“May mga sandali sa buhay na masakit ang katotohanan—pero minsan, doon mo lang matutuklasan kung sino ang tunay na nagmamahal sa’yo.”

Mula sa gilid ng lumang upuan, pinagmamasdan ko si Mama habang hinahaplos-haplos ang bagong luto niyang sopas. Tahimik lang ako, sinusubukan kong makisubo. “Mama, pwede makisubo?” tanong ko nang mahina. Hindi niya ako tiningnan. Parang hangin lang ang naging sagot niya. “Diyan ka lang.” Malamig, walang lambing.

Tahimik akong naupo, ngunit sa maliit kong dibdib, may kumurot. Palagi kong nakikita ang kapatid kong si Jin—halos kaedad ko lang—na niyayakap at pinupunasan ng pawis ng Mama. Nakikita ko rin si Miko, ang bunso, na kinikiliti at hinihele-hele ng Mama kahit magulo ang buhok at pawisan. Pero ako? Parang hindi ko kayang makuha ang kanyang pansin. Parang hindi ako mahalaga.

Kapag wala ang Papa sa bahay, lalo kong nararamdaman ang distansya. Isang gabi, hindi ako makatulog. Tahimik ang buong bahay, tanging ang hininga ko at mahihinang hikbi ang naririnig. Biglang narinig ko ang paglapit ng mga hakbang. Alam kong Papa iyon.

“Anak!” bulong niya habang naupo sa gilid ng banig ko. “Bakit gising ka pa? May masakit ba?”

Umiling ako, ngunit kumapit sa braso niya. “Papa, bakit po si Mama? Hindi niya ako niyayakap.”

Tumingin siya sa kisame at tila nahirapang huminga. “Hindi totoo ‘yan. Pagod lang ang Mama mo, pero mahal ka namin.”

Ngunit sa halip na maging payapa, napuno ako ng mas malalim na lungkot. “Kay Jean po at kay Miko, laging masaya siya. Sa akin lang po hindi,” hikbi ko.

Ibinaba ni Papa ang ulo at marahang hinaplos ang buhok ko. “May mga bagay na hindi mo pa maintindihan. Pero tandaan mo, Chean, kahit ano pa man, anak kita at mahal na mahal kita.”

Lumaki ako na bitbit ang mga salitang iyon. Hindi nila natanggal ang sakit, ngunit iyon lang ang mayroon ako.

Pagdating ko ng pitong taong gulang, mas ramdam ko na ang pagkakaiba sa trato ng Mama sa akin at sa kapatid ko. Tuwing uuwi si Gene mula sa eskwela, may halik sa pisngi. Ako? Ang maririnig ko lang: “Ayusin mo ang sapatos mo, marumi yan. Ingatan mo. Kapag nasira, magpapabili ka na naman.”

Kapag umiiyak si Miko dahil nadapa, agad siyang inaangat at pinapaligaya ng Mama. Kapag ako? “Kasalanan mo yan, bahala ka sa buhay mo.” Parang sabit lang ako sa sariling pamilya.

Isang hapon, pinagtibay ang aking hinala. Umorder si Mama ng damit sa kapitbahay na mananahi. Inilatag niya ang dalawang bestidang kulay pink—para kay Gene at sa akin. Tiningnan ni Mama ang mga damit. Pinagmasdan, pinagpag ang tela, at ngumiti sa isa. “Para kay Gin, kukunin ko na. Bagay sa maputi.”

Ang isa para sa akin? Walang pakialam. “O na lang dalawa. Si Gin lang ang bibiliin ko. Marami pa namang damit yang si Chean.”

Tila paulit-ulit ang pakiramdam ng pagiging hindi mahalaga. Ngunit kahit ganoon, mahal ko siya—ang Mama.

Isang gabi, nakarinig ako ng usapan sa bakuran. “Hindi ko talaga makita sa itsura ni Chea ang lahi nila eh,” sabi ni Aling Mina. “Totoo. Si Gin at si Miko magkamukha, pero si Chean hindi.”

Parang binuhusan ako ng malamig na tubig. Nadurog ang puso ko. Hindi ko dapat marinig, ngunit hindi ko mapigilan. Hindi ako tunay na anak ni Mama?

Kinagabihan, dumating si Papa galing trabaho. Tahimik akong lumapit. Hinila ang laylayan ng kanyang t-shirt. “Papa,” wika ko, may hawak na panginginig sa boses ko.

Lumuhod siya at ngumiti, ngunit agad na nawala ang ngiti nang makita ang aking mukha na puno ng luha. “Anak, bakit ganyan ang mukha mo?”

“Papa… anak niyo po ba talaga ako? Anak po ba talaga ako ni Mama?”

Bahagyang natigilan siya. Hinaplos niya ang aking buhok at niyakap ng mahigpit. “Chean, totoo na hindi ka anak ni Esther. Pero anak kita—dugo at puso ko, anak kita. Hindi kita iniwan, hindi kita itatapon. Hindi mo kasalanan kung paano ka dumating sa buhay namin.”

Hindi ko maipaliwanag ang labis na sakit at kaluwagan na iyon. Ang Papa ko, sa kabila ng lahat, ang tanging tao na nagmamahal sa akin nang walang kondisyon.

Pinunasan niya ang aking luha, paulit-ulit na hinaplos ang likod ko. “May mga taong nasasaktan sa mga pangyayaring hindi nila kasalanan. Hindi ikaw ang problema, anak. Hindi kailanman naging problema. Ako ang tatay mo, at hindi mo kailangan maging perpekto para mahalin.”

Sa sandaling iyon, kahit saglit lang, muling naging buo ang mundo ko. Ang mga sugat na iniwan ni Mama, bahagyang nabawasan ng init ng pagmamahal ni Papa.

Lumipas ang mga taon. Tinanggap ko ang Papa ko bilang tanging matibay na haligi ng tahanan. Kahit hindi ako mahal ng Mama, hindi ko itinanim ang sama ng loob. Ngunit hindi ko maitatanggi ang lungkot na dulot ng kanyang pagkukulang.

Isang araw, naramdaman kong nanghihina si Papa. “Jan, anak!” mahina ang tawag niya. Lumapit ako, pinilit labanan ang panginginig ng kamay. “Papa, kailangan niyo po magpahinga? Sabi ng doktor, bawal kayong mapagod.”

Ngumiti siya nang mahina. “Pasensya ka na… ang tatay mo mahina.”

Tumango ako, tahimik. Alam kong sa kabila ng sakit, sa kabila ng lahat, may isang tao sa mundong ito na tunay na nagmamahal sa akin. At iyon ay sapat na para iparamdam sa akin na ako’y mahalaga.

Minsan, sa kalungkutan at pagtanggi, natutunan kong ang pagmamahal ay hindi laging mula sa lahat ng tao sa paligid mo. Ngunit kapag naramdaman mo ito sa tamang tao, kahit maliit na bahagi lang, sapat na iyon para muling buuin ang iyong mundo.

At iyon ang huling tanaw ko bago natapos ang unang kabanata ng buhay ko—isang batang natutong magmahal at magpatawad, sa kabila ng lahat ng sakit, natutong lumaban sa buhay, at higit sa lahat, natutong yakapin ang taong tunay na nagmamahal sa kanya.