Ang Tatlong Bugso ng Pagdududa: COA, Militar, at ang Krisis sa Integridad ng Malacañang

Ang Pilipinas ay kasalukuyang nakatutok sa isang serye ng mga kaganapan na nagpapahiwatig ng masalimuot na pulitikal na tanawin: mula sa paglilinis ng pangalan ng isang Bise Presidente hanggang sa mga katanungan tungkol sa motibo ng Pangulo sa pag-angat ng sahod ng militar, at ang seryosong isyu ng kawalan ng suporta sa mga ahensyang laban sa korapsyon. Ang mga kaganapang ito ay naglalabas ng matitinding tanong tungkol sa integridad, katapatan, at pulitikal na estratehiya sa pinakamataas na antas ng pamahalaan.

Ang Tagumpay ni VP Sara Duterte: Isang ‘Unmodified Opinion’ Mula sa COA
Sa gitna ng walang patid na akusasyon mula sa “loyalista” at “dilawan” na mga kritiko, na umano’y overpriced ang mga liquidation at may anomalya sa pagbili ng CCTV camera at mga sasakyan, nagbigay ng pormal na kasagutan ang Office of the Vice President (OVP).

Ayon sa OVP, ang Commission on Audit (COA) annual audit report para sa taong 2024 ay nagbigay sa kanila ng “unmodified opinion” sa kanilang financial statements. Sa larangan ng accounting at pamamahala, ang “unmodified opinion” ay ang highest level of assurance na maaaring ibigay ng COA. Ang simpleng ibig sabihin nito ay: “walang nakitang pagkawala o pagwawaldas ng pondo ng gobyerno o ari-arian sa audit.”

Ang resulta ng audit ay malinaw na nagpapawalang-sala kay VP Sara Duterte mula sa mga batikos ng katiwalian. Ang OVP ay itinuturing na isa sa pinakaunang nagpasa ng liquidation at may pinakamataas na rating sa Komisyon. Ang tagumpay na ito ay nagpapatunay na ang mga akusasyon laban sa Bise Presidente ay walang basehan at nakatuon lamang sa paninira. Ang mga kritiko na nagpatuloy sa pag-atake sa OVP sa kabila ng COA report ay tila nagpapakita ng intensyong pulitikal kaysa sa tunay na pagmamalasakit sa transparency.

Ang COA report ay isang mahalagang paalala na sa gitna ng pulitikal na ingay, ang opisyal na dokumentasyon at pag-apruba ng mga independenteng ahensya ng gobyerno ang dapat magsilbing huling hatol sa isyu ng katiwalian.

Ang Pagtaas ng Sahod ng Militar: Isang Panangga Laban sa Pagpapatalsik?
Ang pangalawang isyu na gumulantang sa publiko ay ang plano ni Pangulong Bongbong Marcos na itaas ang base pay ng lahat ng military at uniformed personnel. Ang pagtaas ay ipatutupad sa loob ng tatlong tranche: Enero 1, 2026; Enero 1, 2027; at Enero 1, 2028.

Para sa mga kritiko, ang hakbang na ito ay “sobrang halata” at isang malinaw na “sipsip” na estratehiya. Ayon sa nagsasalita, ang pangunahing motibo ni BBM sa likod ng malaking pangakong ito ay ang “takot siyang mawala ang suporta ng mga sundalo sa kanya” at “takot itong mapatalsik sa kanyang pwesto.”

Ang kasaysayan ng pulitika sa Pilipinas ay nagpapakita na ang suporta ng Armed Forces of the Philippines (AFP) ay mahalaga upang manatili sa kapangyarihan ang isang Pangulo. Ang pag-aalok ng malaking pagtaas ng sahod ay nakikita bilang isang pulitikal na pag-iingat at isang pagtatangka na panatilihing tapat ang militar sa kanya, lalo na sa gitna ng tumitinding pulitikal na krisis at mga alegasyon ng korapsyon.

Ang mensahe sa militar ay malinaw: Huwag magpadala sa pangako ng pagtaas ng sahod. Ang katapatan ng militar ay dapat na nakatuon sa sambayanang Pilipino, sa watawat, at sa Konstitusyon, at hindi sa sinumang nakaupong Pangulo. Hinikayat din ang mga miyembro ng AFP na maging mapanuri at suriin kung totoo ang mga akusasyon ng korapsyon na may kinalaman umano kina BBM at iba pang kaalyado, gaya ng ibinunyag ni Zaldy Co. Ang militar ay dapat maging tagapagtanggol ng mamamayan, hindi tagapagbantay ng kapangyarihan ng isang pulitiko.

