May mga kwentong mahirap paniwalaan—mga pangyayaring kapag ikinuwento ay parang eksena lamang sa pelikula. Ngunit minsan, ang mga ganitong kwento ay nagmumula mismo sa loob ng tahanan, kung saan ang tiwala ay inaakalang ligtas at ang pagmamahal ay hindi kailanman dapat pagdudahan. Ito ang kwento ng isang ina na muntik nang mawalan ng buhay sa mismong araw na ipinagdiriwang sana ang kanyang kaarawan—dahil sa planong ginawa ng sarili niyang mga anak.

Si Nanay Elena ay kilala sa kanilang lugar bilang isang mabait at tahimik na babae. Matapos pumanaw ang kanyang asawa, mag-isa niyang itinaguyod ang tatlo niyang anak. Hindi siya nag-asawa muli. Ang buong buhay niya ay umiikot sa pagpapalaki sa kanila, sa pagtitipid, at sa pangarap na balang araw ay maging maayos ang kinabukasan ng kanyang pamilya.

Lumipas ang mga taon, at unti-unting nakaipon si Nanay Elena. May maliit siyang paupahang bahay at kaunting ipon sa bangko—lahat ay bunga ng pagtitiyaga at sakripisyo. Ngunit imbes na maging dahilan ito ng pasasalamat, ito pa ang naging ugat ng kasakiman.

Ang kanyang mga anak, lalo na ang panganay na si Victor, ay nagsimulang mainip. Para sa kanila, mabagal si Nanay Elena magdesisyon pagdating sa mana. Ayaw pa niyang ipamigay ang lupa. Ayaw pa niyang ilipat ang titulo. Gusto niyang siguraduhin na hindi masasayang ang pinaghirapan niya.

“Matanda na siya. Para saan pa ‘yan?” minsang sabi ni Victor sa kanyang mga kapatid. Unti-unting nabuo ang isang planong hindi dapat maisip ng kahit sinong anak.

Nalalapit ang ika-65 kaarawan ni Nanay Elena. Iminungkahi ng mga anak na maghanda ng simpleng salu-salo. May cake, may kaunting handa, at may paanyaya sa ilang kamag-anak. Sa paningin ng iba, ito ay isang mapagmahal na selebrasyon. Ngunit sa likod ng mga ngiti, may tinatagong madilim na balak.

Ang cake na inorder nila ay espesyal—paborito raw ni Nanay Elena. Ngunit bago ito ihain, lihim nilang nilagyan ng lason. Hindi sobra, hindi halata. Sapat lamang upang magmukhang natural ang mangyayari. Isang “aksidente,” ayon sa kanilang plano.

Dumating ang araw ng selebrasyon. Nakangiti si Nanay Elena habang hinihipan ang kandila. Tahimik ang paligid. May kung anong kaba sa hangin na hindi niya maipaliwanag. Ngunit pinili niyang huwag mag-isip ng masama. Sino ba naman ang magdududa sa sariling mga anak?

Nang hiwain na ang cake, biglang may tumahol nang malakas. Ang aso ng kapitbahay na si Bruno ay biglang pumasok sa bakuran at tumalon sa mesa. Sa gulat ng lahat, natumba ang cake at nahulog sa sahig. Bago pa man may makasigaw, sinimulang dilaan ni Bruno ang cake.

Ilang segundo lang ang lumipas, biglang nangisay ang aso.

Nagkagulo ang lahat. Sigawan. Takbuhan. Sa gitna ng kaguluhan, doon na nagsimulang maghinala ang mga bisita. Bakit biglang nanghina ang aso? Bakit ganoon ang reaksyon ng mga anak?

Isang kamag-anak ang agad tumawag ng beterinaryo at pulis. Nang suriin ang cake, doon lumabas ang katotohanan—may halong lason ang dessert na inihanda para sa isang ina.

Nanlumo si Nanay Elena. Hindi siya umiyak agad. Hindi siya sumigaw. Para siyang binuhusan ng malamig na tubig—nang marinig na ang target ng lason ay siya mismo.

Isa-isang umamin ang mga anak. Hindi na nila kinaya ang bigat ng ebidensya at konsensya. Ang planong akala nila’y lihim ay nabunyag sa harap ng maraming tao. Ang mga bisita ay napaatras. Ang ilan ay nandidiri. Ang iba ay umiiyak sa awa sa isang inang muntik nang mamatay sa kamay ng sarili niyang dugo’t laman.

Agad na inaresto ang mga anak. Nahaharap sila sa mabibigat na kaso. Ang yaman na inaasam nila ay pansamantalang na-freeze ng korte. Ang mga ari-arian ni Nanay Elena ay inilagay sa ilalim ng proteksyon ng batas.

Ngunit ang pinakamabigat na parusa ay hindi ang kulungan—kundi ang katotohanang hindi na maibabalik ang tiwala ng isang ina.

Sa mga sumunod na araw, lumayo si Nanay Elena sa kanilang lugar. Nanirahan siya sa isang tahimik na probinsya, kasama ang mga taong tunay na nagmamalasakit sa kanya. Dahan-dahan niyang binuo muli ang kanyang sarili—hindi bilang biktima, kundi bilang isang babaeng muling piniling mabuhay.

Sa korte, humarap siya sa kanyang mga anak. Hindi siya nagmura. Hindi siya humingi ng paghihiganti. Isang tanong lamang ang kanyang binitiwan: “Ito ba ang halaga ng pagiging ina?”

Walang nakasagot.

Ang kwentong ito ay hindi lamang tungkol sa kasakiman, kundi isang mabigat na paalala: hindi lahat ng ngiti ay totoo, at hindi lahat ng pamilya ay ligtas sa kasamaan. Ngunit higit sa lahat, ipinapakita nito na kahit gaano kalalim ang sugat, may lakas ang isang ina na bumangon—at ipaglaban ang sariling buhay.