May mga sugat na hindi nakikita ng mata—mga sugat na unti-unting lumalalim sa bawat araw ng katahimikan, pangungulila, at pakiramdam na ikaw ay iniwan. Para kina Jonas at Mika, ang mga sugat na iyon ang nagtulak sa kanila sa isang desisyong hindi dapat ginagawa ng mga bata: ang maglayas mula sa sariling tahanan.

Labing-anim na taong gulang si Jonas at labindalawa naman si Mika. Lumaki silang magkasama, magkaagapay sa hirap at saya, lalo na matapos pumanaw ang kanilang ama limang taon na ang nakalipas. Noon, nangako ang kanilang ina na si Lorna na hinding-hindi niya pababayaan ang kanyang mga anak. Sa simula, tinupad niya ito—naghanap ng trabaho, tiniis ang pagod, at sinikap na maging parehong ama at ina.

Ngunit nagbago ang lahat nang may dumating na bagong lalaki sa buhay ni Lorna.

Si Renato ay isang biyudo, may sariling hanapbuhay, at may kakayahang magbigay ng komportableng buhay—isang bagay na matagal nang ipinagkait ng kahirapan sa pamilya nina Jonas. Unti-unting napalapit si Lorna kay Renato, at hindi nagtagal, nagpakasal sila.

Sa araw ng kasal, nandoon ang magkapatid. Nakangiti sila sa mga litrato, pero sa loob-loob nila, may kaba. Hindi nila alam na ang araw na iyon din ang simula ng kanilang unti-unting pagkawala sa puso ng sariling ina.

Pagkatapos ng kasal, lumipat sila sa bahay ni Renato. Mas malaki, mas maayos, mas maganda. Ngunit sa kabila ng ginhawa, naramdaman agad ng magkapatid ang malamig na pagbabago. Hindi na sila ang sentro ng atensyon. Hindi na sila ang unang iniisip.

“Manahimik kayo, may kausap ako,” madalas sabihin ng ina tuwing tatawag si Renato, kahit magkasama na sila sa iisang bubong.

Unti-unting nawala ang mga dating simpleng bagay—sabay-sabay na hapunan, kwentuhan bago matulog, mga tanong kung kamusta ang araw nila sa paaralan. Si Jonas ay natutong magluto para sa kanila ni Mika. Si Mika naman ay natutong hindi umiyak kapag hindi umuuwi ang nanay nila sa oras.

Masakit para sa magkapatid ang pakiramdam na tila sila’y naging bisita sa sariling tahanan.

Isang gabi, narinig ni Jonas ang pagtatalo ng ina at ng bagong asawa. Hindi tungkol sa pera, kundi tungkol sa kanila.

“Malalaki na ‘yang mga anak mo,” sabi ni Renato. “Dapat matuto silang dumiskarte. Hindi puwedeng lagi silang nakaasa sa’yo.”

Tahimik si Lorna. Walang pagtutol. Walang pagtatanggol.

Doon tuluyang nabasag ang puso ni Jonas.

Kinabukasan, pinagalitan si Mika dahil sa mababang marka sa paaralan. Hindi man lang tinanong kung bakit. Hindi man lang pinakinggan ang paliwanag. Sa halip, sinabihan siyang “istorbo” at “problema.”

Sa gabing iyon, magkatabing nakahiga ang magkapatid, nakatingin sa kisame. Walang ilaw. Walang salita. Ngunit pareho nilang alam ang iniisip ng isa’t isa.

“Ate… gusto ko nang umalis,” bulong ni Mika, nanginginig ang boses.

Napapikit si Jonas. Matagal na rin niyang iniisip iyon. Hindi dahil ayaw nila sa ina, kundi dahil mas masakit ang manatili kaysa umalis. Mas masakit ang araw-araw na pakiramdam na hindi ka mahalaga.

Nag-ipon sila ng kaunting pera—mga baryang natira sa baon, ilang damit, at ang lumang litrato nilang magkakasama pa noong buhay ang ama. Walang plano. Walang patutunguhan. Ang alam lang nila, hindi na nila kayang manatili.

Madaling-araw nang tahimik silang lumabas ng bahay. Walang paalam. Walang yakap. Walang “ingat.” Sa unang pagkakataon, wala ring pumigil.

Habang naglalakad sila sa madilim na kalsada, ramdam ni Jonas ang bigat ng responsibilidad. Bata pa siya, pero siya na ang sandigan ni Mika. Hindi niya alam kung saan sila pupunta, pero alam niyang hindi niya hahayaang mapahamak ang kapatid.

Kinabukasan, nagising si Lorna sa isang bahay na tahimik. Akala niya’y nasa paaralan na ang mga bata. Hanggang sa makita niya ang bakanteng kwarto, ang bukas na aparador, at ang nawawalang litrato sa dingding.

Doon lamang bumagsak ang katotohanan.

Naghanap siya. Nagtanong sa mga kaibigan. Umiyak. Nagsisi. Ngunit huli na ang lahat. Ang mga anak na minsan niyang ipinangakong hindi pababayaan ay kusang umalis—hindi dahil sa galit, kundi dahil sa kawalan ng pagmamahal.

Sa kabilang banda, nagpalipas ng gabi ang magkapatid sa isang waiting shed. Gutom. Pagod. Takot. Ngunit magkasama. Sa unang pagkakataon matapos ang matagal na panahon, ramdam nila ang isa’t isa.

“Kuya, uuwi pa ba tayo?” tanong ni Mika.

Hindi agad nakasagot si Jonas. “Hindi ko alam,” sagot niya nang tapat. “Pero kahit saan tayo mapunta, magkasama tayo.”

Hindi perpekto ang kanilang desisyon. Delikado. Masakit. Ngunit ito ang sigaw ng dalawang batang matagal nang hindi naririnig—isang paalala na ang pinakamalalim na sugat ng isang anak ay hindi ang kahirapan, kundi ang pakiramdam na siya ay napalitan.

Ang kuwento nina Jonas at Mika ay hindi tungkol sa paglayas. Ito ay tungkol sa pagkakalimot. At isang tanong na dapat pag-isipan ng bawat magulang: hanggang saan ang kaya mong ibigay sa bagong simula, at kailan mo namamalayang may iniwan ka na palang mga anak sa likod?