Sa maliit na baryo ng San Roque, kilala si Mang Berting bilang isang masipag na mangingisda. Buong buhay niya ay inialay niya sa dagat upang itaguyod ang dalawa niyang anak na sina Rico at Gina. Sa bawat hampas ng alon at init ng sikat ng araw, tanging ang pangarap na makapagtapos ang kanyang mga anak ang nagsilbing lakas niya. Namatay ang kanyang asawang si luring noong bata pa ang mga ito, kaya’t mag-isa niyang ginampanan ang papel ng ama at ina. Nagkuba ang kanyang likod, lumabo ang kanyang mga mata, at nanginig ang kanyang mga kamay sa katandaan, ngunit sa kanyang isipan, sulit ang lahat dahil naging matagumpay ang kanyang mga anak. Si Rico ay naging isang ahente ng lupa, habang si Gina naman ay nakapag-asawa ng isang negosyante sa lungsod. Ngunit habang tumataas ang estado ng buhay ng kanyang mga anak, tila bumababa naman ang halaga ni Mang Berting sa kanilang mga mata.

Nagsimulang magbago ang lahat nang magkaroon ng malubhang sakit sa baga si Mang Berting. Ang dating malakas na mangingisda ay naging sakitin at laging inuubo. Dahil wala na siyang kakayahang pumunta sa dagat, napilitan siyang tumira sa bahay ni Rico. Doon niya naranasan ang pait ng pagiging “pabigat.” Tuwing kakain, madalas siyang parinig ni Gina, “Tay, ang mahal na ng gamot mo, pati ba naman itong ulam namin ay uubusin mo pa?” Si Rico naman ay madalas magreklamo sa ingay ng ubo ng kanyang ama tuwing gabi. Ang amang nagbigay sa kanila ng lahat ay naging isang malaking abala na lamang sa kanilang marangyang pamumuhay. Ang kanilang pasasalamat ay napalitan ng inis, at ang kanilang pagmamahal ay tuluyang nilamon ng kasakiman at materyalismo.

Isang gabi, nag-usap ang magkapatid sa madilim na sulok ng kusina. “Hindi na natin kaya ang gastos, Rico. Ang kalahati ng kinikita natin ay napupunta lang sa maintenance ni Tatay. Sabi ng doktor, matatagalan pa siya. Paano naman ang luho natin? Paano ang pangarap nating makalipat sa mas malaking subdivision?” udyok ni Gina. “May naisip ako,” sagot ni Rico na may malamig na boses. “Sa darating na birthday niya, isasama natin siya sa laot. Sasabihin natin, mag-eenjoy tayo gaya ng dati. Pero sa gitna ng dagat, doon natin siya iiwan. Isang aksidente. Walang makakaalam.” Ang balak na ito ay tila isang sumpa na binalot ng kadiliman, ngunit para sa magkapatid, ito ang susi sa kanilang kalayaan mula sa “pabigat” nilang ama.

Dumating ang ika-70 na kaarawan ni Mang Berting. Masayang-masaya ang matanda dahil sa wakas ay isasama siya ng kanyang mga anak sa dagat. Ang akala niya ay muli niyang mararamdaman ang alat ng hangin at ang saya ng kanilang pamilya. Sumakay sila sa isang maliit na bangka at naglayag palayo sa pampang, hanggang sa hindi na nila matanaw ang mga ilaw ng San Roque. Sa gitna ng laot, habang nakatingin si Mang Berting sa mga bituin at nagpapasalamat sa Diyos, biglang tumayo si Rico. “Tay, patawad, pero hanggang dito na lang,” sabi ni Rico. Bago pa makasagot ang matanda, buong lakas siyang itinulak ng sarili niyang anak. Ang lamig ng tubig ay tila libu-libong karayom na tumusok sa kanyang balat. “Rico! Gina! Tulong!” sigaw niya habang lumulubog-lumilitaw. Ngunit ang huling nakita niya ay ang pagharurot ng bangka palayo, dala ang tawa ng kanyang mga anak na tila nakawala sa isang tanikala.

Ngunit ang dagat na nagbigay sa kanya ng kabuhayan sa loob ng maraming taon ay hindi siya hinayaang mamatay nang ganoon na lamang. Habang nawawalan na ng malay si Mang Berting, isang dambuhalang barkong pangkargamento ang dumaan. Nakita siya ng mga crew at agad na sinagip. Ang barkong iyon ay pag-aari ng isang bilyonaryong Griyego na si Don Alessandro, isang taong naghahanap ng kahulugan sa kanyang yaman matapos mawalan ng pamilya. Nang magising si Mang Berting sa loob ng barko, ikinuwento niya ang lahat nang may luha sa mga mata. Naantig ang puso ni Don Alessandro. Nakita niya sa matanda ang isang integridad at kabutihan na bihira niyang makita sa mga taong nakapaligid sa kanya. Sa loob ng sampung taon, itinuring ni Don Alessandro si Mang Berting na parang kapatid. Tinuruan niya itong magnegosyo, at nang pumanaw ang bilyonaryo, ipinamana niya ang lahat ng kanyang kayamanan kay Mang Berting, sa ilalim ng bagong pangalan: Don Roberto.

