Sa isang eksklusibong subdivision sa Alabang, nakatayo ang isang malaking mansyon na puno ng luho at yaman. Dito nakatira si Roberto, isang matagumpay na Architect, ang kanyang asawang si Glenda, at ang kanyang inang si Nanay Ising. Si Nanay Ising ay pitumpu’t limang taong gulang na. Mahina na ang kanyang pandinig, malabo ang mata, at minsan ay makakalimutin na. Siya ang nagtaguyod kay Roberto mag-isa sa pamamagitan ng paglalabada at pagtitinda ng kakanin noong bata pa ito. Kaya naman nang umasenso si Roberto, ipinangako niya sa sarili na ibibigay niya ang lahat ng ginhawa sa kanyang ina. Pero sadyang mapaglaro ang tadhana, dahil ang babaeng pinakasalan ni Roberto ay kabaligtaran ng kanyang ina. Si Glenda ay galing din sa hirap, pero nang makatikim ng yaman, naging matapobre, mapagmataas, at walang utang na loob.

Sa harap ni Roberto, napakabait ni Glenda kay Nanay Ising. “Nay, kain na po kayo,” malambing niyang sabi kapag andiyan ang asawa. Pero sa oras na umalis si Roberto papuntang trabaho, nagbabago ang anyo ni Glenda. Nagiging halimaw siya. Si Nanay Ising ang ginagawa niyang utusan kahit hirap na itong kumilos. “Hoy tanda! Linisin mo ang dumi ng aso! Huwag kang palamunin dito!” sigaw niya araw-araw. Tinitiis ni Nanay Ising ang lahat. Ayaw niyang magsumbong kay Roberto dahil ayaw niyang pag-awayin ang mag-asawa. “Matanda na ako, malapit na rin naman akong mawala. Titiisin ko na lang para sa anak ko,” bulong ni Nanay Ising sa sarili habang umiiyak sa gabi.

Isang linggo bago ang insidente, kinailangan ni Roberto na pumunta sa Singapore para sa isang malaking proyekto. Mawawala siya ng limang araw. Bago umalis, hinalikan niya ang ina. “Nay, babalik ako agad. Si Glenda na muna ang bahala sa inyo. Glenda, ‘wag mong pababayaan si Nanay ha?” bilin ni Roberto. “Oo naman, Honey. Ako ang bahala kay Nanay. Love na love ko ‘yan,” sagot ni Glenda na may halong kaplastikan. Nang makaalis na ang sasakyan ni Roberto, agad na nagbago ang timpla ng mukha ni Glenda. Tiningnan niya si Nanay Ising nang masama. “Sa wakas, wala na ang bantay. Hoy tanda! Huwag kang kakalat-kalat sa sala ko! Doon ka sa dirty kitchen matulog!”

Sa loob ng apat na araw, impyerno ang dinanas ni Nanay Ising. Hindi siya pinapakain nang tama. Tirang tinapay at tubig lang ang ibinibigay sa kanya. Ang kwarto niya ay inilipat sa garahe, sa tabi ng kulungan ng kanilang mamahaling aso na si “Princess.” Mas maganda pa ang higaan at pagkain ng aso kaysa sa kanya. Si Princess ay kumakain ng imported dog food at may aircon, samantalang si Nanay Ising ay natutulog sa karton na nilalatag sa semento. Nanghihina na ang matanda dahil sa gutom at lamig, pero wala siyang magawa. Kinuha ni Glenda ang kanyang cellphone para hindi siya makatawag kay Roberto.

Dumating ang ikalimang araw. Tanghaling tapat. Gutom na gutom si Nanay Ising. Naamoy niya ang nilulutong lechon kawali at kare-kare sa loob ng bahay. May mga bisita si Glenda—ang kanyang mga “amiga” na kasing-sama rin niya ang ugali. Nagtatawanan sila, nag-iinuman, at nagkakasiyahan. Dahan-dahang lumapit si Nanay Ising sa pinto ng kusina. Nanginginig ang kanyang mga kamay. “G-Glenda… anak… baka pwede akong makahingi ng konting sabaw… gutom na gutom na ako…” mahinang pakiusap ng matanda.

Napatingin si Glenda at ang kanyang mga kaibigan. Nandidiri silang tumingin sa matanda na gusgusin ang duster at magulo ang buhok. “Oh my God, Glenda! Ang baho naman ng biyenan mo! Why is she here?” maarteng sabi ng isang kaibigan. Napahiya si Glenda. Tumayo siya at galit na galit na lumapit kay Nanay Ising. “Sinabi nang huwag kang lalapit kapag may bisita eh! Ang tigas ng ulo mo!”

“Gutom na kasi ako… kahit kanin lang…” mangiyak-ngiyak na sabi ni Nanay.

