Ang Pork sa Pondo ng Bayan at Ang Laban para sa Kalayaan: Bakit Patuloy na Umiinit ang Mga Isyu ng Korapsyon at Accountability sa Pilipinas?

Ang kasalukuyang political landscape ng Pilipinas ay nababalot ng matitinding kontrobersya, na nagdudulot ng malalim na pagdududa sa integrity ng mga namumuno at justice system. Mula sa international pressure ng International Criminal Court (ICC) laban kay dating Pangulong Rodrigo Duterte hanggang sa mga alegasyon ng malawakang pork barrel sa Kongreso at ang critical debate sa transparency ng 2026 National Budget, ang mga isyung ito ay nagtuturo sa isang kritikal na pangangailangan para sa hustisya at akuntabilidad.

Hinihimay natin ang tatlong pangunahing isyu na nagpapabigat sa imahe ng bansa at nagpapataas sa pangamba ng publiko.

Ang Apela ni Attorney Koffman: Ang Bias at Humanitarian Crisis sa ICC
Ang kaso ni dating Pangulong Rodrigo R. Duterte (FPRRD) sa ICC ay patuloy na nagiging political battlefield. Matapos tanggihan ng ICC ang kanyang apela para sa interim release noong Setyembre 26, 2025, nagsumite si Attorney Nicholas Koffman, ang legal counsel ni Duterte, ng panibagong “notice and grounds of appeal against the impuned decision” sa ilalim ng Article 82 1B ng Rome Statute. Ang depensa ay naniniwala na may “errors of law and fact” sa pagtatasa ng pre-trial chamber.

Ang apela ni Koffman ay nakatuon sa tatlong pangunahing batayan:

Kakulangan sa Rason at Speculation: Ang desisyon ay “insufficiently reasoned” at nakabatay sa “speculation and irrelevant consideration,” tulad ng hearsay na “may impluwensya pa si Duterte.” Ito ay nagpapahiwatig na ang desisyon ay hindi legally sound kundi batay sa political bias.

Pagbalewala sa State Guarantees: Nabigo ang pre-trial chamber na bigyan ng sapat na bigat ang “proposed state guarantees and the conditions for release.” Ayon sa apela, inabuso ng ICC ang diskresyon nito sa pamamagitan ng pagbabalewala sa “powerful state level assurance” na maaaring makapag-neutralize ng anumang panganib.

Pagbalewala sa Humanitarian Consideration: Nabigo ang desisyon na bigyan ng sapat na bigat ang “humanitarian consideration and objective medical evidence,” at hindi isinasaalang-alang ang pinsalang dulot ng matagal na detensyon. Binigyang-diin ang lumalalang kalusugan at katandaan ni Duterte, at ang katotohanang wala pa ring pormal na kaso o testigo laban sa kanya.

Ang hinihinging relief ng depensa ay reversal ng desisyon, agarang interim release ni FPRRD, at pagpapalaya sa ilalim ng mga garantiyang iniaalok ng estado. Tinawag ng host na “very unfair” ang sitwasyon, binatikos ang ICC sa pagiging “bias” at “panggulo lamang,” at pinuna ang Pilipinas sa pananatili sa jurisdiction ng ICC.

Ang mga Bagong “Hari ng Allocables”: Pork Barrel sa Ilalim ng BBM Parametric Formula
Sa usapin naman ng domestic corruption, binulabog ng balita ang Kongreso. Ang Philippine Center for Investigative Journalism (PCIJ) ay naglabas ng expose na nagtukoy kina House Majority Leader Sandro Marcos at Presidential cousin/dating House Speaker Martin Romualdez bilang mga “pinakamalaking pork barrel king” sa Kongreso, na tinatawag na ngayong “allocables.”

Mga Detalye: Sila ang top one at top two sa listahan ng may pinakamalaking “allocables” mula 2023 hanggang 2025. Si Congressman Sandro ay may Php15.8 bilyon at si Congressman Martin naman ay may Php14.4 bilyon mula sa Php1.2 trilyong “allocables.”

Proseso ng Allocables: Ipinaliwanag na ang “allocables” ay “automatic funds” mula sa DPWH para sa mga infrastructure project. Nagsimula ito sa ilalim ng BBM Parametric Formula. Ang mga district engineer ang nagbibigay ng listahan ng proyekto sa mga kongresista, na pipili ng isasama sa listahan. Pagkatapos, ipinapasa ito sa DPWH at budget department para sa endorsement.

Kinondena ng host ang kawalan ng “delicadeza” ng dalawa, lalo na’t anak at pinsan sila ng Pangulo. Ikinumpara niya ito sa panahon ni dating Pangulong Duterte kung saan ayaw niyang maging House Speaker ang kanyang mga anak para sa delicadeza. Ang tanong na “malaking pera po ang kinulimbat” ay nagpapahiwatig ng public suspicion sa malawakang katiwalian.

Ang Debate sa Transparency: Cayetano vs. Gatchalian sa 2026 National Budget
Ang ikatlong isyu ay umiikot sa kritikal na pangangailangan para sa transparency at akuntabilidad sa pagbabalangkas ng National Budget. Nagkaroon ng intense na debate sa Senado tungkol sa 2026 National Budget sa pagitan nina Senador Allan Peter Cayetano at Senador Win Gatchalian, ang Chairman ng Committee on Finance.

Pangunahing Isyu ni Cayetano: Kinuwestiyon ni Senador Cayetano ang proseso ng pag-amyenda sa budget, partikular ang kawalan ng transparency sa mga pagbabago sa committee report. Nais niyang malaman kung sino ang nagpanukala ng mga malalaking pagbabago sa budget, tulad ng pagtaas ng intelligence funds, pondo para sa DepEd at state universities, o pagtaas sa Office of the President (na umano’y panukala ni Senador Go). Ang Php326 bilyong pagbabago sa committee report ay aniya ay hindi transparent dahil hindi nakalagay sa anumang portal kung sino ang nagpanukala nito.

Paliwanag ni Gatchalian: Ipinaliwanag ni Gatchalian na ang “committee report” mismo ang “committee amendments.” Aniya, nagkaroon ng “technical working group (TWG)” kung saan pinag-usapan ang mga panukala mula sa mga ahensya, senador, at staff. Kinumpirma niya na hindi nila in-upload sa portal ang mga panukala, ngunit lahat ng ito ay may “basis and recorded.”

Punto ni Cayetano: Binigyang-diin ni Cayetano ang kahalagahan ng transparency upang maiwasan ang korapsyon, na posibleng “bibigyan ng percentage” ang mga nag-apruba ng proyekto. Nais niyang may pangalan na nakakabit sa bawat panukala para sa akuntabilidad kung sakaling pumalya ang proyekto.

Ang diskusyon na ito ay nagpapakita na ang kawalan ng transparency sa budget process ay nagpapalakas sa systemic corruption, na siya namang nagbibigay-daan sa pork barrel system tulad ng allocables.

Konklusyon: Ang Laban para sa Accountability
Ang mga isyung ito—ang posibleng bias ng ICC, ang kawalan ng delicadeza sa pork barrel ng mga presidential relative, at ang critical debate sa budget transparency—ay nagpapahiwatig ng malalim na problema sa governance at accountability. Ang host ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pag-unawa sa diskusyon na ito upang malaman kung sino ang may pananagutan sa mga pondo ng bayan at maiwasan ang korapsyon. Ang Pilipinas ay nangangailangan ng mas matindi at mas tapat na check and balance upang hindi na maulit ang mga pagkakamali ng nakaraan.