KABANATA 1: ANG PANGAKO

Madilim pa ang kalangitan sa baryo ng San Roque, ngunit gising na si Elena. Sa loob ng kanilang maliit na bahay na gawa sa hollow blocks at yero, rinig ang huni ng mga kuliglig at ang mahinang paghilik ng kanyang anak na si Bonbon. Ngayon ay ika-pitong kaarawan ni Bonbon. Isang espesyal na araw. Para sa isang ina, ang kaarawan ng anak ay parang isang gintong medalya—isang patunay na naitawid nila ang isa na namang taon ng buhay.

Tumayo si Elena at binuksan ang kanilang lumang pitaka. Inilatag niya ang laman nito sa mesa: limampung piso at ilang barya. Ito lang ang natira sa budget nila ngayong linggo. Tatlong buwan na kasing hindi nagpapadala ang kanyang asawang si Mario, na nagtatrabaho bilang Supervisor sa isang construction firm sa Riyadh, Saudi Arabia.

“Mario, nasaan ka na ba?” bulong ni Elena habang tinititigan ang litrato ng asawa sa dingding. “Birthday ng anak mo ngayon. Sabi mo, padadalhan mo siya ng bike at pambili ng handa.”

Ang huling tawag ni Mario ay noong nakaraang buwan pa. Ang sabi nito, “Mahal, na-delay ang sweldo namin. Nagkaproblema ang kumpanya. Tiis-tiis muna kayo diyan ha? Kumain muna kayo ng gulay. Babawi ako.” Naniwala si Elena. Kilala niya si Mario. Mabait ito, masipag. Noong nasa Pilipinas pa ito, kahit kargador lang, hindi nito hinahayaang magutom sila. Kaya inisip ni Elena na baka totoo ngang gipit lang.

Pero paano niya ipapaliwanag sa batang naghihintay ng spaghetti at fried chicken na ang handa niya ay wala?

Lumabas si Elena sa bakuran. Nakita niya ang puno ng malunggay na itinanim pa ni Mario bago umalis. Mayayabong ang dahon nito. Kumuha siya ng isang tali ng malunggay. Bumili siya ng dalawang pakete ng lucky me pancit canton sa tindahan at dalawang itlog.

Nagluto siya. Ginisa niya ang bawang at sibuyas (na hiningi niya lang sa kapitbahay), inilagay ang noodles, at pinalasa gamit ang pinitas na malunggay para “masustansya” naman kahit papaano. Inihain niya ito sa isang pinggan na may nakatusok na kandilang maliit.

“Happy Birthday, Bonbon,” gising ni Elena sa anak.

Gumising si Bonbon, kinusot ang mata. Tiningnan niya ang mesa. Hinanap ng mata niya ang spaghetti. Hinanap niya ang manok. Pero ang nakita niya ay pancit na kulay berde dahil sa dami ng malunggay.

“Mama… asan po si Papa? Asan po ‘yung handa?” tanong ng bata, may halong lungkot.

Niyakap ni Elena ang anak. “Anak, pasensya na. Wala pa kasing padala si Papa eh. Busy sa work. Pero promise, masarap ‘to. Luto ni Mama. Ito ang ‘Super Malunggay Pancit’ para lumakas ka!”

Ngumiti nang pilit si Bonbon. “Okay lang po, Ma. Basta kasama kita.”

Kumain sila. Bawat subo ni Elena ay parang may nakabara sa lalamunan niya. Ang lasa ng malunggay ay naging lasa ng kanyang mga luha na pilit niyang pinipigil.

KABANATA 2: ANG KATOTOHANAN SA SOCIAL MEDIA

Kinahapunan, habang nagpapahinga si Bonbon, nagpunta si Elena sa bahay ng kanyang kumareng si Tessie para maki-wifi. Gusto niyang i-message ulit si Mario. Baka sakaling sumagot na.

Pagbukas niya ng Facebook, sunod-sunod ang notification. Naka-tag si Mario sa isang post.

Kinabahan si Elena. Baka naaksidente? Baka may sakit?

