Ang Unos ng Katotohanan: Mula sa Ilegal na Pondo ng PhilHealth, ‘Credit-Grabbing’ sa Bocana Bridge, Hanggang sa Pulitikal na Pagmamanipula

Sa mga nagdaang araw, ang administrasyong Marcos ay nakasentro sa sunud-sunod na mga kontrobersya na naglalabas ng matitinding tanong tungkol sa transparency, pananagutan, at lalo na, ang pulitikal na motibo sa likod ng kanilang mga pagkilos. Mula sa pinansyal na pagkalugi na dulot ng ilegal na pagkuha ng pondo, hanggang sa paggamit ng imprastraktura para sa credit-grabbing, at maging sa tila pagpapagamit ng mga ahensya ng gobyerno para sa pulitikal na pangangaso. Ang mga isyung ito ay nagpapakita ng isang gobyerno na, sa mata ng mga kritiko, ay higit na nakatuon sa pagpapanatili ng kapangyarihan kaysa sa paglilingkod sa bayan.

Ang Sablay na Depensa: Sandro Marcos at ang Bilyong Insertions sa Davao
Ang mga akusasyon ng katiwalian ay hindi bago, ngunit ang bago ay ang tila “sablay” na depensa ni Presidential Son at Ilocos Norte Rep. Sandro Marcos laban sa mga paratang ng dating Congressman Zaldico.

Inakusahan ni Zaldico si Sandro na nag-insert ng mahigit PHP 50 bilyong proyekto sa Davao sa budget ng 2023 at 2025. Ang depensa ni Sandro ay simple ngunit, ayon sa mga kritiko, misleading: “Paano ako magka-insertion ng proyekto sa Davao na hindi naman ako nakatira doon?”

Ayon sa pagsusuri ng mga nagmamasid, ang ganitong argumento ay “sablay” sapagkat ang isang tiwaling opisyal ay sadyang mag-i-insert ng proyekto sa ibang lugar—gaya ng Davao, na kilalang balwarte ng mga Duterte—upang hindi madaling mabuking ang tunay na nag-insert. Bukod pa rito, kung pumalpak ang proyekto, madaling maibaling ang sisi sa mga lider lokal o sa mga kalaban sa pulitika, gaya ni Congressman Paolo Duterte.

Ang isyu ay hindi lang sa depensa ni Sandro kundi sa paraan ng pagharap niya sa Independent Commission for Infrastructure (ICI). Nagdulot ng matinding galit ang paghiling ng “executive session” (sarado) sa gitna ng pagdinig, na dapat sana ay live-streamed para sa transparency. Ang aksyon na ito ay nagpalakas sa paniniwala na mayroong itinatago ang mga Marcos.

Hindi nakapagtataka na tumanggi si Davao City Rep. Paolo Duterte sa imbitasyon ng ICI, tinawag itong “political weapon” na ginagamit laban sa pamilya Duterte para sa 2028 elections. Kinwestyon din ang pahayag ni outgoing ICI Commissioner Rohelio Singson na “walang sapat na basehan” ang mga video ni Zaldico, iginiit na ang mga akusasyon ay dapat pa ring imbestigahan bilang matibay na “hint” sa posibleng korapsyon. Ang lahat ng ito ay nagpapakita na ang ICI ay nakikita bilang isang instrumento ng pulitika, hindi isang ahensya ng transparency.

Ang P60 Bilyong Sampal: Unanimous na Utos ng Korte Suprema sa PhilHealth Fund
Isang matinding dagok sa administrasyong Marcos ang ibinaba ng Korte Suprema matapos maglabas ng unanimous (15-0) na desisyon na nag-uutos na ibalik ang PHP 60 bilyon na kinuha mula sa pondo ng PhilHealth.

Ang administrasyon ay kumuha ng PHP 60 bilyon mula sa PhilHealth, sinasabing “sumobra raw” ang pondo at gagamitin sa “unprogrammed funds.” Ang aksyon na ito ay matindi at ilegal, lalo na dahil ang PhilHealth ay pondo na nakalaan para sa kalusugan ng mga Pilipino.

Ang Korte Suprema ay nagdeklara na void ang Special Provision 1D Chapter 43 ng 2024 General Appropriations Act (GAA) at Department of Finance Circular 003-2024. Permanenteng ipinagbawal din ng Korte Suprema ang paglilipat ng natitirang PHP 29.9 bilyon.

