Kabanata 1: Ang Patuloy na Pag-ugong
Nagsimula ang lahat hindi sa malakas na ihip ng hangin kundi sa pag-ugong. Hindi ito galing sa kalangitan. Nagmula ito sa lalamunan ni Elias.

Tahimik si Elias. Sa San Roque, ang tahimik ay hindi nangangahulugang payapa. Sa maliliit na bayan, ang tahimik ay kadalasang nagtatago ng mas malaking ingay. Nagpapalit siya ng yero sa bubong. Pawis ang likod. Amoy kalawang at basang kahoy ang hangin.

Sa ibaba, nasa tapat siya ng karinderya ni Aling Mercy.

“Eliyas, dalawang linggo na ‘yang kisame! Baka naman bukas mo na tapusin, ha?” sigaw ni Aling Mercy. “Opo, Aling Mercy. Yung last na pako lang po kulang. Bibili ako mamaya.” “Eh kumain ka muna. Para kang walis tingnan. Papayat mo? Ayaw mo ba nitong sinigang? May taba ‘to.” Ngumiti si Elias. Pilit na nagbibiro. “Kung taba lang po ang solusyon sa problema, matagal na po akong tumaba.”

Napatingin si Aling Mercy sa kanya. Alam ng matanda kung kailan biro at kung kailan may bigat.

“Anong problema mo anak? ‘Yung trabaho o ‘yung—” Hindi niya na itinuloy. Alam na nila pareho ang tinutukoy. Sergio Montalban.

Si Sergio. Hindi siya sumisigaw para katakutan. Sapat na ang isang tingin. Sapat na ang pagpitik ng daliri. Siya ang nagpapakain sa takot ng bayan.

“Basta po, Aling Mercy. Aayos din,” sagot ni Elias at inilihis ang usapan.

Umupo siya. Kumain ng dalawang subo. Kahit mainit ang sabaw, malamig pa rin ang sikmura niya.

“Hoy, Elias!” Dumating si Toto Bansil, ang Barangay Tanod. Pawisan, may dalang maliit na radyo. “Signal number one daw mamaya. Maghanda na raw tayo.”

Tumango si Elias. “Sige, pupunta ako pagkatapos ko dito.”

“Punta ka ngayon, ‘tol. May listahan ng mga bahay na kailangan tulungan. Ikaw pa naman ang mabilis umakyat sa bubong.” Tinapik siya ni Toto. Yumuko at bumulong. “Tsaka nakita ko si Sergio kanina. Nagtatanong-tanong.”

Parang may yelong dumaan sa batok ni Elias.

“Tungkol saan?” “Ewan. Pero ikaw yung sinabi niyang ‘di pa nagbabayad.” Napalunok si Toto sa labi. “Ingat ka, ‘tol. Iba na ‘yung tingin niya ngayon.”

Nagpasalamat si Elias. Tumayo. Hindi na niya inubos ang sinigang. Parang hindi marunong lumunok ang lalamunan niya kapag si Sergio na ang usapan.

Kabanata 2: Ang Lihim sa Pintuan ng Barangay
Sa Barangay Hall, maingay. May mga nanay, may mga lolo, may mga kabataan. Nagbubuhat ng sako. Naghahanda. Nakatayo si Kapitan Ruel Sandoval. “Lahat ng nasa tabing-ilog, ililikas natin. ‘Yung mga bahay na mahina ang bubong, kailangan ayusin agad. Elias, Toto, Jepoy. Kayo ang maglilibot mamaya.”

Sa likod, naroon si Mara Rivas, radyo volunteer, laging may notebook.

“Ilyas!” tawag ni Mara. “Ikaw ‘yung mag-aayos ng bubong kina Aling Nena sa riverside, ‘di ba? May anak siyang asthmatic. Kailangan makalipat sila sa covered place bago lumakas ang hangin.” “Sige, gawin natin agad.”

Normal sana. Kung hindi lang sumulpot si Sergio Montalban sa pintuan.

Hindi siya sumigaw. Hindi siya nagmamadali. Parang kanya ang oras. Naka-payong pa siya kahit hindi pa umuulan. At sa paligid niya, naroon sina Berto at Nimrod, mga tauhang kilala sa takot.

Natahimik ang ilang tao. Ang iba yumuko.

“Kapitan,” bati ni Sergio. Ngiti na hindi umaabot sa mata. “Nabalitaan ko may bagyo. Siyempre, concerned tayo sa mga kababayan.” “Oo, may bagyo. Kung may naitutulong ka, paki-coordinate sa barangay,” sagot ni Kapitan Ruel. Pilit magalang. “Meron.”

