Ang Kapangyarihan at ang Palabas: Bakit Ang Inter-Agency Committee (ICI) ay Tinawag na “Moro-Moro” sa Pulitika

Sa mga nagdaang linggo, ang Inter-Agency Committee (ICI) ay naging sentro ng mga usap-usapan at matinding kritisismo sa pulitika ng Pilipinas. Ang komite, na nilikha umano upang labanan ang korapsyon, ay tahasang tinawag ng mga kritiko bilang “katarantaduhan,” “moro-moro,” at “political weapon” dahil sa kawalan nito ng legitimate na hurisdiksyon at kapangyarihan sa ibang sangay ng gobyerno.

Ang usapin ay hindi lamang tungkol sa efficiency ng ICI; ito ay tungkol sa paglabag sa Constitutional Doctrine of Separation of Powers at ang paggamit ng komite bilang isang kasangkapan sa propaganda sa gitna ng mga serious allegations ng korapsyon na kinasasangkutan ng mga matataas na figure sa gobyerno. Ang pagkakaiba sa pag-uugali nina Sandro Marcos at Pulong Duterte sa pagharap sa ICI ay nagbigay ng malinaw na contrast sa kung paano tinitingnan ang komite.

Ang Separation of Powers: Ang Flaw sa ICI
Ang pinakamalaking flaw sa ICI, ayon sa mga kritiko, ay nakasentro sa Constitutional Doctrine of Separation of Powers. Ipinaliwanag na ang gobyerno ng Pilipinas ay binubuo ng tatlong magkakapantay na sangay—ang Ehekutibo, Lehislatibo, at Hudikatura—na may kanya-kanyang mandato at hindi maaaring pakialaman ang isa’t isa.

Ang ICI, bilang nilikha at pinopondohan ng Ehekutibo (sa ilalim ng Pangulo), ay walang kapangyarihan o jurisdiction na mag-imbestiga o magpatawag ng mga miyembro ng Lehislatibo (Kongreso o Senado).

Ang ICI ay walang sanctioning power: Hindi ito maaaring magbigay ng parusa o magpakulong.

Ito ay matinding pagkukumpara sa mga ahensya na may tunay na kapangyarihan tulad ng Ombudsman at Sandiganbayan, na may fixed term at hindi basta-basta matatanggal. Ang mga genuine na anti-corruption bodies na ito ay may mandato at kapangyarihang mag-imbestiga, mag-sanction, at magpakulong. Ang pagtatawag sa ICI bilang anti-corruption body ay isang pandaraya sa mata ng batas.

Ang Kaso nina Sandro at Pulong: Moro-Moro vs. Principle
Ang paghaharap sa akusasyon ni Zaldico tungkol sa mga “insertion” ay nagbigay ng stage para sa dalawang magkasalungat na approach mula sa mga miyembro ng Legislative branch:

1. Ang Palabas ni Sandro Marcos
Mabilis na tumugon si Sandro Marcos sa akusasyon, na nagsasabing magpapaimbestiga siya sa ICI. Ngunit ang aksyon na ito ay binatikos, dahil ang ICI ay binuo at pinopondohan ng kanyang ama. Ang kanyang pagdalo ay tinitingnan bilang “palabas lamang” at isang propaganda stunt.

Lalo pang kinuwestiyon ang integrity ng pagdalo ni Sandro nang humingi siya ng “executive session.” Ang executive session ay sarado sa publiko, na nagpapahiwatig na “may tinatago siya.” Kung seryoso si Sandro sa transparency at pagpapatunay ng kanyang kawalang-kasalanan, hinamon siya na humarap sa Blue Ribbon Committee, na may tunay na kapangyarihan. Ang paggamit ng media sa terminong “ginisa” para kay Sandro sa isang executive session ay imposible at naglalarawan ng bias.

2. Ang Principle ni Pulong Duterte
Sa kabilang banda, ang pagtanggi ni Pulong Duterte na humarap sa ICI ay pinuri ng mga kritiko. Ang stance ni Pulong ay batay sa kawalan ng hurisdiksyon ng komite.

Ang decision ni Pulong ay nagpapatunay na ang ICI ay isang “moro-moro” at isang “political weapon.” Ang kanyang paninindigan ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng constitutional principles at pagprotekta sa integrity ng Legislative branch. Ang Davao City, sa ilalim ng administrasyong Duterte, ay sinasabing may “malinis” at de-kalidad na mga proyekto, at walang “ghost project”, na nagpapahiwatig na ang katotohanan ay hindi kailangan ng palabas na imbestigasyon.

Ang Tunay na Korapsyon: Ang Overpriced na Flood Control
Upang patunayan na ang ICI ay distraction lamang, ipinakita ng nagsasalita ang isang ulat tungkol sa tunay at seryosong korapsyon na nangyayari: ang P407 milyong flood control project sa Muntinlupa (Sukat hanggang Alabang).

Ang proyekto, sa ilalim ni dating Congressman at kasalukuyang Mayor Ruffy Biazon, ay nadiskubre ng DENR na “overpriced at hindi napakinabangan.” Ang highlight ng kaso ay:

Si Biazon ay nahatulan na ng graft ng Sandiganbayan at may parusang pagkakakulong.

Ang contractor na EFUA Construction ay madalas na nakakakuha ng proyekto sa Muntinlupa.

Ang halimbawang ito ay nagpapakita ng klasikong anyo ng korapsyon na dapat sana ay pokus ng anumang anti-corruption body. Ang pag-iwas sa genuine issues at ang paglikha ng propaganda tool ay nagpapatunay na ang ICI ay isang cover-up o political tool.

Ang Pagbitiw at Ang Panawagan sa Pag-alis
Ang pagbibitiw ng dalawang commissioner ng ICI, sina Magalong at Singson, ay nagpahiwatig na sila mismo ay “naka-realize na ang ICI ay malaking katarantaduhan lamang.” Ang kanilang pag-alis ay isang malakas na statement na nagpapatunay sa kawalang-saysay ng komite.

Ang resulta: bumaba ang ratings ni Marcos, na nagpapakita na nauunawaan na ng publiko ang kawalang-saysay ng ICI.

Ang final call ay matindi: Hinamon niya ang mga miyembro ng ICI na magbitiw na dahil ginagamit lamang sila ni BBM. Ang stance na ito ay nagpapakita na ang tunay na pananagutan ay hindi matatagpuan sa “moro-moro” ng ICI, kundi sa prinsipyo, integrity, at respect sa Konstitusyon.