Ang desisyon na ito ay tinawag na “nakakahanga” ng mga kritiko, na pinupuri ang Korte Suprema sa pagtindig sa tama. Kinondena naman ang administrasyon sa kawalan ng “kensya” at pagpapabaya sa mga Pilipinong namamatay dahil sa kakulangan ng pondo sa ospital. Ang ilegal na pagkuha ng pondo ay lalong nag-uugnay sa administrasyon sa mga akusasyon ng korapsyon na binabanggit ni Zaldico. Ang desisyon ng SC ay isang malaking paalala na ang Pangulo ay hindi above the law at ang pondo ng bayan, lalo na ang nakalaan para sa kalusugan, ay hindi maaaring gamitin sa kung saan-saan lamang.

Ang Kabalintunaan ng Proyekto: ‘Credit-Grabbing’ sa Bocana Bridge
Isang malaking isyu ng kawalang-hiyaan sa pulitika ay ang tinatawag na “credit-grabbing” ni Pangulong Bongbong Marcos sa Bocana Bridge sa Davao.

Sa halip na magpasalamat at kilalanin ang nagpondo at nagpasimula ng proyekto, inangkin ni BBM ang Bocana Bridge bilang kanyang proyekto. Ipinakita ang isang lumang video ni dating Bise Presidente Sara Duterte (V-Para) na nagpapasalamat sa China para sa nasabing tulay, na matibay na ebidensya na ito ay proyekto sa ilalim ng nakaraang administrasyon.

Tinawag si BBM na “hambog” at “credit grabber” ng mga kritiko. Ang isyu ay hindi lang tungkol sa pag-angkin ng kredito; ito ay tungkol sa kawalan ng pulitikal na delicadeza at ang pagtatangka na manipulahin ang publiko. Ang proyekto ay naging matino dahil ito ay gawa ng China, na nagpapakita ng ironiya na ang administrasyon ay umaangkin ng kredito sa isang proyektong may kaugnayan sa bansa na madalas binabatikos ng kanilang mga tagasuporta. Ang tanging bagay na nais ni BBM na nakawin ay ang kredito para sa kanyang pulitikal na imahe.

Pulitikal na Pagkilos: Ombudsman Remulla at ang ICC Warrant
Ang huling isyu ay naglantad ng tila pulitikal na pagmamanipula sa mga ahensya ng gobyerno, partikular si Ombudsman Jesus Crispin Remulla.

Ayon sa mga kritiko, halatang namumulitika si Remulla, na dapat ay independent at neutral. Ang kanyang pahayag na “hintay-hintay lamang daw” para sa arrest warrant ng International Criminal Court (ICC) laban kay Senador Bato dela Rosa ay ikinagulat at ikinagalit ng marami.

Kinwestyon ang komunikasyon ni Remulla sa ICC. Ang kanyang tahasang pagpapahiwatig ng paparating na warrant ay nagmumungkahi na siya ay tila pumapanig sa administrasyong Marcos at laban sa mga Duterte. Ang tila pakikipag-ugnayan sa ICC, na iginigiit ng mga kritiko na walang hurisdiksyon sa Pilipinas, ay nakikita bilang isang pulitikal na pakana.

Ang pangunahing layunin, ayon sa mga kritiko, ay tanggalin ang mga kaalyado ng Duterte (gaya ni Bato) para sa 2028 elections. Kinondena ang pagliban ni Bato sa Senado, ngunit ipinagtanggol ang kanyang desisyon na magtago mula sa ICC (bilang dayuhang entidad) habang handang sumuko sa PNP (bilang awtoridad ng Pilipinas). Ang pagpapahintulot sa isang dayuhang entidad na dakpin ang isang senador ng Pilipinas ay tinawag na “big slap on our face” sa ating soberanya.

Sa kabuuan, ang mga serye ng kaganapan—mula sa ilegal na pagkuha ng pondo, kawalan ng transparency sa budget insertions, credit-grabbing, hanggang sa tila pulitikal na pagkilos ng Ombudsman—ay nagpapakita ng isang gobyerno na patuloy na nahaharap sa isyu ng pananagutan. Ang mga isyung ito ay nagbibigay-babala na ang mga aksyon ng administrasyon ay hindi lamang nakakaapekto sa kasalukuyan kundi nagdidikta rin sa pulitikal na labanan na magaganap sa hinaharap. Ang pagpapanatili ng kapangyarihan ay tila mas mahalaga kaysa sa pagtataguyod ng katotohanan.