May mga relasyon na tila matamis sa umpisa, pero sa likod ng pinto, nagiging mabigat na pasanin. Nag-iisa ka bang lumalaban para sa ‘kayo’?

Ah, Pilipino. Marahil ay alam na ninyo ang pakiramdam na umuwi galing sa maghapong trabaho, inaasahan ang kapayapaan, ngunit sasalubungin ng mas matinding gulo. Tayong mga Pilipino, likas sa ating maging masinop at maasikaso, lalo na sa ating mga mahal sa buhay. Ngunit paano kung ang pag-aasikaso ay tila nagiging isang panig na obligasyon? Ito ang kuwento ko, isang karanasan na nagturo sa akin ng mga bagay na hindi matututunan sa opisina o sa eskuwelahan, kundi sa loob mismo ng sarili kong tahanan.

Maaliwalas ang hapon, pero sa sandaling umapak ako sa aming pinto, tila gumuho ang sikat ng araw sa aking balikat. Ang amoy ng fast food mula kagabi, ang nakakalat na medyas ni Samson, at ang mga plato sa lababo—ni hindi man lang nababanlawan—ay sapat na para sumikip ang dibdib ko.

Mabilis akong pumikit. Huminga ng malalim. Okay lang, Janela. Ganito naman talaga. Ikaw ang mas maayos sa inyong dalawa. Iyan ang mantra ko. Ang pamprotekta sa sarili ko sa katotohanan na wala talaga akong aasahan sa kanya pagdating sa bahay.

Habang nagpupulot ako ng mga kalat sa mesa, hindi ko maiwasang alalahanin ang unang taon namin ni Samson. Puno ng kilig. Bawat maliliit na bagay, parang tanda ng pag-ibig. Noong sinabi niyang masarap akong gumawa ng kape, lumulutang ang puso ko. Para akong espesyal, pinili, at sapat na iyon. Pero ngayon, bakit parang inaabuso ko na ang sarili ko?

Nilingon ko ang sala. Walang nagbago. Lahat ng inaasikaso, ako lang.

“Nandiyan ka na pala, Han,” bungad ni Samson mula sa kwarto. “Kanina pa ako gutom. Magluto ka na. Sana bumili ka na lang galing sa labas.”

Galing pa akong trabaho, Samson. Mahina kong sagot. Hindi ko maipaliwanag kung bakit ako lagi ang nag-aalangan na sumagot sa kanya. Para bang may mali kapag hindi ko natugunan agad ang gusto niya. Ayaw ko lang talagang magtalo kami.

“Edi, order ka na lang muna. Ako kasi, gusto ko talaga ‘yung lutong-bahay.”

“Samson, kakauwi ko lang.” Nilapag ko ang bag ko. Nagsimula akong magsaing at magluto. “Nandito ka naman maghapon ngayong araw. Sana ikaw na lang ang nagluto o nag-order para hindi mo na ako hinintay.”

Naupo si Samson sa sofa. Walang kibo. Hindi man lang nag-abot ng kamay para tumulong. Nakabuka ang mga binti, nakatuon ang mata sa cellphone.

“Pakiayos din pala mamaya ng mga nilabhan mong polo. May presentation ako bukas.”

Huminga ako ng malalim. “Sige.”

Gaya ng dati, hindi man lang sumagi sa isip niya na pagod ako. Ni walang tanong kung kumain na ako, kumusta ang araw ko, o kung may sakit ba ako. Pagbalik ko sa kusina, napatingin ako sa repleksyon ko sa microwave. May eyebags, pagod, at parang malungkot. Nawala na ang dati kong glow.

“Ready na ba ang pagkain?” tanong ni Samson.

Pagkapwesto ko ng hapunan sa mesa, lumapit siya at agad na umupo. Wala man lang thank you. Hindi man lang tumulong sa paghahain. Hindi man lang nagtanong kung kumain na ba ako.

