Matingkad ang sikat ng araw at maalikabok ang daan nang huminto ang pampasaherong jeep sa tapat ng isang lumang bahay sa Barangay San Jose. Bumaba ang isang lalaking nasa edad bente-otso, may bitbit na isang malaking backpack at isang medium-sized na maleta. Siya si Kiko. Matapos ang anim na taong pagbabanat ng buto bilang welder at mekaniko sa Dubai, sa wakas ay nakauwi na rin siya. Payak lang ang kanyang suot—isang itim na t-shirt, maong na pantalon, at rubber shoes na halatang gamit na gamit na. Walang makikintab na alahas sa leeg o daliri. Walang mamahaling relo. Kung titingnan siya ng hindi nakakakilala, aakalain mong galing lang siya sa Maynila at hindi sa ibang bansa.

Agad na nagtinginan ang mga tsismosa sa tindahan ni Aling Nena. “Uy, si Kiko ba ‘yun? Diba nasa abroad ‘yan? Bakit parang walang pinagbago?” bulong ng isa. “Naku, baka napauwi. Baka natanggal sa trabaho. Tignan mo, ang liit ng dala. Wala man lang balikbayan box,” sagot naman ng isa.

Pagpasok ni Kiko sa bakuran ng kanilang bahay, sinalubong siya ng kanyang Nanay Ising. “Anak! Salamat sa Diyos at nakauwi ka na!” iyak ng matanda. Niyakap ni Kiko ang kanyang ina. Ang bahay nila ay ganoon pa rin—gawa sa kahoy, medyo tagpi-tagpi ang bubong, at despalinghado ang pintuan. Ito ang bahay na kinalakihan ni Kiko. Bago siya umalis, ipinangako niya sa sarili na iaahon niya ang pamilya sa hirap.

Kinabukasan, kumalat na sa buong baryo ang balita ng pag-uwi ni Kiko. At kasabay nito, kumalat din ang pangungutya. Ang inaasahan kasi ng mga tao, kapag galing abroad, “one-day millionaire.” Magpapainom, magpapakain ng lechon, at magsisimulang magpatayo ng malaking bahay na bato. Pero si Kiko, tahimik lang. Nakikitang nagwawalis sa bakuran, nagkukumpuni ng sirang bakod gamit ang lumang martilyo, at namamalengke ng sardinas at itlog.

Isang hapon, dumaan si Gary, ang kababata at kaklase ni Kiko. Si Gary ay hindi nag-abroad, pero nagtatrabaho bilang ahente ng lupa at sasakyan. Nakasakay ito sa isang bagong motorsiklo (na hulugan), naka-apple watch (na hulugan din), at laging nagyayabang ng mga gadgets. Huminto si Gary sa tapat ng bahay nina Kiko.

“Pareng Kiko! Musta? Balita ko umuwi ka na ah,” bati ni Gary nang may halong pang-aasar. Tiningnan niya ang bahay nina Kiko at napailing. “Pare, anim na taon ka sa Dubai diba? Bakit ganito pa rin ang bahay niyo? Anyare? Saan napunta ang petrodolyar?”

Ngumiti lang si Kiko habang nagpupunas ng pawis. “Okay lang, Pare. Nakaipon naman ng konti. Iniisip ko pa kung anong gagawin.”

Tumawa nang malakas si Gary. “Konti? Naku Pare, baka naman puro ‘good time’ ang inatupag mo dun kaya walang naipundar. Tignan mo ako, dito lang sa Pinas, pero naka-motor, naka-iPhone. Diskarte lang ‘yan, Pare. Sayang ang abroad mo kung uuwi ka lang din palang dukha.”

Masakit ang mga salita ni Gary. Narinig ito ng mga kapitbahay at naghagikgikan sila. Narinig din ito ni Nanay Ising sa loob at nalungkot para sa anak. Pero si Kiko, kalmado lang. Hindi siya pumatol. “Salamat sa payo, Pare. Hayaan mo, pag-iigihan ko pa.”

Lumipas ang ilang linggo. Ang tingin ng mga tao kay Kiko ay “failure.” Sinasabi nilang nalulong daw ito sa sugal o kaya ay may binuhay na ibang pamilya sa Dubai kaya walang naiuwi para sa nanay niya. Madalas siyang paringgan sa tindahan. “Buti pa ‘yung anak ni Aling Myrna, dalawang taon lang sa Taiwan, may second floor na ang bahay. Si Kiko, anim na taon, yero pa rin ang dingding.”

Hindi nila alam, tuwing umaga, umaalis si Kiko sakay ng tricycle at pumupunta sa bayan. May mga kausap siyang mga tao na naka-barong. May mga pinupuntahan siyang opisina. At tuwing gabi, nagbabasa siya ng mga libro tungkol sa negosyo at investment.

Dumating ang piyesta ng San Jose. Ito ang panahon ng pasiklaban. Ang mga mayayamang pamilya ay nagpapagandahan ng handa at bahay. Si Gary, naghanda ng malaking sound system at nag-inuman sa kalsada para ipakitang “big time” siya. Si Kiko naman, tahimik lang sa kanilang lumang bahay.

Pero bago mag-tanghalian, lumabas si Kiko. Nilapitan niya sina Gary at ang mga kapitbahay na madalas mangutya sa kanya.

“Mga Pare, Nanay, Tay,” bati ni Kiko. “May munting salu-salo po ako. Birthday din po kasi ni Nanay Ising ngayon. Gusto ko sana kayong imbitahan. Doon po tayo sa bayan kakain.”