Ngumisi si Glenda nang nakakaloko. “Gutom ka? Gusto mo ng pagkain? Sige, bibigyan kita.”

Kumuha si Glenda ng isang mangkok. Pero hindi mangkok ng tao. Kinuha niya ang dog bowl ni Princess na nasa sahig. Nilagyan niya ito ng kanin na panis na galing sa basurahan at hinaluan ng konting sabaw ng kare-kare na tira-tira. “Ito! Ito ang bagay sa’yo!”

Inilapag ni Glenda ang dog bowl sa sahig. “Kumain ka! Diyan ka bagay! Wala kang silbi, palamunin ka lang, kaya dapat sa kainan ng aso ka kumain!”

Nagulat ang mga amiga ni Glenda, pero nagtawanan din sila. “Grabe ka girl! Pero sabagay, para matuto!”

Tinitigan ni Nanay Ising ang pagkain. Masakit sa damdamin. Ang mga kamay na nagpalaki sa anak niya, ang mga kamay na nagluto ng libo-libong pagkain para mabuhay si Roberto, ngayon ay pinipilit kumain sa mangkok ng aso. Pero dahil sa tindi ng gutom, at dahil sa takot kay Glenda, dahan-dahang lumuhod si Nanay Ising. Akmang susubo na siya gamit ang kamay nang biglang tinulak ni Glenda ang ulo niya.

“Subsob! Subsob mo ang mukha mo! Para kang aso diba? Edi kumain ka na parang aso!” sigaw ni Glenda habang tumatawa. Sinubsob niya ang mukha ng matanda sa pagkain. Umiyak si Nanay Ising, puno ng dumi at kanin ang mukha. “Tama na… tama na…” hagulgol niya.

Habang nagaganap ito, nilabas pa ni Glenda ang kanyang cellphone at nag-live sa social media (naka-private group sa mga amiga). “Look guys! Feeding time ni Lola! Hahaha!”

Sa sobrang kasiyahan nila, hindi nila napansin na may bumukas na pinto sa likod. Hindi nila narinig ang pagbagsak ng isang maleta.

Biglang may malakas na sigaw ang umalingawngaw sa buong mansyon.

“GLENDA!!!”

Natahimik ang lahat. Parang binuhusan ng yelo si Glenda. Kilala niya ang boses na iyon. Dahan-dahan siyang lumingon.

Sa may pintuan, nakatayo si Roberto. Namumula ang mukha sa galit. Nanginginig ang buong katawan. Ang mga mata niya ay nanlilisik na parang leong handang pumatay. Umuwi siya nang maaga para sorpresahin sana ang asawa at ina. Pero siya ang nasurpresa sa demonyong naabutan niya.

“R-Roberto? Honey? Akala ko ba bukas ka pa?” nauutal na sabi ni Glenda, dali-daling tinatago ang cellphone. “Huwag kang maniwala sa nakikita mo! Si Nanay kasi… ano… natumba siya… tinutulungan ko lang!”

Mabilis na lumakad si Roberto. Nilampasan niya si Glenda at dumiretso sa kanyang ina. Nakita niya ang kalagayan ni Nanay Ising—nakaluhod, may pagkain sa mukha, at nasa harap niya ang mangkok ng aso na may tatak na ‘Princess’. Amoy na amoy ni Roberto ang panis na kanin.

“Anak… andito ka na…” iyak ni Nanay Ising, pilit na pinupunasan ang mukha. “Huwag kang magagalit sa asawa mo… ako ang may kasalanan…” Kahit sa huli, pinagtatanggol pa rin ng ina ang manugang para sa kapakanan ng anak.

Durog na durog ang puso ni Roberto. Binuhat niya ang ina at pinaupo sa sofa. Kumuha siya ng malinis na bimpo at dahan-dahang pinunasan ang mukha nito habang tumutulo ang sarili niyang luha. “Patawarin niyo ako, Nay. Patawarin niyo ako kung naging bulag ako. Patawarin niyo ako kung iniwan ko kayo sa demonyo.”

Pagkatapos masigurong maayos ang ina, humarap si Roberto kay Glenda. Ang mga amiga ni Glenda ay nagkukumahog nang umalis sa takot, pero hinarang sila ng driver ni Roberto. “Walang aalis! Saksi kayong lahat sa kabuyanihan ng kaibigan niyo!” sigaw ni Roberto.

Lumapit si Roberto kay Glenda. Sobrang lapit na nararamdaman ni Glenda ang init ng hininga ng asawa.

“Honey, let me explain… stress lang ako…” pagdadahilan ni Glenda, akmang hahawak sa braso ni Roberto.