Habang sumusubo, bigla siyang tumawa. “Alam mo, Han, bagay na bagay ka na sa pagiging asawa. Parang wife material ka talaga.”

Napatingin ako sa kanya habang nagsasandok ng pagkain. “Wife material, pero hindi mo naman ako inaalok ng kasal.”

“Darating tayo diyan. Huwag kang mainip. Nangako naman ako, ‘di ba? Makakasalan kita kahit anong mangyari. Parang asawa ko na talaga ikaw, Janella. Tingin ko nga kapag kinasal na tayo, hindi ako magugutom kahit kailan. Sure ako sa iyo, maghintay ka lang at huwag kang mainip.”

Mahal ko si Samson. Ilang taon na rin kaming live-in partners. Para sa akin, mahalaga ang kasal. Kaya palagi akong nagpaparinig. Pangarap kong maikasal. Ngunit habang tumatagal, parang naiisip ko na, hindi sapat ang pagmamahalan lang.

“Samson,” mahina kong tawag. “Pwede bang minsan tulungan mo rin ako sa gawaing-bahay? Pareho kasi tayong pagod, eh.”

Hindi siya tumingin sa akin. “Ah, Han, provider ako. Ako nagbabayad ng rent, ng bills, lahat. Ikaw na sa mga gawaing-bahay. Sanayin mo na lang ang sarili mo. Kasi kapag mag-asawa na tayo at may anak na, wala kang choice kundi ang tumigil muna sa trabaho mo. At maintindihan ko ‘yon. Pero huwag mo na akong asahang tumulong sa mga gawaing-bahay. Ikaw ang babae, kaya ikaw ang bahala.”

Napabuntong-hininga na lang ako. Sa office, sa mga kaibigan ko lang naibabahagi ang saloobin ko, kaya ‘yon at may poot na talaga ang mga ito kay Samson. Pero kahit mag-rant man ako, siya pa rin ang unang taong poprotekta sa imahe ng kanyang partner sa bandang huli.

Isang gabi, pag-uwi ko, nadatnan ko si Samson na natutulog sa sofa. Siguro ay katatapos lang nito sa trabaho—work from home kasi ito kaya halos hindi na umaalis ng bahay. Nakakalat ang pinagkainan nito ng fast food. Naka-full volume pa ang TV. Sinimulan ko na lang ligpitin ang kalat.

“Han, mag-init ka ng tubig,” saad bigla ni Samson na kagigising lang. “Maliligo kasi ako. Nasira ‘yung heater sa banyo.”

“Sige,” sagot ko. Ihahanda ko ang panligo mo. Kahit pagod, masakit ang likod at naubos na sa trabaho sa opisina, pumunta pa rin ako sa kusina at nagpakulo ng tubig. Habang ginagawa ‘yon, napahawak ako sa lababo. Napatanong ako kung bakit ako na lang palagi.

Habang nanonood kami ng movie bago matulog, nag-ipon ako ng lakas ng loob. “Samson, naisip ko lang, sa future kapag may anak na tayo, paano tayo maghahati sa responsibilities?” tanong ko.

Hindi siya tumingin sa akin. Nakatuon lang ang mga mata nito sa TV. “Ako sa trabaho, ikaw sa bahay. Natural lang ‘yun, Han. Ikaw mag-aalaga sa mga anak natin. Kaya mo na ‘yon. Ako naman, eh, ang magsasala ng pera dito sa bahay natin, eh.”

“Pero, Samson,” lakas-loob kong dagdag. “May mga araw na mapapagod din tayo.”

“Sa tingin mo kapag medyo kaya na natin, hanap na lang tayo ng kasambahay? Doon lang tumingin sa akin si Samson. “Sige, Han, pero hangga’t maaari, huwag tayong magkatulong. Mas mabuting walang ibang mag-alaga at wala tayong ibang kasama dito sa bahay. Mahirap na sa panahon ngayon. Kapag naging nanay ka, kakayanin mo naman ‘yun. Huwag ka magreklamo sa mga bagay na wala pa. Hindi naman kita pababayaan at ang mga magiging anak natin kung sakali.”

