Ang paglaban sa korapsyon sa Pilipinas ay madalas inihahalintulad sa isang giyera. Ngunit paano lalaban ang isang komisyong binuo upang maghatid ng hustisya kung ang mga sundalo nito ay ipinadala sa labanan nang walang bala at walang sapat na armas? Ito ang mapait na katotohanang ibinunyag sa likod ng krisis na kasalukuyang kinakaharap ng Independent Commission for Infrastructure (ICI)—ang ahensyang binuo mismo ni Pangulong Bongbong Marcos Jr. (PBBM) upang imbestigahan ang bilyon-bilyong anomalya sa mga flood control projects.

Ang serye ng pagbibitiw ng mga matataas na opisyal, tulad nina Commissioner Rogelio “Babes” Singson at Special Advisor Benjamin Magalong, ay hindi lamang nagpababa sa kredibilidad ng ICI. Mas matindi, inilantad nito ang isang masalimuot na problema sa sistema ng gobyerno: ang kahandaan ng pamahalaan na bigyan ng tunay na “ngipin” ang isang ahensya kapag ang iniimbestigahan ay malalaking personalidad na may matinding impluwensya. Ang sitwasyong ito ay nagdulot ng isang matinding moral question: Ginagamit lang ba ang komisyon bilang “punching bag” o political shield ng Palasyo?

Ang Krisis sa Loob: Pag-aalisan at ang Pag-ambag ng Sariling Pera
Ang krisis ng ICI ay nag-ugat sa shocking announcement ng pagbibitiw ni Commissioner Rogelio “Babes” Singson, na sinundan lamang ng naunang pag-resign ni Baguio City Mayor Benjamin Magalong noong Setyembre. Ang pag-alis ng dalawang respetado at kilalang anti-corruption advocates ay nagbigay ng isang malakas at negatibong signal sa publiko.

Si Magalong, na dating Special Advisor, ay nagbunyag ng mas nakakabiglang detalye: siya mismo ay gumastos ng sariling pera, aabot sa halos Php 30,000, para lamang sa operasyon ng komisyon. Ang pag-aambag ng sariling salapi ng mga opisyal upang umandar ang investigative body ay isang malinaw na indikasyon na ang ICI ay kulang na kulang sa budget at suporta.

Dahil sa mga internal struggles at kawalan ng pondo, ilang kongresista na ang nagpahayag ng panawagan na tuluyan nang buwagin ang ICI, naniniwalang wala na itong kredibilidad at hindi na makakagawa ng epektibong imbestigasyon. Ang pagkabigo ng komisyon ay tila nagpapamalas na ang political will na kalabanin ang korapsyon ay hindi sapat upang gumawa ng matibay na independent body.

Walang Armas sa Giyera: Ang Kakulangan sa Kapangyarihan
Ang pangunahing dahilan ng exodus ng mga opisyal ay hindi ang kawalan ng dedikasyon, kundi ang kawalan ng kapangyarihan ng ICI.

Direktang ibinunyag ni Singson ang kalunos-lunos na sitwasyon ng komisyon. Ipinaliwanag niya na binuo ang ICI sa pamamagitan ng Executive Order (EO94), ngunit “walang budget” na kasama. Ang kanyang matinding pahayag ay naging metapora para sa buong sitwasyon: “Lumabas yung ICI 94 EO94 walang budget. Okay. Kumbaga o lumaban ka sa giyera, solvin mo yung problema. Hindi ka naman binigyan ng armas.”

Ang kawalan ng pondo ay sinabayan pa ng kawalan ng “ngipin” sa legal na proseso. Ayon kay Singson:

Subpoena Powers: Wala silang subpoena powers para piliting humarap ang mga indibidwal na iniimbitahan. Kung ayaw pumunta, wala silang magagawa. Ang investigation ay agad na mapipigilan.

Hold Departure Order: Kailangan pa nilang dumaan sa korte para sa isang hold departure order (HDO) upang mapigilan ang mga suspect na tumakas, ngunit kadalasan, ito ay huli na—nagbibigay ng pagkakataon sa mga akusado na makatakas sa bansa.

