Sa gitna ng nagbabagong ihip ng hangin sa larangan ng pandaigdigang pulitika, tila unti-unti nang humaharap sa isang malaking pader ang International Criminal Court o ICC. Sa mga huling ulat na lumalabas mula sa The Hague, Netherlands, naging bukambibig ang salitang “nahihirapan” patungkol sa mga judge at prosecutor ng nasabing korte. Pagkatapos ng ilang taon ng pilit na pakikialam sa mga internal na usapin ng iba’t ibang bansa, kabilang na ang Pilipinas, tila nararamdaman na ng mga opisyal ng ICC ang bigat ng pressure at ang katotohanang baka bilang na nga ang kanilang mga araw bilang isang epektibong institusyon.

Ang balitang ito ay hindi lamang basta haka-haka. Mismong sa loob ng mga pasilyo ng ICC ay nararamdaman ang tensyon. Bakit nga ba nahihirapan ang mga judge? Una sa lahat, ang usapin ng soberanya ay naging isang matibay na depensa para sa mga bansang tulad ng Pilipinas. Ang paninindigan ni dating Pangulong Rodrigo Duterte at maging ng kasalukuyang administrasyon na walang karapatan ang mga dayuhan na diktahan ang ating sariling sistema ng hustisya ay nagdulot ng malaking sakit ng ulo para sa mga banyagang judge. Paano ka nga naman maglulunsad ng imbestigasyon sa isang bansa na hindi kumikilala sa iyong kapangyarihan at mayroong gumagana at matatag na korte?

Bukod sa isyu ng hurisdiksyon, malaking problema rin para sa mga judge ng ICC ang kakulangan ng kooperasyon mula sa mga pangunahing bansa sa mundo. Kamakailan lamang, naging viral ang mga balita tungkol sa matinding babala at posibleng sanctions mula sa Estados Unidos laban sa mga opisyal ng ICC. Kapag ang pinakamakapangyarihang bansa sa mundo ang nagsabing haharangin nito ang iyong mga pondo at pagbabawalan ang iyong mga opisyal na pumasok sa kanilang teritoryo, talagang manginginig ang tuhod ng kahit sinong judge. Ang takot na mawalan ng suporta at ang banta sa kanilang personal na seguridad at karera ang isa sa mga dahilan kung bakit tila “umuatras” o nag-aalinlangan na ngayon ang korte sa kanilang mga susunod na hakbang.

Sa loob ng Pilipinas, ang balitang ito ay nagsisilbing malaking tagumpay para sa mga naniniwala sa ating sariling batas. Matagal nang isinisigaw ng mga tagasuporta ng administrasyong Duterte na ang ICC ay ginagamit lamang bilang isang politikal na kasangkapan ng mga kalaban ng gobyerno at ng ilang dayuhang grupo na may pansariling agenda. Ngayong lumalabas na maging ang mga judge sa The Hague ay nahihirapan nang bigyang-katwiran ang kanilang mga kilos, lalong tumitibay ang argumentong ito. Ang mga Pilipino ay pagod na sa pangdidikta ng mga taong hindi naman nakaranas ng tunay na sitwasyon ng ilegal na droga at kriminalidad sa ating mga komunidad.

Ang “financial crisis” din ay isa sa mga tahimik na krisis na kinakaharap ng ICC. Dahil sa pagkalas ng ilang bansa at ang pagtanggi ng iba na magbigay ng karagdagang pondo, tila nauubusan na ng bala ang korte para ituloy ang kanilang mga “ambisyosong” kaso. Ang paglilitis ng mga kasong kriminal sa pandaigdigang antas ay nangangailangan ng bilyon-bilyong piso, at kung walang bansang handang sumugal o magpondo rito, natural lamang na huminto o bumagal ang operasyon. Ito ang dahilan kung bakit marami ang naniniwala na ang ICC ay naging isang “toothless tiger” na lamang—maingay pero walang tunay na kagat.

Sa kabilang banda, ang mga judge ay nahaharap din sa krisis ng kredibilidad. Sa bawat desisyong kanilang inilalabas na pabor sa mga Kanluraning bansa habang pinupuntirya ang mga bansa sa Global South, lalong lumalalim ang galit ng maraming bansa. Ang imahe ng ICC bilang isang neutral na korte ay unti-unti nang naglalaho, at napapalitan ito ng imahe ng isang institusyong mapang-api sa mga maliliit na bansa. Ang moral na bigat na ito ay isa rin sa mga nagpapahirap sa damdamin ng mga judge na nais sanang maglingkod nang tapat ngunit nakikita ang kanilang sarili sa gitna ng isang maruming laro ng pulitika.

Para sa mga biktima at kanilang mga pamilya na umaasa sa ICC, ang balitang ito ay maaaring maging sanhi ng panghihina ng loob. Ngunit ayon sa mga legal experts sa Pilipinas, ito ay pagkakataon upang mas lalo nating pagtibayin ang ating sariling mga institusyon. Kung ang ICC ay nahihirapan at tila bibigay na, ito ang hudyat na dapat nating patunayan sa mundo na kaya nating magbigay ng hustisya sa sarili nating paraan nang hindi umaasa sa mga banyagang judge na walang alam sa ating kultura at konteksto.

Ang “counting of days” o ang pagbibilang ng mga araw ng ICC ay hindi na lamang isang pananakot; ito ay naging isang realidad na kailangang harapin ng internasyonal na komunidad. Ang pagbagsak ng tiwala sa korte ay magsisilbing aral na ang hustisya ay hindi dapat maging instrumento ng pangongontrol sa ibang bansa. Habang papalapit ang mga mahahalagang kaganapan sa 2025, inaasahan na mas marami pang mga judge ang lalabas at aamin sa hirap na kanilang dinaranas sa ilalim ng isang sistema na tila hindi na akma sa makabagong panahon ng pagkakaisa at soberanya.

Sa huli, ang mahalaga ay ang boses ng mga mamamayan. Ang suporta ng masang Pilipino sa kanilang mga pinuno at ang pagtitiwala sa lokal na hustisya ang pinakamalakas na armas laban sa anumang dayuhang panghihimasok. Ang hirap na nararanasan ng mga judge sa The Hague ay bunga lamang ng katotohanang ang mundo ay nagising na. Hindi na pwedeng diktahan ang isang malayang bansa. Ang ICC ay maaaring naging isang magandang ideya sa papel, ngunit sa realidad, ito ay naging isang pasanin na tila hindi na kayang bitbitin ng kasaysayan.