“HUWAG MO AKONG HAWAKAN!” sigaw ni Roberto na yumanig sa dingding. “Nakita ko lahat, Glenda! Hindi ako bulag! Nakita ko kung paano mo subsob ang mukha ng Nanay ko sa pagkain ng aso! Ang Nanay ko na minahal ka, tinanggap ka kahit ayaw ng iba sa’yo dahil alam nilang pera lang ang habol mo! Ipinagtanggol kita sa kanila, Glenda! Sabi ko, mabuti kang tao! Pero ano ‘to?! Mas masahol ka pa sa hayop!”

“Roberto, asawa mo ako! Nanay lang ‘yan! Matanda na ‘yan, mamamatay din ‘yan!” katwiran ni Glenda na lumabas na ang tunay na kulay dahil sa desperasyon.

“PAKKK!”

Isang malakas na sampal ang dumapo sa mukha ni Glenda. Hindi gawain ni Roberto na manakit ng babae, pero sa oras na iyon, nawalan siya ng kontrol. Napaupo si Glenda sa sahig.

“Nanay lang ‘yan?!” galit na tanong ni Roberto. “Siya ang nagbigay sa akin ng buhay! Siya ang nagpakahirap para magkaroon ako ng narating ko ngayon! Ang lahat ng tinatamasa mong luho—ang bahay na ‘to, ang kotse mo, ang mga alahas mo—galing lahat ‘yan sa sakripisyo ng babaeng ‘yan! Kung wala siya, wala ako! Kung wala ako, sa kangkungan ka pinulot!”

Pumunta si Roberto sa kwarto at kumuha ng isang bag. Hinagisan niya si Glenda ng ilang pirasong damit.

“Lumayas ka. Ngayon din.”

“Roberto! Hindi mo pwedeng gawin ‘to! Sa atin ang bahay na ‘to! May karapatan ako!” sigaw ni Glenda.

Ngumiti nang mapakla si Roberto. “Nagkakamali ka. Bago tayo ikasal, pumirma ka ng pre-nuptial agreement. Walang sa’yo dito. At ang bahay na ito? Nakapangalan ‘to kay Nanay Ising. Siya ang may-ari nito. Nakitira ka lang.”

Nanlaki ang mata ni Glenda. “Hindi… hindi totoo ‘yan!”

“Totoo ‘yan. Kaya may karapatan siyang palayasin ka. Pero dahil mabait ang Nanay ko, ako ang gagawa para sa kanya. LAYAS!”

Kinaladkad ni Roberto si Glenda palabas ng gate, pareho ng ginawa nito kay Nanay Ising sa isip niya. Wala siyang dalang kahit ano kundi ang suot niyang damit at ang bag na may ilang pirasong damit. Kinuha ni Roberto ang mga susi ng kotse, ang mga credit card, at ang mga alahas na suot ni Glenda.

“Lahat ‘yan, galing sa akin. Iwan mo. Ang tanging dala mo pagpunta dito ay ang kasamaan ng ugali mo, kaya ‘yan lang din ang dadalhin mo pag-alis.”

Isinara ni Roberto ang gate sa mukha ni Glenda. Sa labas, umuulan. Umiyak at kumatok si Glenda, nagmamakaawa, pero naging bingi si Roberto. Ang mga amiga ni Glenda ay iniwan na rin siya, ayaw madamay sa iskandalo.

Kinabukasan, nagsampa si Roberto ng kasong Violence Against Women and Children (VAWC) at Abuse of Elderly laban kay Glenda gamit ang CCTV footage na nakuha niya sa bahay (na lingid sa kaalaman ni Glenda ay ipinakabit niya bago siya umalis para sa security, na siya ring naging susi para makita ang katotohanan).

Si Glenda ay naging palaboy. Walang tumanggap sa kanya dahil kumalat sa social media ang video ng pang-aapi niya (na inupload pala ng isa sa mga “amiga” niya para ilaglag siya). Naranasan niya ang gutom at hirap na ipinaramdam niya kay Nanay Ising. Nakikita siya minsan sa palengke, namamalimos, at kumakain ng tira-tira—isang malupit na karma na bumalik sa kanya.

Si Nanay Ising naman ay inalagaan ni Roberto nang buong puso. Hindi na muling nag-asawa si Roberto at itinuon na lang ang atensyon sa pagpapalago ng negosyo at pag-aalaga sa ina. Naging masaya at mapayapa ang huling mga taon ni Nanay Ising, puno ng pagmamahal at respeto.

Ang kwentong ito ay paalala sa lahat: Ang posisyon natin sa buhay ay pwedeng mawala sa isang iglap. Huwag na huwag nating aapiin ang mga magulang ng ating asawa, o kahit sinong matanda. Sila ang ugat ng ating asawa. Ang pagmamahal sa asawa ay dapat kasama ang pagmamahal at respeto sa kanyang pamilya. At tandaan, ang karma ay may sariling address, hindi ito naliligaw. Kung ano ang itinanim, siya ring aanihin.