Ang Pagbibitiw ni Babes Singson: Incompetence or Complicity?
Ang huling isyu, at marahil ang pinaka-seryoso, ay ang biglaang pagbibitiw ni Babes Singson bilang pinuno ng Inter-Agency Council Against Corruption (ICI). Ang pag-alis ni Singson ay hindi lamang isang simpleng pagbitiw; ito ay naglantad ng malalaking isyu sa loob ng Palasyo.

Ayon kay Congressman Edcel Lagman (Erice), na malapit na kaibigan ni Singson, nagpahayag si Singson ng pagkadismaya at kakulangan ng suporta mula sa administrasyon. Ang kanyang rason sa pag-alis ay seryoso: “Ayaw niyang maging ‘washing machine’ (tagatakip ng katiwalian) o ‘punching bag’ ng Malacañang nang walang sapat na suporta.”

Ibinunyag ni Singson kay Erice ang kanyang matinding pag-aalala: “Why would I risk my life and my family solving the problems of Malakanyang? Ah finding the who stole from government eh baka parang sabi niya I would rather go to go back to my normal life, maintain my privacy.”

Ang pahayag na ito ay nagpapakita ng malaking pagdududa sa katapatan ng Palasyo sa paglaban sa korapsyon. Ang ICI, ayon kay Erice, ay “nasa ICU”—kulang sa coercive powers, umaasa sa DOJ, walang pondo, at walang immunity ang mga miyembro nito, kaya’t hindi ito tunay na independent.

Ang Akusasyon ni Erice: Budget Insertions at Impeachable Offense
Ang panayam kay Erice ay hindi nagtapos sa pagbibitiw ni Singson. Nagbigay siya ng mas matitinding akusasyon, lalo na tungkol sa budget insertions at kawalang-alam (o pagpapabaya) ni Pangulong Marcos.

Pagdududa sa Katapatan: Inakusahan ni Erice ang gobyerno ng pagsisinungaling (“The government is lying”) dahil sa pagbabago ng narrative tungkol sa mga isyu ng korapsyon at pagbibitiw.

Massive Budget Insertions: Binanggit niya ang mga malalaking budget insertions sa nakaraang taon: P300 Bilyon (2023), P500 Bilyon (2024), at P473 Bilyon (2025). Ang Pangulo ay hindi umano kumibo sa mga ito, maliban sa P26 Bilyon. Ipinunto ni Erice ang akusasyon ni Zaldy Co tungkol sa P100 Bilyong budget insertion, kabilang ang P5 Bilyon para sa Office of the President na hindi umano alam ni BBM o hindi niya na-veto.

Maling Paggamit ng Pondo: Pinayagan din umano ni BBM ang paglipat ng P60 Bilyon mula sa PhilHealth at P7 Bilyon mula sa PDIC para sa flood control, at P300 Bilyong equity para sa foreign flagship projects sa public works, na nagdulot ng pagkaantala at dagdag gastos.

Ang matinding tanong ni Erice, sa harap ng lahat ng pagpapabaya at ‘di-umano’y kawalang-alam, ay: “Incompetence or complicity?” At ang kanyang kasagutan ay nagpapabigat sa sitwasyon: “Both are impeachable offense.”

Ang pagbubunyag na ito ay nagpapahiwatig na ang mga aksyon ni Pangulong Marcos, tulad ng pagpapahintulot sa malalaking budget insertions na hindi niya alam o hindi niya na-veto, ay maaaring ituring na paglabag sa kanyang tungkulin at maaaring humantong sa isang impeachable offense. Ang pagbibitiw ni Singson ay hindi lamang pag-alis ng isang opisyal; ito ay isang huling babala na ang problema ng korapsyon ay mas malalim at nakaugat mismo sa pinakamataas na pamunuan.

Sa pangkalahatan, ang mga kaganapang ito ay nagpapakita ng isang administrasyon na patuloy na gumagamit ng pulitikal na estratehiya upang panatilihin ang kapangyarihan (gaya ng pagtaas ng sahod ng militar) habang nahaharap sa seryosong akusasyon ng kawalan ng suporta sa transparency at pagpapabaya sa mga isyu ng katiwalian.