“May mga bata akong nakilala—mga kaluluwang pinulot ko mula sa dilim—at hindi ko alam na sila rin pala ang magtutuwid sa buhay ko.”

Sa bawat umaga ng buhay ko, lagi kong iniisip na sapat na ang gumising, magtrabaho, at umuwi para sa nanay kong si Amparo. Hindi ko inakalang may isang gabi na magbabago ng lahat—isang gabi na may tatlong batang lalapit sa akin, lalamunin ng takot, at magtitiwalang sundan ko sila palabas ng impiyerno na paulit-ulit nilang tinakasan. Doon nagsimula ang kwento ko. Isang kwentong hindi ko pinili, pero ako ang binigyan ng sariling kalaban, sariling takot, at sariling dahilan upang hindi umatras.

Nang makita kong muli ang mga pasa sa mga braso ni Risa, ang latay sa leeg ni Miko, at ang malalim na eyebags ni Lalaine, naramdaman kong hindi sapat ang awa. Kailangan ng aksyon. Kaya kinabukasan, dala ang kaba at tibay ng loob, naglakad ako papuntang Barangay Hall. Parang dinadaganan ang dibdib ko sa bawat hakbang, pero mas mabigat ang konsensya kong manahimik.

Pagpasok ko, nakita ko ang karaniwang gulo sa loob. Mga nag-aayos ng papeles, mga nagrereklamo, mga nag-aabang ng clearance. Pero ang boses ni Kapitan Remigio ang agad kong hinanap. Nang lumapit ako, ramdam kong nanginginig ang boses ko, pero hindi ako tumigil.

Kap, may kailangan po akong i-report.

Pagbigkas ko ng salitang inaabuso, nag-iba ang mukha ni Kapitan. Hindi ito biro. Tumawag siya ng social worker, si Ma’am Claris. Dumating siya makalipas ang ilang minuto, may dalang folder na parang mas makapal pa sa lahat ng problema ko. Humarap siya sa akin—malumanay pero matapang ang tingin, handang makinig sa kwento kong ni minsan hindi ko naisip na sasabihin ko sa opisina.

Ikinwento ko lahat. Mula sa nakita ko sa ilalim ng tulay, hanggang sa takot ng tatlong bata, hanggang sa tiyuhin nilang si Norbin na para bang nalulunod sa sariling demonyo. Habang nagsasalita ako, mabigat ang bawat salita, parang tinatalukbong ang ulo ko ng hiya at galit sa isang taong kayang manakit ng bata.

Hindi kami nagtagal sa barangay. Dumiretso kaming tatlo—si Kapitan, si Ma’am Claris at si Ka-Rudi—sa barong-barong ko. Pagdating namin, nakita nila kung paanong napasiksik ang mga bata sa likod ni Risa. Kita sa mata nila ang takot na ilang taon nilang kinimkim.

Pero iba si Ma’am Claris. Lumuhod siya para pantay ang tingin nila. Para bang may gamot ang boses niya. Para bang bawat salita ay pahid ng pag-asa.

Hindi namin kayo ibabalik sa sinumang nananakit.

Dahan-dahang tumango si Risa. Doon ko nakita ang unang sinag ng tiwala sa loob ng mga mata niyang dati’y puno ng dilim.

Sinamahan namin sila papunta sa shelter. Nang umalis kami, nakasilip sila sa multicab, pinagmamasdan ang tulay na minsang naging kulungan nila. Sa pagdating namin sa shelter, sinalubong sila ng amoy ng bagong lutong kanin, hindi ng kanal. Nakita ko ang unti-unting pag-angat ng balikat nila—parang gumagaan ang mundo.

At doon, sinabi ko ang salitang ni hindi ko inakalang sasabihin ko sa kahit kanino.

Ako na ang magiging tatay Lando ninyo kung okay lang sa inyo.

Niyakap nila ako. Mahigpit. Parang ayaw bitawan. At doon nagsimula ang bagong modyul ng buhay ko.