Biglang tumingin si Sergio kay Elias. Direktang-direkta. Parang tinutuso ang dibdib.

“Pero bago ‘yun, may kailangan akong kausapin.”

Hindi umiwas si Elias. Alam niyang kahit umiwas, hahabulin pa rin siya ng tingin.

Lumapit si Sergio. Dalawang hakbang na lang ang pagitan. Amoy cologne na humahalo sa amoy ng pawis at ulan sa hangin.

“Elias,” sabi ni Sergio, dahan-dahan. “Naalala mo ‘yung usapan natin? ‘Yung utang mo?” “Naalala ko,” sagot ni Elias. Mababa ang boses. Ngumiti si Sergio. “Kasi ako, hindi ako nakakalimot. Lalo na kapag pera ang usapan.” “May deadline tayo,” dagdag niya. “Bago matapos ang linggo.”

“Nag-iipon ako. Magbabayad ako.” “Hindi sapat ang magbabayad. Gusto ko, ‘yung siguradong magbabayad.”

“Alam mo Elias, ‘pag hindi mo natupad, may kapalit.”

Nanginginig ang kamay ni Elias. Pinigil niya. Hindi siya pwedeng magpakita ng takot.

“Kapatid,” singit ni Toto. Lumapit ng kaunti. “Bagyo ngayon. Baka pwedeng—” Tumingin si Sergio kay Toto. Isang titig lang. Tumahimik ang tanod. “Wala akong kausap, Toto.”

“Sergio, dito muna tayo sa barangay. Bagyo ang prioridad,” Kapitan Ruel. “Kapitan,” putol ni Sergio, kalmado pa rin. “Hindi personal ‘to. Negosyo ‘to.” Muling tumingin kay Elias. “Negosyo hindi pinapatagal.”

“Naintindihan ko,” sagot ni Elias. Pilit huminga ng maayos.

“Good.” Bumuntong-hininga si Sergio na parang siya pa ang nahihirapan. “Tandaan mo, Elias, hindi lang ikaw ang pwedeng maapektuhan.”

Umalis si Sergio. Naiwan si Elias na parang may bato sa dibdib. Lumapit si Mara, hawak ang notebook. “Okay ka lang?” “Oo. Kailangan lang tapusin ‘yung mga bubong.”

Lumabas si Elias. Nagsisimula nang magdilim ang langit. May amoy ng ulan. ‘Yung amoy na parang may paparating na malaking pagbabago.

Kabanata 3: Isang Silong sa Gitna ng Unos
Sa riverside, mas ramdam ang bagyo. Ang hangin ay umiikot. Nagkalat ang mga yero.

“Dito muna tayo kay Aling Nena,” sabi ni Toto. “Yung anak niya asthma.”

Umakyat si Elias. Ramdam niya ang malamig na singaw ng hangin. Habang pinupukpok niya pabalik ang mga yero, umalingawngaw sa isip niya ang boses ni Sergio. Bago matapos ang linggo.

Bumaba siya. Pagod. May iba pang bahay. Habang naglalakad sila, may dumaang habal-habal.

“Uy, parang si Ramil ‘yun ah,” bulong ni Jepoy. “Tauhan ni Sergio.”

Isang tusok sa dibdib ni Elias. Maraming mata sa riverside.

Pagdating nila sa waiting shed, biglang humampas ang hangin. Ang langit parang bumaba. Doon niya unang nakita ang anino sa dulo ng kalsada.

Isang babae. Payat. Basang-basa ang buhok. Hawak ang strap ng backpack na parang iyon na lang ang natitirang kapit. Nanginginig.

“Miss, okay ka lang?” Tawag ni Mara. Tumingin ang babae. Mata niya puno ng takot at pag-iingat. Para siyang sugatang hayop. “Tubig?” Mahinang sabi niya.

Uminom ang babae. Napansin ni Elias ang sugat sa palad niya. Parang kinalmot. Napansin din niya ang sapatos nitong putik-putik. Parang tumakbo lang siya ng tumakbo.

“Anong pangalan mo?” tanong ni Ate Siena, ang midwife. Sandaling nagdalawang-isip ang babae. “Naya.” “Naya Villareal. Taga-saan ka?” “Maynila,” sagot ni Naya. May kasamang bigat. “Pero hindi ko alam paano ako napunta dito.” “Bakit ka nandito sa highway mag-isa?” tanong ni Mara. Humiga si Naya. “May… may hinahanap ako. May kailangan akong puntahan, pero mali yata ‘yung nasakyan ko.”

