Mainit ang ulo ni Carla nang hapong iyon. Siya ang may-ari ng “Carla’s Mini-Mart,” ang pinakamalaking sari-sari store sa kanilang lugar. Sunod-sunod ang problema niya—tumutulo ang bubong, delayed ang delivery ng supplies, at mainit ang panahon. Habang abala siya sa pag-aayos ng mga paninda sa estante, napansin niya ang isang batang babae na paikut-ikot sa tapat ng tindahan. Ang bata ay nasa edad walo o siyam, payat na payat, ang buhok ay buhol-buhol, at ang damit ay kulay abo na sa dumi. Walang tsinelas ang bata. Ang mga mata nito ay nakatitig sa mga nakahilerang de-lata at tinapay.

“Hoy! Bata! Anong tinitingin-tingin mo diyan? Kung wala kang bibilhin, umalis ka! Bawal ang tambay dito!” bulyaw ni Carla.

Natakot ang bata at umatras nang kaunti, pero hindi umalis. Nanatili itong nakatingin, tila naghihintay ng tiyempo. Bumalik si Carla sa kaha para magbilang ng kita. Sa isang iglap, narinig niya ang kaluskos. Paglingon niya, nakita niya ang bata na mabilis na dumampot ng dalawang lata ng sardinas at isang balot ng tasty bread, sabay karipas ng takbo.

“Magnanakaw! Hoy! Bumalik ka dito!” sigaw ni Carla.

Sa sobrang inis, iniwan ni Carla ang tindahan sa kanyang bantay at hinabol ang bata. “Huli ka sa akin! Ipapakulong kita sa DSWD!” sigaw niya habang tumatakbo. Mabilis ang bata, pero determinado si Carla. Sinundan niya ito sa mga pasikot-sikot na eskinita. Palayo nang palayo sa bayan, papasok sa lugar na kung tawagin ay “Sitio Putik.” Ito ang lugar ng mga informal settlers kung saan dikit-dikit ang mga bahay at amoy na amoy ang hirap ng buhay.

Tumawid sila sa mga tulay na gawa sa kahoy na umaalog-alog. Dumaan sa mga putikan na halos lumubog ang sapatos ni Carla. Hingal na hingal na siya, pero hindi siya tumigil. Gusto niyang turuan ng leksyon ang bata. “Hindi pwedeng palampasin ito. Kapag hinayaan ko, uulit ‘yan,” katwiran niya sa sarili.

Nakita niyang pumasok ang bata sa isang maliit na barong-barong sa dulo ng sapa. Ang bahay ay halos hindi na matatawag na bahay. Ito ay pinagtagpi-tagping plywood, tarpaulin ng mga politiko, at kinakalawang na yero. Walang pinto, kundi isang kurtinang sako.

Dahan-dahang lumapit si Carla. Hinihingal siya at pinagpapawisan. “Huli ka,” bulong niya. Akmang hahawiin na niya ang kurtina para sigawan ang bata at hilahin palabas, nang marinig niya ang boses ng bata.

“Mama… gising na po… may pagkain na po tayo…”

Natigilan si Carla. Sumilip siya sa butas ng dingding. At sa loob ng madilim na kwartong iyon, nakita niya ang isang eksena na nagpatigil ng kanyang galit at nagpakirot ng kanyang puso.

Ang loob ng bahay ay lupa ang sahig. Walang kagamitan. Isang lumang banig lang ang nandoon. Sa banig, may nakahigang isang babae—payat na payat, maputla, at halatang malubha ang sakit. Wala itong buhok, tila may cancer o malalang karamdaman. Sa tabi ng babae, may isang sanggol na umiiyak, halatang gutom na gutom.

Ang batang magnanakaw—si Nene—ay nagmamadaling buksan ang sardinas gamit ang isang kutsilyo. Nanginginig ang mga kamay nito. Nang mabuksan, hindi niya ito kinain. Kumuha siya ng tinapay, isinawsaw sa sabaw ng sardinas, at dahan-dahang isinubo sa bibig ng kanyang inang walang lakas.

“Ma, kain po kayo… para lumakas kayo… sorry po natagalan ako…” sabi ni Nene habang tumutulo ang luha. “Wala po kasi tayong pera eh… pero nakahanap po ako ng paraan.”

Ang nanay ay pilit na ngumunguya, pero halatang hirap na hirap. “Anak… saan galing ito? Baka mapahamak ka…” mahinang bulong ng ina.

“Bigay po… bigay po ng mabait na ale sa tindahan,” pagsisinungaling ni Nene para hindi mag-alala ang ina. Pagkatapos subuan ang ina, kinuha ni Nene ang sanggol. Wala silang gatas. Ang ginawa ni Nene, kumuha siya ng tubig sa pitsel, hinaluan ng kaunting asukal (na siguro ay natira pa nila), at ipinainom sa sanggol gamit ang kutsara. “Tahan na baby… wala pa tayong gatas eh… tiis muna ha.”

Habang pinapanood ni Carla ang lahat ng ito, naramdaman niya ang pagtulo ng kanyang luha. Sunod-sunod. Hindi niya mapigilan. Ang galit na nararamdaman niya kanina ay napalitan ng matinding hiya sa sarili.