Pinindot niya ang link. Isang LIVE VIDEO.

Sa video, makikita ang isang napakagandang yate na naglalayag sa asul na dagat. May mga dekorasyon na lobo at banderitas. May mahabang mesa na puno ng pagkain—dalawang lechon, hipon, alimango, steak, at mamahaling alak. May banda na tumutugtog.

At sa gitna ng kasiyahan, nakatayo ang isang lalaki. Naka-puting polo, naka-shades, at may hawak na wine glass.

Si Mario.

Hindi siya mukhang gipit. Hindi siya mukhang problemado. Mataba siya, makinis ang balat, at halatang-halata ang yaman.

Sa tabi niya, may isang babae. Bata, maganda, maputi, at puno ng alahas. Naka-akbay si Mario sa bewang ng babae.

“Hello sa lahat ng viewers natin!” sigaw ni Mario sa camera, lasing at masaya. “Happy Birthday to my Queen, my Love, my Everything… Cindy! Cheers! Walang uuwi hangga’t may alak! Sagot ko ang lahat!”

“Thank you, Babe! I love you!” sagot ng babaeng si Cindy sabay halik sa labi ni Mario.

Parang binuhusan ng kumukulong tubig si Elena. Nabitawan niya ang cellphone ni Tessie.

“Elena? Anong nangyari?” tanong ni Tessie.

Hindi makasagot si Elena. Ang mundo niya ay gumuho. Ang asawang pinagtatanggol niya, ang asawang iniisip niyang naghihirap para sa kanila, ay nagpapakasasa pala sa yaman kasama ang ibang babae habang ang anak niya ay kumakain ng pancit na may malunggay sa kaarawan nito!

“Walang hiya ka, Mario…” bulong ni Elena. Ang sakit ay naging galit. Galit na nagmumula sa kaibuturan ng isang inang niloko at inapi.

Tiningnan niya ang comments section. “Wow! Big time si Sir Mario!” “Happy Birthday Ma’am Cindy! Ang swerte mo sa asawa mo!” “Ang daming handa! Sana all!”

Walang nakakaalam na may tunay na asawa at anak na nagugutom sa Pilipinas.

Kinuha ni Elena ang cellphone at nag-comment. Isang comment na puno ng sakit.

“Mario, habang nagpapakasasa ka diyan sa lechon, ang anak mo dito nagdiwang ng 7th birthday na malunggay at noodles lang ang handa. Sabi mo wala kang pera. Sabi mo gipit ka. Yun pala, may iba kang binubuhay. Hayop ka.”

Pagka-send niya, biglang nag-black screen ang live. Ibig sabihin, nakita nila. Pinatay nila o blinock siya.

Umuwi si Elena sa bahay nila. Tiningnan niya si Bonbon na natutulog. Niyakap niya ito at umiyak nang umiyak. “Patawarin mo ako, anak. Nagpakatanga ako. Pero pangako, huling iyak ko na ito. Hinding-hindi na tayo aasa sa kanya.”

KABANATA 3: ANG PAGBANGON

Kinabukasan, nagising si Elena na may bagong determinasyon. Tinipon niya ang lahat ng gamit ni Mario sa bahay—mga damit, sapatos, at mga litrato—at sinunog niya ito sa bakuran.

“Mula ngayon, patay na si Mario para sa amin,” sabi niya sa sarili.

Kailangan niyang mabuhay. Kailangan niyang buhayin si Bonbon. Wala siyang natapos na kurso dahil maaga siyang nag-asawa, pero may isa siyang talento: ang magluto.

Naalala niya ang pancit na niluto niya kahapon. Kahit simple, nasarapan si Bonbon. Naisip niya, bakit hindi niya ito pagandahin?

Nanghiram siya ng puhunan kay Tessie. Limang daang piso. Bumili siya ng harina, itlog, at maraming malunggay. Gumawa siya ng sarili niyang noodles. “Malunggay Noodles.” Hinaluan niya ito ng sarili niyang timpla ng sauce—mura pero malinamnam.