Biglang may dumaan na motor. Mabagal. Dalawang lalaki, naka-helmet. Nakalingon-lingon. Nanigas si Naya. Humigpit ang hila niya sa backpack. “Elias,” bulong ni Toto. “Parang tauhan.”

Dumiretso ang motor. Pero bago lumayo, huminto sandali ang isa. Nagkunwaring nag-aayos ng side mirror. Malinaw. Tinitingnan nila kung sino ang nasa shed.

“Miss Naya,” sabi ni Mara. “May problema ba?” Lumuha lang ang mata ni Naya. Hindi siya umiiyak. Ang luha niya parang naipon lang dahil sa pagod.

“May… may sumusunod,” amin niya. Halos pabulong.

Biglang lumingon si Jepoy kay Elias. “Tol, delikado ‘to. Baka madamay tayo.”

Tumingin si Elias kay Jepoy. Sumagi sa isip niya ang banta ni Sergio: Hindi lang ikaw ang pwedeng maapektuhan.

Pero iba ito. Ito ay tao. Nanginginig sa harap nila. Walang mapuntahan.

“May Evacuation Center. Pero hindi ako pwede doon,” mabilis na putol ni Naya. “Pasensya, hindi ko lang… Hindi ako pwedeng makita.”

Nagpalitan ng tingin sina Mara at Toto. Si Elias, tahimik. Ngunit gumalaw ang mga paa niya. Parang may desisyong binubuo.

“Sa bahay mo muna, Elias,” sabi ni Toto. “Malayo ang looban niyo sa highway.”

Hindi sumagot si Elias. Naramdaman niya kung paano ang bawat pagpili ay may kasamang kabayaran. Utang kay Sergio. Banta sa bayan. Pero sa harap niya, isang babaeng kailangan ng simpleng silong.

“Kaya ko,” sabi ni Elias sa wakas. Mababa ang boses. “Isang gabi. Hanggang humupa ang ulan. Pero walang ingay. At kung may sumunod, hindi tayo lalabas.”

Mabilis na tumango si Naya. “Salamat. Hindi ko kayo idadamay. Isang gabi lang. Pangako.”

Naglakad sila sa mga likod-bahay. Dumaan sa madilim na shortcut.

Habang naglalakad, hindi maiwasang mapansin ni Elias ang backpack ni Naya. Hindi ito ordinaryong bag. Medyo mabigat. At tuwing maririnig niya ang tunog ng motor sa malayo, mas lalo niyang niyayakap iyon sa dibdib.

Kabanata 4: Ang Katok sa Pagtatapos ng Gabi
Pagdating sa looban, halos wala nang ilaw. Ang bahay ni Elias, barong-barong na may lumang kahoy at yero. Parang laging handang tibagin ng hangin.

“Dito,” sabi ni Elias. Binuksan ang gate na kawayan. “Pasensya na, maliit lang.” “Okay lang,” sagot ni Naya. May halong hiya. “Mas okay pa ‘to kaysa sa wala.”

Pinailawan ni Elias ang maliit na gas lamp. “Magpalit ka sa likod,” turo niya sa kurtina. “Hindi kita titingnan.” “Salamat.”

Nasa labas pa si Toto, nagbabantay.

“Elias,” bulong ni Toto mula sa bintana. “Naririnig ko may motor sa may kanto. Ewan kung sila ‘yun, pero mag-ingat.” “Umuwi ka na, Toto. Sabihin mo kay Kapitan, may bisita ako, pero huwag kang magbanggit ng pangalan. Gets?” “Gets! Pero kung may mangyari, sumigaw ka. Malapit lang ako.”

Pag-alis ni Toto, tahimik na ulit ang bahay. Ang tunog ng ulan sa yero parang libo-libong daliri na sabay-sabay kumakatok.

Lumabas si Naya. Umupo sa dulo ng bangko.

“Bakit mo ako pinatuloy?” tanong niya. Mahina. “Hindi mo naman ako kilala.” “Kasi kung ikaw ‘yung nasa labas,” sagot ni Elias, “at ako ‘yung may bahay, ayoko lang magkasala sa sarili ko.”