Nagtinginan sina Gary. “Sa bayan? Sa Jollibee? Naku Kiko, baka naman tipirin mo kami ha. Pero sige, sama kami, libre eh.” Sumama sila, dala ang intensyong makikain at muling punahin ang kakuriputan ni Kiko. Sumakay sila sa jeep na inarkila ni Kiko.

Habang nasa byahe, panay ang biro ni Gary. “Pare, sana naman may lechon. Anim na taon ka sa abroad, baka naman pritong manok lang ipakain mo sa amin.”

Huminto ang jeep sa sentro ng bayan, sa tapat ng isang bagong tayo at napakalaking commercial building. Ito ay may apat na palapag. Sa ibaba ay may grocery store, sa pangalawa ay may mga paupahang opisina, at sa taas ay may events place. Ang building ay moderno, makintab, at halatang ginastusan ng milyun-milyon.

“Bakit tayo nandito?” tanong ni Aling Nena. “Dito ba tayo kakain sa karinderya sa gilid?”

Bumaba si Kiko at inalalayan ang kanyang Nanay Ising. Humarap siya sa kanyang mga kabaryo. “Hindi po sa gilid. Dito po tayo sa loob.”

Itinuro ni Kiko ang malaking sign board sa itaas ng building.

“FRANCISCO COMMERCIAL CENTER”

Francisco. Ang tunay na pangalan ni Kiko.

Natigilan si Gary. “Ha? Kapangalan mo ah. Sino may-ari niyan?”

Ngumiti si Kiko. Kinuha niya ang susi mula sa kanyang bulsa at binuksan ang main glass door ng building. “Pasok kayo. Welcome sa naipundar ko sa loob ng anim na taon.”

Nalaglag ang panga ng lahat. Parang binuhusan ng malamig na tubig si Gary. Ang mga tsismosa ay nanlaki ang mga mata. Pumasok sila sa loob at namangha sa ganda. May mga staff na bumati, “Good morning, Sir Kiko! Happy Birthday po kay Nanay Ising!”

Dinala sila ni Kiko sa events place sa rooftop. Doon, may nakahandang catering. Lechon, seafoods, at masasarap na pagkain.

Habang kumakain sila, hindi makakibo ang mga bisita sa hiya. Si Gary, na kanina ay ang lakas ng boses, ngayon ay hindi makatingin nang diretso kay Kiko.

Tumayo si Kiko para magsalita. “Maraming salamat po sa pagpunta. Alam ko po, marami ang nagtataka kung bakit barong-barong pa rin ang bahay namin ni Nanay. Alam ko po ang mga sinasabi niyo na wala akong narating.”

Tumingin siya kay Gary, pero walang halong galit, kundi awa.

“Sa loob ng anim na taon sa Dubai, hindi po ako bumili ng mamahaling sapatos. Hindi ako bumili ng ginto. Hindi ako nag-party. Ang sahod ko po, 80% ay ipinapadala ko sa bangko dito sa Pilipinas para sa construction ng building na ito. Ang 20% lang ang ginagamit ko para mabuhay doon. Tiniis ko ang sardinas at noodles. Tiniis ko na luma ang cellphone ko. Tiniis ko na pagtawanan ako ng mga kapwa ko OFW na merong mga bagong gadgets.”

“Bakit? Dahil ang pangarap ko ay hindi lang basta magandang bahay na titirhan namin. Ang pangarap ko ay passive income. Negosyo na bubuhay sa amin kahit hindi na ako mag-abroad. Ang bahay, naluluma, anay, at hindi kumikita ng pera. Pero ang building na ito? Ito ang magsisiguro na hindi na muling magugutom ang Nanay ko.”

“Ngayon, tapos na ang building. May mga uupa na. Kumikita na ito. Kaya sa susunod na buwan, sisimulan na ang pagpapatayo ng dream house ni Nanay. Hindi sa utang, kundi sa katas ng kita ng building na ito.”

Napaluha si Nanay Ising at niyakap ang anak. Ang mga bisita ay nagpalakpakan. Hiyang-hiya sila sa kanilang panghuhusga.

Lumapit si Gary kay Kiko pagkatapos. “Pare… sorry. Ang yabang ko. Akala ko, dahil wala kang pinapakita, wala kang meron. Ako, puro porma, pero lubog sa utang ang motor at cellphone ko. Ikaw pala ang tunay na lodi.”

Tinapik ni Kiko ang balikat ni Gary. “Ayos lang ‘yun, Pare. Ang mahalaga, natuto tayo. Ang tunay na yaman, hindi kailangang ipangalandakan. Mas maingay ang barya kaysa sa papel na pera. Huwag tayong magpadala sa social media at sa sasabihin ng iba. Mag-invest tayo sa mga bagay na magpapayaman sa atin, hindi sa mga bagay na magmumukha lang tayong mayaman.”

Mula noon, naging inspirasyon si Kiko sa kanilang bayan. Ang dating “barong-barong” na pinagtatawanan ay pinalitan ng isang maganda at matibay na bahay, pero nanatiling simple at mapagkumbaba si Kiko.

Ang kwentong ito ay paalala sa ating lahat: Huwag husgahan ang libro ayon sa pabalat, at huwag husgahan ang tagumpay ng tao base sa suot niyang damit o sa itsura ng bahay niya ngayon. Ang tunay na asenso ay hindi ‘yung nakikita sa Facebook, kundi ‘yung nakikita sa bank account at sa investments na magbibigay ng magandang kinabukasan.

Kayo mga ka-Sawi, naranasan niyo na bang maliitin dahil simple lang kayo? Anong gagawin niyo kung kayo si Kiko? Ipagyayabang niyo ba agad o mananahimik muna hanggang sa magtagumpay? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para sa mga nangangarap at nagsusumikap! 👇👇👇