Nagsimula siyang magbenta sa tapat ng eskwelahan. “Malunggay Pancit! Masustansya na, masarap pa! Sampu-sampu lang!” sigaw niya.

Noong una, nilalangaw siya. “Malunggay sa pancit? Ang weird naman,” sabi ng mga bata. Pero nang may isang tumikim, nagbago ang lahat. “Ang sarap! Hindi lasang dahon! Lasang pesto!”

Kumalat ang balita. Dinayo siya ng mga estudyante, tricycle driver, at pati mga guro. Ang “Elena’s Malunggay Pancit” ay naging hit sa kanilang baryo. Mura, malinis, at healthy.

Mula sa maliit na pwesto sa kalsada, nakaipon siya para makabili ng kariton. Mula sa kariton, nakarenta siya ng maliit na pwesto sa palengke.

Hindi tumigil si Elena. Nag-aral siya ng online business. Ipinost niya ang kanyang produkto sa Facebook. Gumawa siya ng “Malunggay Chips,” “Malunggay Pandesal,” at “Spicy Malunggay Sauce.”

Ang kwento ng “iniwan na misis na bumangon sa pamamagitan ng malunggay” ay naging viral. Maraming na-inspire. Dumami ang orders niya galing Maynila at ibang probinsya.

Sa loob ng limang taon, ang 500 pesos na puhunan ay lumago. Nagkaroon siya ng sariling pabrika ng noodles. Nagkaroon siya ng mga franchise. Si Elena na dating naghihintay ng padala, ngayon ay isa nang CEO ng “Elena’s Healthy Kitchen.”

Nakapag-aral si Bonbon sa pribadong paaralan. Nakabili sila ng bagong bahay at sasakyan. Pero hindi lumaki ang ulo ni Elena. Nanatili siyang simple. At ang paborito pa rin nilang kainin ni Bonbon tuwing birthday? Malunggay Pancit—bilang paalala kung saan sila nagsimula.

KABANATA 4: ANG PAGBABALIK NG ALIBUGHA

Samantala, sa Saudi Arabia, gumuho ang mundo ni Mario.

Ang kumpanyang pinagtatrabahuhan niya ay nalugi at nagsara. Nawalan siya ng trabaho. Ang kabit niyang si Cindy, nang malamang wala na siyang pera at baon na sa utang sa credit card, ay iniwan siya. “Aanhin ko ang lalaking walang pera? Bye!” sabi nito sabay tangay ng mga alahas na binili ni Mario.

Napilitang umuwi si Mario sa Pilipinas. Wala siyang ipon. Wala siyang bahay. Ang tanging alam niyang uuwian ay ang bahay nila ni Elena sa San Roque.

“Sigurado akong tatanggapin ako ni Elena,” isip ni Mario. “Mahal ako nun. Magmamakaawa ako. Sasabihin kong nagkamali ako.”

Bitbit ang isang lumang maleta, sumakay siya ng jeep pauwi sa kanilang baryo. Pero pagdating niya sa tapat ng kanilang lumang bahay, wala na ito.

Ang nakatayo doon ay isang malaking warehouse at opisina na may nakasulat: “ELENA’S HEALTHY KITCHEN – MAIN BRANCH.”

May mga delivery truck na labas-masok. May mga empleyadong naka-uniporme.

Naguluhan si Mario. “Teka, lupa namin ‘to ah?”

Lumapit siya sa guard. “Boss, nasaan si Elena? Asawa ako ng may-ari nito!”

Tiningnan siya ng guard mula ulo hanggang paa. Gusgusin si Mario, payat, at mukhang matanda na sa hirap. “Asawa? Ang alam ko po biyuda na si Ma’am Elena. Patay na daw po ang asawa niya matagal na.”

“Hindi! Buhay ako! Papasukin mo ako!”

Nagpupumilit si Mario nang biglang bumukas ang main door. Lumabas ang isang magandang babae, naka-business suit, mabango, at puno ng kumpiyansa. Si Elena. Kasama niya ang isang binatilyo na naka-uniporme ng high school—si Bonbon.