Sandaling natahimik si Naya. Sa unang pagkakataon, parang nabawasan ng bigat sa mukha niya. “Salamat,” sabi niya ulit. Ngayon, mas totoo.

Biglang kumidlat. Ang silaw nito ay patay ang kuryente ng tuluyan. Mas lalong dumilim ang bahay. “Sorry, takot ako sa kidlat.” “Okay lang. Dito, sanay na. Pero minsan, kahit sanay ka, nakakagulat pa rin.”

KATOK. KATOK. KATOK. KATOK.

Hindi ‘yung malambing na katok ng kapitbahay. ‘Yung katok na parang may karapatang buksan ang pinto.

Nanigas si Elias. Tumayo. Kinuha ang lumang flashlight. Si Naya, parang reflex, biglang tumayo. Hinila ang backpack palapit.

“Huwag!” bulong ni Elias. “Tahimik ka.”

“Elias!” sigaw ng boses sa labas. Malinaw kahit umuulan. “Buksan mo ‘to!”

Nang marinig ni Elias ang boses, parang may bumagsak na bato sa sikmura niya.

Si Sergio Montalban.

“Huwag mong bubuksan!” pabulong ni Naya. “Please!”

“Naya,” bulong ni Elias. Hinila ang kurtina. “Doon ka sa likod. Sa may ilalim ng higaan. Tahimik.”

Gumalaw si Naya. Walang ingay. Siniksik ang sarili sa likod.

Bumalik si Elias sa pintuan. Muling kumatok si Sergio. Mas malakas. May kasamang hampas.

“Buksan mo, Elias!” sigaw ni Sergio. “Hindi kita pinupuntahan dito para makipaglaro!”

“Anong kailangan mo, Sergio? Bagyo, umuwi ka na,” pilit ni Elias.

Tumawa si Sergio. Maiksi. “Bagyo? Ako ang Bagyo mo, Elias. Buksan mo. May itatanong lang ako.”

Binuksan ni Elias ang pinto. Kalahati lang. Sapat para makita niya si Sergio.

“Anong gusto mo?” ulit ni Elias. “May narinig ako,” sabi ni Sergio. Tumingin sa loob. “Na may dumating na babae sa riverside. May backpack. Naligaw daw. Pinatuluyan.” “Maraming naliligaw kapag bagyo.” “Pero hindi lahat may dala-dalang lihim. Hindi lahat may hinahabol na motor.”

Lumapit si Sergio. Isang hakbang. Humigpit ang hawak ni Elias sa pintuan.

“Wala akong alam diyan.” Ngumiti si Sergio. “Eh ‘di mas mabuti. Kasi kung meron, baka madamay ka sa problemang hindi mo naman kayang bayaran.”

“Kung tungkol sa utang ko,” sabi ni Elias, “magbabayad ako. Huwag mo nang idamay ibang tao.” “Hindi ko idinadawit,” sagot ni Sergio. “Ikaw ang nagdadawit sa sarili mo. Kasi hindi ka marunong pumili ng ligtas na kaibigan.”

Biglang humampas ang hangin. Kumidlat. At kasabay nito, may malakas na tunog sa bubong. Isang bahagi ng kisame sa loob ang bumigay.

“Aray!” Napasinghap si Elias. Tumama ang matalim na gilid ng yero sa braso niya. Ramdam ang init ng dugo.

“Elias!” sigaw ni Sergio. Galit. Naiinis dahil may abala.

Sa likod ng kurtina, biglang lumabas si Naya. Nakalimutan ang pagtatago. Sa pagkakita niya ng dugo, tumakbo siya agad kay Elias. Walang alinlangan.

“Sandali,” sabi ni Naya. Mabilis. Kinuha niya ang tuwalya, pinunit, at pinisil sa sugat ni Elias. “Press mo. Huwag mong bibitawan.”

“Naya, dapat—” “Wala nang dapat!” putol ni Naya. Nanginginig pero matatag. “Kung mamamatay ka dito, pareho tayong tapos!”

Sa pintuan, nanlaki ang mata ni Sergio. Nakita niyang may babae sa loob. Ang lamig ng tingin niya, alam ni Elias na iyun na ang hinahanap niya.

“Ah,” dahan-dahang sabi ni Sergio. “So meron nga.”

Umarangkada si Sergio papasok. Pero humarang si Elias.

“Wala kang karapatan dito!” sabi ni Elias. Halos pabulong, pero matigas. “Tanga! Karapatan? Hindi ‘to korte. Bahay mo ‘to. Oo, pero utang mo, akin.”