Lumipas ang buwan at dumalas ang pagdalaw ko. Kahit pagod, dumidiretso ako sa gate, may dalang pandesal o tsokolate. Tila ba bawat hakbang ko papasok sa shelter ay pahina ng librong hindi ko kayang itigil. Nakita ko silang nagbago: si Risa na laging nakayuko, ngayon may hawak nang libro. Si Miko na dating nanginginig sa lamig, ngayon gumagawa ng robot mula sa wire. Si Lalaine na halos walang imik noon, ngayo’y kumakanta nang malakas kahit sintunado.

Sa isang hapon, nakita ko si Risa sa ilalim ng puno, nagbabasa. Lumapit ako, at doon ko nakilala ang babaeng nagbukas ng bagong kabanata sa buhay ko: si Teacher Nena. Sa unang tingin pa lang, ramdam ko na ang kabutihan sa boses niya, ang pagmamahal sa mga batang tinuturuan niya.

Madalas kaming magkwentuhan. Tungkol sa pangarap niyang magtayo ng tutorial center. Tungkol sa buhay ko sa pabrika. Minsan, napapaisip ako… baka hindi lang pala ang mga bata ang binibigyan ng bagong direksyon ng tadhana.

Isang gabi, dumating ang balita na lumamig sa batok ko.

Nahuli na si Norbin.

Nakita ko kung paano nanginig ang katawan ni Risa. Lumapit ako, hinawakan ang balikat niya. Ligtas na kayo. Hindi niya kayo mahahawakan kailanman.

Umiyak siya. Hindi na iyon luha ng takot, kundi luha ng pag-ahon.

At habang lumilipas ang mga taon, unti-unti silang nagkaroon ng pangarap. Engineer si Miko. Musikera si Lalaine. Negosyante si Risa—isang kumpanyang tutulong sa mga batang katulad nila.

At tinanong nila ako… Kuya Lando, ano pong pangarap ninyo?

Napatingin ako sa kanila. Tatlong batang pinulot ko sa dilim. Tatlong batang binago ang buhay ko.

Ang pangarap ko? Yung makita ko kayong tatlo na natupad ang mga pangarap ninyo. Kahit janitor pa rin ako hanggang tumanda.

Dumating ang panahon ng exams. Nakita ko si Risa na pumila sa malaking unibersidad sa Maynila. Ako? Nakatayo lang, basang-basa ng pawis kahit hindi gumagalaw.

Kahit ano ang mangyari sa loob, hindi na kayang burahin ng exam ang narating mo.

Paglabas niya, pawis pero nakangiti. Iyon ang unang araw na nakita kong hindi takot ang nangingibabaw sa kanya—kundi tapang.

Si Miko? Sumali sa robotics competition. Si Lalaine? Kumakanta na sa choir ng parokya. Tuwing may Misa, pinapaupo ko si nanay sa harap ng maliit naming TV para mapanood ang apo-apuhan niya sa puso.

Hanggang sa dumating ang pinakamalaking balita.

Kuya, pumasa po ako!

Full scholarship.

Niyakap niya ako. Mahigpit. At doon ko naramdaman ang bigat na ilang taon kong binuhat—unti-unting kumakawala.

Habang lumilipat sila ng eskwelahan, ako naman ang binigyan ng pagkakataon. Inalok ako ng trabaho sa isang malaking building sa Ortigas—mas mataas ang sweldo, mas maayos ang benepisyo. Mas malayo, mas pagod… pero mas makakatulong ako sa mga batang tinawag kong mga anak.

At doon, sa unang araw ko bilang janitor sa malamig na lobby ng mataas na gusali, naisip ko ang lahat ng pinagdaanan namin.

Hindi man ako mayaman, hindi man ako sikat, pero bitbit ko ang pinakamalaking kayamanan na nakuha ko sa mundo.

Ang tatlong munting boses na minsang humingi ng tulong sa ilalim ng tulay. Ang tatlong batang nagtiwala sa isang simpleng janitor.

Ang tatlong buhay na ngayon ay tinutulungan ng liwanag na pinili kong ibigay.

At sa gitna ng pagod, sa bawat pagpunas ko ng sahig, alam kong may point kung bakit ako nabubuhay.

May tatlong batang dahan-dahang inaabot ang mga pangarap nila.

At ako? Ako ang unang hakbang ng kwento nila.

Isang hakbang na hinding-hindi ko pagsisisihan kailanman.