Ang frustration ni Singson ay umabot sa punto na pakiramdam nila ay ginagawa na lamang silang lightning rod o “punching bag” sa pulitika. Ang pagiging toothless ng komisyon sa harap ng mga makapangyarihang kalaban ay nagdudulot ng disillusionment sa mga opisyal na gustong maglingkod nang tapat.

Ang Panawagan sa Kongreso: Bigyan ng “More Teeth” ang ICI
Sa kabila ng kanyang pagbitiw, hindi sang-ayon si Singson na tuluyan nang “dead” ang ICI o na ginagawa lang silang “tagalinis” ng Malakanyang. Matatag siyang naniniwala na ang kanilang trabaho ay ginawa para sa kapakanan ng bayan.

Ang kanyang main focus ngayon ay ang DPWH flood control master plan na sinimulan niya noong siya pa ang kalihim, ngunit ang kanyang pangunahing panawagan para sa ICI ay nakatuon sa Kongreso. Iginiit niya na kailangang ipasa ang isang batas na magbibigay sa ICI ng mas malawak at matibay na kapangyarihan, o “more power, more teeth.”

Mahalagang Pahayag ni Singson: “I believe that an independent commission… It’s still there. It needs more power, more teeth.”

Gayunpaman, may malaking balakid sa panawagang ito. Nagpahayag ng pagdududa si House Deputy Minority Leader Rep. France Castro na maipapasa ang batas bago matapos ang 2025 kung hindi ito agad matatalakay sa plenaryo. Nanawagan siya sa liderato ng Kongreso at kay Pangulong Marcos na i-certify bilang “urgent” ang panukalang batas upang mapabilis ang pagpasa nito at mabigyan ng kinakailangang armas ang ICI.

Sa Gitna ng Pagdududa: Ang Pagharap ni Sandro Marcos
Sa gitna ng krisis na ito, may ilang high-profile personalities pa rin ang humarap at tumulong sa komisyon. Boluntaryong humarap si House Majority Leader Congressman Sandro Marcos upang tumulong sa imbestigasyon.

Ang kanyang testimonya ay isinagawa sa isang “executive session”—isang closed-door na pagpupulong na naglalayong protektahan ang integrity ng imbestigasyon at maiwasan ang compromise sa mga detalye. Kinumpirma ni Sandro Marcos na natanong siya tungkol sa mga alegasyon ni dating Ako Bicol Party-list Rep. Zaldy Co.

Gayundin, binanggit ni Singson na ang mga alegasyon ni Co laban kay Pangulong Marcos (na nagpasingit umano ng P1 bilyon sa budget) ay “mahina” at hindi sapat na basehan para imbestigahan ang Pangulo. Ang mga developments na ito ay nagpapakita na ang ICI, sa kabila ng pagiging toothless, ay nagtatangka pa ring galawin ang mga political bigwigs na sangkot sa korapsyon.

Ang Moralidad ng Suporta: Sino ang Ayaw Maglinis?
Ang pagbitiw nina Singson at Magalong ay nagsilbing wake-up call sa bansa. Ang korapsyon ay isang formidable enemy, at hindi ito matatalo ng isang komisyon na cash-strapped at kulang sa kapangyarihan.

Ang labanan sa korapsyon ay hindi lamang nangangailangan ng dedikasyon ng mga indibidwal tulad nina Singson at Magalong; kailangan nito ng institusyonal na suporta at political will mula sa pinakamataas na antas. Ang kawalan ng budget at subpoena powers ay nag-iiwan ng isang katanungan: Sino ang ayaw maglinis?

Kung hindi mairerebisa at mapapalakas ang ICI, mananatili itong isang symbolic gesture lamang—isang show na walang substance. Ang pagpasa sa batas na magbibigay ng “more teeth” sa komisyon ay hindi lamang isang legislative duty; ito ay isang moral at political obligation upang patunayan na seryoso ang gobyerno sa paglaban sa bilyon-bilyong korapsyon na sumisira sa kaban ng bayan at nagpapahirap sa mga Pilipino.