Tahimik ang bangketa—yung klaseng tuwid at maayos na daan na hindi mo kailanman iisiping magiging simula ng isang pagbagsak. Papunta lang ako sa tanghalian noon. Lutang ang isip, magaan ang pakiramdam. Saglit akong huminto sa harap ng isang flower shop. Pink ang mga bulaklak, maayos ang pagkakaayos, parang may sariling liwanag sa salamin. Napangiti ako. Isang iglap lang iyon—isang sandaling normal ang mundo—bago ako natisod.

Parang may humarurot na hangin sa paligid ko. Wala akong nagawa kundi salubungin ang semento. Isang tunog ang sumabog sa ulo ko, kasabay ng sakit na tumagos sa tuhod at palad. Napunit ang manipis kong stockings. Kita ang gasgas, namumula, dumudugo. Ang mga palad ko’y parang sinusunog sa hapdi—yung sakit na kusang pumipikit ang mata mo, hindi dahil gusto mo, kundi dahil wala kang magawa.

Napuno ng luha ang mga mata ko. Hindi lang dahil sa sugat. Kundi dahil sa hiya. Dahil sa bigat na mas malalim pa sa gasgas. Sa paligid ko, tuloy-tuloy ang daloy ng mga tao. May dumaan. May sumulyap. Walang huminto. Walang nagtanong kung okay lang ako. Parang wala lang.

At doon ko narinig ang pinakamasakit na tunog sa araw na iyon.

Tawa.

Malakas. Walang pagpipigil. At galing pa sa taong inaasahan kong unang lalapit sa akin.

Si… Mark.

Nakatayo lang siya roon, may ngiting pilit na parang nanonood ng eksena sa pelikulang nakakatawa. Hindi niya ako tinulungan. Hindi niya inabutan ng kamay. Parang aliw na aliw siya sa pagkakadapa ko.

“Ano?” pabiro niyang sabi, pero may halong inis. “Balak mo bang humiga diyan buong lunch break?” Tumingin siya sa relo. “Hindi infinite ang oras natin. Gutom na ako.”

Gusto kong magsalita. Gusto kong sumigaw. Pero parang may nakabara sa lalamunan ko—halo ng gulat, sakit, at sama ng loob. Wala akong naisagot. Umiling lang siya, tumalikod, at naglakad palayo na parang wala lang ang nangyari.

Dahan-dahan akong tumayo. Mabigat ang bawat galaw. Nanginginig ang tuhod ko—hindi lang sa sakit, kundi sa bigat ng isang katotohanang ayaw ko pang aminin. Hindi ko na inisip ang pagkain. Ang gusto ko lang ay makaalis doon, linisin ang sugat, at magtago.

Paika-ika akong pumasok sa maliit na cafeteria. Nandoon na si Mark. Nasa paborito niyang mesa sa tabi ng bintana, nagbabasa ng menu na parang walang nangyari. Tumingala siya at kumaway pa—isang simpleng ngiti, normal na normal.

Pero sa loob ko, parang may sumakal sa sikmura ko.

Nagkunwari akong hindi ko siya nakita. Dumiretso ako sa banyo ng babae. Sa ilalim ng malamig na ilaw, pinunasan ko ang tuhod ko gamit ang basang tissue. Bawat dampi ay masakit—hindi lang sa balat, kundi sa loob. Huminga ako nang malalim at pinilit magpakatatag.

Pagbalik ko sa dining area, umupo ako sa isang maliit na mesa sa sulok. Mag-isa. Tahimik.

Habang ngumunguya ng salad, pinilit kong mag-focus—sa langutngot ng lettuce, sa asim ng dressing. Ayokong isipin. Ayokong umiyak. Pagkatapos, tumayo ako at umalis nang walang paalam. Hindi rin ako lumingon.

Magkatrabaho kami ni Mark. Iisang kumpanya, iisang marketing firm, magkaibang departamento. At kahit magkalayo ang opisina namin, ramdam ko ang bigat ng presensya niya. Ang malamig na ilaw ng opisina—puti, walang emosyon—lalo lang nagpapalakas sa ugong sa loob ng ulo ko.

Anim na buwan na ang nakalipas mula nang ma-promote ako bilang senior project manager. Isang tagumpay na matagal kong pinaghirapan. Isang posisyon na ipinaglaban ko—at isang posisyong gusto rin ni Mark.

Dapat masaya kami noon. Dapat ipinagdiwang namin. Pero imbes na saya, unti-unting nagbago ang lalaking pinakasalan ko. Ang dating maasikaso at proud sa akin, napalitan ng lalaking mapait at mapuna.

Araw-araw may komento. Sa opisina, sa bahay. Maliit na bagay, ginagawang malaki. At ang pinakamasakit—ang mga pahaging. Mga salitang binubulong na parang lason.

“Hindi mo naman yata talaga ‘yan nakuha dahil magaling ka.”

Isang gabi, hindi ko na kinaya. Nanginginig ang boses ko habang nagtatanong. “Paano mo nagagawang isipin ‘yan, Mark? Asawa mo ako.”

Pero matigas ang titig niya. Walang pagsisisi. Parang may pader na hindi ko mabasag.

May mga gabing handa na akong mag-impake. Kunin ang mga anak. Umalis nang tahimik. Pero sa tuwing handa na akong bumigay, bigla siyang hihingi ng tawad. Mangangako. At maniniwala na naman ako.

Hanggang sa isang araw, matapos ang isa pang tahimik na lunch, bigla siyang sumulpot sa tabi ng cubicle ko. Galit ang bulong. “Hindi mo ako hinintay.”

Hindi ako lumingon. Nakatingin lang ako sa screen. At doon, sa pagitan ng mga numero at linya, may pumasok na malinaw na ideya.

Hindi na ito aksidente.
Hindi na ito simpleng galit.
At kung gusto kong mabuhay, kailangan kong kumilos.

Umuwi ako nang maaga. At nang gabing iyon, habang sumasabog ang galit niya sa sala, tahimik lang akong nakaupo. Pinagmamasdan ko siya—ang itsura ng isang lalaking sanay manakot kapag may takot siyang kaharap.

Sa katahimikang iyon, nagsalita ako.

“Maghiwalay na tayo.”

Parang may humila sa mga tali niya. Nanlaki ang mata. Pilit na tumawa. Nanakot. Pero hindi na ako umatras.

Hindi ako umiyak. Hindi ako sumigaw. Sa unang pagkakataon, buo ako.

Lumabas ako ng bahay na iyon dala ang isang desisyong matagal nang naghihintay. Dumiretso ako sa bahay ng nanay ko. At mula roon, nagsimula akong muli.

May mga sigaw pa. May mga banta. Pero handa na ako. May ebidensya. May lakas. May dahilan.

Sa korte, malinaw ang katotohanan. Sa wakas, tumahimik ang mundo ko.

Lumipas ang mga taon. Lumaki ang mga anak ko sa tahanang walang sigawan. Walang takot. May halakhakan sa umaga at yakap sa gabi.

At ako—natutong huminga ulit.

Hindi ko alam noon na ang pagkakadapang iyon sa bangketa ang magbubukas ng mata ko. Na minsan, ang biglang pagbagsak ang nagtutulak sa atin palayo sa maling landas.

Hindi lahat ng nawawala ay kawalan.
Minsan, iyon ang simula ng buhay na talagang nararapat sa’yo.

At sa unang pagkakataon sa napakatagal na panahon, malaya na akong magsimula muli.