Nagalit siya dahil sa dalawang latang sardinas at tinapay na nagkakahalaga lang ng wala pang isang daang piso. Pero para sa batang ito, ang halagang iyon ay buhay na ng kanyang pamilya. Nakita niya ang sarili niyang mga anak na nasa bahay—kumakain ng masarap, naglalaro ng gadgets, at nasa aircon. Samantalang ang batang ito, sa murang edad, ay pasan ang responsibilidad ng isang magulang. Nagnakaw siya hindi para sa bisyo, hindi para sa laro, kundi para dugtungan ang buhay ng kanyang ina at kapatid.

Hindi na nakatiis si Carla. Pinunasan niya ang kanyang luha at pumasok sa loob.

“Tao po…” tawag ni Carla.

Nagulat si Nene. Nabitawan niya ang sanggol (pero nasalo naman agad). Nang makita niya si Carla, namutla siya. Nakilala niya ang may-ari ng tindahan. Nanginginig siyang lumuhod sa sahig, yakap ang mga ninakaw na pagkain.

“Ma’am! Sorry po! Sorry po! Huwag niyo po akong ipakulong! Ibabalik ko po! Huwag niyo po kaming paalisin dito! Mamatay po ang Mama ko kapag nawala ako!” Hagulgol ng bata. Ang iyak niya ay iyak ng takot at desperasyon.

Ang nanay sa banig ay pilit na bumabangon. “Ma’am… kung ano man po ang kasalanan ng anak ko… ako na lang po ang parusahan niyo… bata pa po siya… ginagawa niya lang po ‘yun dahil sa akin…”

Lumapit si Carla kay Nene. Sa halip na sampalin o hilahin, lumuhod si Carla at niyakap nang mahigpit ang bata.

“Shhh… tahan na, anak. Tahan na. Hindi kita ipapakulong. Hindi ako galit,” sabi ni Carla habang umiiyak din.

“Po?” gulat na tanong ni Nene.

“Patawarin mo ako,” sabi ni Carla. “Patawarin mo ako kung hinusgahan kita. Patawarin mo ako kung hindi ko nakita ang hirap niyo.”

Tiningnan ni Carla ang nanay. “Anong sakit mo, Mare?”

“Stage 4 Cancer po, Ma’am… wala na po kaming pampagamot… hinihintay ko na lang po ang oras ko… ang inaalala ko lang ay ang mga anak ko,” sagot ng ina.

Doon na nagdesisyon si Carla. Hindi sapat ang sardinas. Hindi sapat ang awa.

“Halika,” sabi ni Carla kay Nene. “Tulungan mo akong buhatin ang Mama mo. Dadalhin natin siya sa ospital.”

“Wala po kaming pera!” tanggi ng ina.

“Ako ang bahala. Sagot ko kayo,” matatag na sabi ni Carla.

Sa tulong ng mga kapitbahay na tinawag ni Carla, naisugod nila ang ina sa ospital. Ipinasok ito sa charity ward pero si Carla ang sumagot ng mga gamot at pagkain. Binilhan din ni Carla ng gatas, lampin, at damit ang sanggol. At si Nene, binilhan niya ng maayos na damit at tsinelas.

Sa kasamaang palad, dahil sa lala ng sakit, pumanaw ang ina ni Nene makalipas ang isang linggo. Pero bago ito nawala, nahawakan niya ang kamay ni Carla.

“Salamat… salamat dahil dumating ka. Ngayon, mapapanatag na ako. Alam kong may magtuturo sa kanila ng kabutihan. Huwag mong pababayaan ang mga anak ko,” huling bilin ng ina.

Nangako si Carla.

Hindi niya iniwan sina Nene at ang sanggol. Kinupkop niya ang mga ito. Hindi man niya sila inampon nang legal agad-agad, tinustusan niya ang pag-aaral ni Nene at ang pangangailangan ng sanggol. Kinuha niyang tindera si Nene sa kanyang mini-mart tuwing Sabado at Linggo (light work lang) para maturuan itong kumita nang marangal at hindi na magnakaw.

“Nene,” sabi ni Carla habang nag-aayos sila ng estante, “Tandaan mo, mali ang magnakaw. Pero naiintindihan ko kung bakit mo ginawa. Sa susunod, kapag kailangan mo ng tulong, magsabi ka. Nandito ako.”

“Opo, Tita Carla. Salamat po. Kayo po ang angel namin ni Mama,” sagot ni Nene.

Lumipas ang maraming taon. Si Nene, na dating batang magnanakaw ng sardinas, ay nakatapos ng pag-aaral sa tulong ni Carla. Isa na siyang Social Worker ngayon. Siya na ang tumutulong sa mga batang kalye, sa mga batang napipilitang gumawa ng masama dahil sa gutom.

Sa bawat batang tinutulungan niya, naaalala niya ang araw na hinabol siya ng isang galit na tindera, na sa huli ay siya palang magiging pangalawang ina niya.

Napatunayan ni Carla na minsan, ang mga taong gumagawa ng masama ay biktima lang din ng malupit na pagkakataon. At ang tanging kailangan para mabago ang buhay nila ay hindi posas o rehas, kundi isang pusong handang umunawa at tumulong.

Ang dalawang lata ng sardinas na ninakaw ni Nene ay hindi naging mitsa ng kanyang pagkakulong, kundi naging susi sa pagbubukas ng puso ni Carla at ng magandang kinabukasan para sa kanilang lahat.

Kayo mga ka-Sawi, anong gagawin niyo kung kayo ang nasa sitwasyon ni Carla? Ipakukulong niyo ba ang bata o aalamin muna ang dahilan? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing aral na laging piliin ang maging mabuti kaysa maging tama. 👇👇👇