“Elena!” sigaw ni Mario. “Mahal!”

Natigilan si Elena. Tinitigan niya ang lalaki. Kilala niya ito, pero wala na siyang nararamdamang pagmamahal o sakit. Awa na lang.

“Mario?” mahinahon niyang tanong.

Lumapit si Mario, akmang yayakap. “Elena, patawarin mo ako! Nagkamali ako! Nagsisisi na ako! Umuwi ako para sa inyo! Buuin na natin ang pamilya natin!”

Umatras si Bonbon. “Ma? Sino siya?”

Humarap si Elena sa anak. “Bonbon, siya ang tatay mo.”

Tumingin si Bonbon kay Mario. “Ikaw ‘yung nasa video? Yung nagpa-party sa yate habang kumakain kami ni Mama ng malunggay?”

Yumuko si Mario. “Anak, sorry…”

“Huwag mo akong tawaging anak,” madiing sabi ni Bonbon. “Ang tatay ko, nasa isip ko lang. Yung tatay na nagtatrabaho para sa amin. Pero ikaw? Ibang tao ka. Pinabayaan mo kami noong kailangan ka namin.”

Bumaling si Elena kay Mario. “Mario, umalis ka na. Wala ka nang babalikan dito.”

“Pero asawa mo ako! May karapatan ako sa yaman na ‘to! Kasal tayo!” pagmamataas ni Mario.

Ngumiti si Elena. Kinuha niya ang isang dokumento sa bag niya.

“Matagal na tayong annulled, Mario. Pinadalhan kita ng notice sa Saudi noon pero binalewala mo dahil busy ka kay Cindy. In-approve ng korte dahil sa abandonment at psychological incapacity mo. At ang lupang ito? Binili ko ‘to sa nanay mo bago siya namatay dahil kailangan niya ng pambili ng gamot at ikaw, hindi ka ma-contact.”

Nanlaki ang mata ni Mario. Wala na pala siyang karapatan. Wala na siyang magulang. Wala na siyang asawa. Wala na siyang anak.

“Elena… parang awa mo na… wala akong matutuluyan… wala akong makain…” lumuhod si Mario. Umiiyak.

Tinitigan siya ni Elena. Naalala niya ang gabing iyon. Ang gabing kumakain sila ng malunggay habang si Mario ay kumakain ng steak.

“Gutom ka?” tanong ni Elena.

“Oo… gutom na gutom…”

Tumawag si Elena ng isang staff. “Bigyan niyo siya ng isang pack ng Malunggay Pancit at isang bote ng tubig.”

Kinuha ni Elena ang pack ng noodles at inabot kay Mario.

“Ito ang kinain namin noong iniwan mo kami. Masustansya ‘yan. Makakatulong ‘yan para lumakas ka at makahanap ng trabaho. Good luck, Mario.”

Tumalikod si Elena at Bonbon. Pumasok sila sa kanilang opisina at isinara ang pinto.

Naiwan si Mario sa labas, hawak ang isang pakete ng pancit. Ang pancit na dati ay simbolo ng kahirapan nila, ngayon ay simbolo na ng tagumpay ni Elena—at simbolo ng kanyang pagkatalo.

Narealize ni Mario na ang tunay na yaman ay hindi ang pera sa Saudi o ang ganda ng kabit, kundi ang pamilyang handang damayan ka sa hirap at ginhawa. Sinayang niya iyon. At ngayon, ang tanging natira sa kanya ay ang lasa ng pagsisisi.

WAKAS

Kayo mga ka-Sawi, lalo na sa mga OFW, tandaan niyo ito: Ang pera, nauubos. Ang ganda, kumukupas. Pero ang pamilyang tinalikuran niyo, maaaring matutong mabuhay nang wala kayo. Huwag niyong hintayin na maging huli ang lahat.

Kung na-inspire ka sa kwento ni Elena, mag-react ng PUSO at i-share ito! ❤️