Sampung taon ang lumipas. Sa baryo ng San Roque, lalong naghirap ang buhay nina Rico at Gina. Ang perang nakuha nila mula sa insurance ni Mang Berting at sa pagbebenta ng kanyang mga ari-arian ay mabilis na naubos dahil sa sugal at maling negosyo. Ngayon, sila ay lugmok sa utang at ang kanilang dating malaking bahay ay malapit nang rematahin. Isang araw, nabulabog ang buong nayon nang isang dambuhalang yate na kulay ginto at puti ang huminto sa pantalan. Isang convoy ng mga mamahaling sasakyan ang pumasok sa baryo, at ang bawat residente ay lumabas upang silipin ang “hari” na dumating. Bumaba ang isang matanda na matikas ang tindig, suot ang isang mamahaling suit, at may mga bodyguard sa paligid. Siya ay si Don Roberto.

Naglakad si Don Roberto patungo sa lumang bahay nina Rico at Gina. Nang makita siya ng magkapatid, hindi nila siya nakilala dahil sa kislap ng kanyang hitsura at ang awtoridad na dala niya. “Magandang araw. Balita ko ay ibinebenta ang bahay na ito dahil sa utang,” wika ni Don Roberto sa isang boses na pamilyar ngunit puno ng kapangyarihan. “O-Opo, Sir. Kung bibbilhin niyo po, malaking tulong ito para makabayad kami,” sagot ni Rico na parang asong nagmamakaawa. Ngumiti si Don Roberto at dahan-dahang tinanggal ang kanyang salamin. Nang magtagpo ang kanilang mga mata, tila tumigil ang paghinga ni Gina. Ang mga mata na iyon… ang mga mata ng amang itinapon nila sa dagat sampung taon na ang nakararaan.

“Tay? Buhay ka?” pautal-utal na tanong ni Gina habang nanginig ang kanyang buong katawan. “Hindi maaaring mangyari ito! Patay ka na!” sigaw naman ni Rico na napaurong sa takot. Tumingin si Don Roberto sa paligid ng bahay na dati niyang binuo nang may pagmamahal. “Oo, buhay ako. Ang dagat na inakala niyong papatay sa akin ang siyang nagbigay sa akin ng bagong buhay. Ang amang tinawag niyong ‘pabigat’ ay nagbalik para bawiin ang lahat ng sa kanya.” Hindi ganti na madugo ang ginawa ni Don Roberto. Binili niya ang lahat ng utang ng kanyang mga anak sa bangko, ngunit sa halip na ibalik sa kanila ang bahay, ginawa niya itong isang “Home for the Aged” para sa mga matatandang inabandona rin ng kanilang mga pamilya.

“Rico, Gina, hindi ko kayo ipakukulong,” sabi ni Don Roberto habang nakatitig sa mga anak niyang nakaluhod na ngayon sa putikan at umiiyak. “Ang ganti ko sa inyo ay ang hayaan kayong makita kung paano mamuhay ang mga taong tinawag niyong pabigat. Mula ngayon, kayo ang magsisilbi sa bahay na ito. Kayo ang maglalaba, maglilinis, at magpapakain sa mga lolo at lola dito. Iyan ang kabayaran ng inyong mga utang. Kapag natutunan niyo na ang tunay na halaga ng pagmamalasakit, doon niyo lamang mararamdaman ang tunay na kapatawaran.” Walang nagawa ang magkapatid kundi sumunod. Mula sa pagiging “amo,” sila ay naging mga katulong sa sarili nilang tahanan na pag-aari na ngayon ng kanilang ama.

Naging tanyag ang kuwento ni Don Roberto sa buong bansa. Naging simbolo siya ng pag-asa at ang patunay na ang karma ay sadyang totoo. Ang San Roque ay naging sentro ng pagkakawanggawa, at bawat matanda sa nayon ay nakatanggap ng tulong mula sa kanyang foundation. Habang si Don Roberto ay patuloy na naglalayag sa dagat, hindi na para mangisda, kundi para maghanap pa ng mga taong nangangailangan ng tulong, naiwan ang kanyang mga anak na araw-araw na nagsisisi sa kanilang nagawa. Natutunan nila sa pinakamahirap na paraan na ang tunay na kayamanan ay hindi nasusukat sa pera, kundi sa kung paano mo pinahahalagahan ang mga taong nagbigay sa iyo ng buhay.

Ang dagat ay nanatiling saksi sa bawat luha at bawat tagumpay ni Mang Berting. Sa bawat paglubog ng araw, tinitingnan niya ang pampang at nagpapasalamat dahil sa kabila ng lahat, nahanap niya ang hustisya. Ang kuwento niya ay isang paalala sa lahat ng mga anak: Huwag nating tratuhin na pabigat ang ating mga magulang, dahil sa oras na mawala sila, baka doon lamang natin mapagtanto na sila pala ang tunay na anchor na nagpapanatili sa atin sa gitna ng unos. Ang “pabigat” na ama ay siya palang naging pinakamabigat na leksyon sa buhay ng mga anak na nawalan ng puso.

Sa huli, napatunayan ni Mang Berting na ang pagpatawad ay hindi laging nangangahulugan ng pagbabalik sa dati, kundi ang pagbibigay ng pagkakataon sa iba na magbago habang pinoprotektahan ang sariling dangal. Ang kanyang paglalakbay mula sa dagat patungo sa pagiging Don Roberto ay hindi lamang tungkol sa pera, kundi tungkol sa pagbawi ng kanyang pagkatao na sinubukang lunurin ng sarili niyang dugo. Ang baryo ng San Roque ay hindi na lamang basta maliit na nayon, ito ay naging monumento ng pag-asa para sa lahat ng mga amang inabandona ngunit patuloy na lumalaban.