Sa likod ni Elias, narinig niya ang mahinang kaluskos ng zipper. Lumingon siya. Nakita niya si Naya. Binubuksan ang backpack. Kinuha ang isang sobre.

Nang bahagyang bumukas ang sobre, nasilayan ni Elias ang laman. Hindi ito simpleng ID. May makapal na bundle ng cash at may mga dokumentong may logo ng kumpanya. Mga papel na mukhang napakahalaga.

“Hindi,” mahinang sabi ni Elias. Halos hindi makapaniwala.

Si Sergio, parang nakakita ng ilaw sa dilim. Tumawa siya.

“Iyan pala!” sabi ni Sergio. Tumingin siya kay Naya. “Kaya ka tumatakbo.” “Hindi mo alam ang pinasok mo,” sabi ni Naya. Nanginginig. “Oo. Alam ko. At alam ko ring kung may pera ka, may paraan tayo.”

Tumingin siya kay Elias. “Elias, heto. Bayaran natin utang mo ngayon. Kapalit, ibigay mo sa akin ang babaeng ‘yan at ‘yung dala niyang sobre.”

Parang may sumabog sa dibdib ni Elias. Hindi siya bayani. Pero hindi rin siya hayop.

“Hindi!” Sagot niya agad. Walang pag-aalinlangan. “Hindi!”

“Eh ‘di mas lalala!” Sa labas, narinig nila ang yabag ng ibang tao. Mga paa sa putik.

“Toto! Elias!” Sigaw ni Toto Bansil. Basang-basa. “Narinig ko anong nangyayari!”

Hindi na kayang itago ng dilim ang tensyon. Nagsimula na ang pagdating ng mga taong ayaw maging saksi sa kasamaan. Ngunit alam ni Elias, kahit dumating si Toto, hindi ibig sabihin tapos na. Dahil kapag si Sergio ang kalaban mo, hindi siya umaalis ng walang kapalit.

(Mula rito, nagpatuloy ang gabi ng kaguluhan, ng pagtatago kay Naya sa karinderya ni Aling Mercy, ng patibong na sulat sa bahay ni Elias, hanggang sa paglitaw ni Attorney Kiara Lontok at ang pag-aresto kay Sergio Montalban, na nagbigay ng simulang hustisya ngunit nag-iwan ng matagal na takot.)

Kabanata 5: Ang Muling Pagtayo
Lumipas ang mga buwan. Hindi naging madali ang hustisya. May mga hearing. May mga bulong sa bayan. Nawalan ng trabaho si Elias. Ngunit ang kaso laban kay Sergio, sina Naya at Attorney Kiara ang nagtatag. Tuluyang nakulong si Sergio. Nabasag ang takot sa San Roque.

Isang hapon. Sa likod ng karinderya ni Aling Mercy.

Si Naya, nakapag-set-up ng maliit na bookkeeping and inventory assistance. Hindi ito malaking opisina. Isang mesa, isang lumang laptop, at isang kahon ng resibo. Pero para kay Naya, ito ang unang lugar na hindi niya kailangang tumakas.

Dumating si Elias. May dalang kahoy at pako. Nakabenda pa rin ang braso, ngunit gumaling na.

“Mag-aayos ako ng shelf,” sabi niya, simple. “Para sa files mo.” Napatigil si Naya. Tumango. “Hindi mo naman kailangan.” “Gusto ko,” sagot ni Elias. Ngumiti siya. “Kasi dito nagsimula lahat. Sa silong.”

“Sa silong,” ulit ni Naya. Parang tinatanggap na ang salita bilang simbolo.

“Hindi ko inakala na ‘yung isang gabing humingi ako ng tulong, magiging dahilan para mabuhay ulit ako.” “Hindi lang ikaw,” sagot ni Elias. “Ako rin.”

Tahimik sila. Walang biglaang romance. May trauma. May sugat. May takot na minsan bumabalik kapag may dumadaang van. Pero may isang bagay na mas totoo. May pag-asa na hindi galing sa pera kundi sa taong piniling tumayo.

Sa labas, kumikislap ang araw pagkatapos ng mahabang tag-ulan. Ang San Roque unti-unting bumabalik sa sarili.

At si Elias, sa wakas, nakatulog na rin ng mahimbing isang gabi. Hindi dahil wala nang bagyo sa mundo, kundi dahil natuto na siyang harapin ang bagyo kasama ang mga taong naging pamilya niya sa gitna ng dilim.