Hindi na lang ulit ako nagsalita. Baka masyado lang talaga akong nag-o-overthink. Napapagod ako kaya panay ang reklamo ko. Siguro kapag naging full-time housewife na ako, magiging okay na ang pakiramdam ko.

Maaga pa lang pero ramdam ko na ang bigat ng katawan ko. Ilang linggo na akong sobrang pagod, iritable, at nahihilo. Nasa kusina ako ngayon, nakaupo, habang nakatukod ang siko sa mesa. Sa harap ko, ang dalawang pregnancy tests na parehong may malinaw na dalawang guhit.

Hindi pa rin ako makahinga ng maayos. Totoo ba ‘to? Buntis na ako? Kaya pala ramdam ko ang pagbilis ng tibok ng puso. Halo-halong emosyon ang bumabalot sa akin: takot, tuwa, pangamba’t pag-asa.

Gusto ko sanang ikasal muna kami bago ako mabuntis. Napatingin ako sa pinto ng kwarto nila. Tahimik pa rin doon. Tulog pa ang boyfriend kong si Samson.

Pumasok ako sa silid. Lumapit ako sa kanya. “Samson, may sasabihin ako.”

Hindi siya gumalaw. Tanging mahihinang hilik lang ang tugon nito. Hinawakan ko ang braso niya ng marahan. “Samson, gumising ka na. May balita ako sa iyo.”

“Mmm. Bakit? Maaga pa.”

“Hindi naman maaga. 10:00 na kaya. Tsaka seryoso ‘to.” Naupo ako sa gilid ng kama.

“Mm, ano ba ‘yon?”

Huminga ako ulit ng malalim. “Buntis ako.”

Nang marinig ‘yon, parang nag-pause ang buong mundo ni Samson. “Aha,” hindi makapaniwalang tanong niya. “Ano? Buntis ka?”

Hinugot ko mula sa bulsa ng pajama ko ang pregnancy tests. Pasensya na. Bulong ko, kahit nanginginig pa ang boses. “Buntis ako. Alam kong nasa plano natin ‘to, pero long-term goal pa lang natin ang magkaroon ng baby. Hindi pa ngayon. Hindi pa dapat.”

Tahimik lang si Samson habang nakatitig sa pregnancy test. Handang-handa na ako sa sermon.

Pero nang ibuka niya ang bibig, ang lumabas ay hindi galit kundi ngiti. Hindi lang basta ngiti, kundi ang uri ngiting napakagaan at napakaliwanag.

“Teka,” sambit ni Samson at bahagyang natawa. “Totoo ‘to? Like, totoo talaga?”

Napahawak siya sa magkabilang pisngi ko at sobrang saya nito. “Baby, magkakaroon tayo ng baby.”

“Pero, Samson, ang usapan natin…”

“Alam ko, long-term plan, pero hindi ibig sabihin na hindi ko gustong mangyari. Han, matagal ko nang iniisip kung paano ako magpo-propose sa iyo.” Tumigil siya sandali. Kinuha niya ang isang kahon ng singsing sa ilalim ng foam ng kama namin.

Namilog ang mga mata ko. “Nabili ko na ‘to 2 weeks ago,” sabi pa niya. “Hindi ko muna sana balak mag-propose… pero naunahan mo ako ng mas magandang balita.”

Binuksan niya ang kahon. Isang simpleng singsing na may diamond sa gitna. “Gusto ko sanang itanong… Janella Reyz, pakasalan mo ako?”

Tumulo ang mga luha ko. Hindi ko na napigilan. “Samson, hindi ako prepared sa ganito. Nagpaparinig ako na pakasalan mo na ako, pero nakakagulat pa rin.”

“Okay lang,” tawang-tawa si Samson. “Hindi rin ako prepared na malaman na magiging tatay ako ngayong umaga. Pero tingnan mo, masaya ako kasi ikaw, tayo ‘to.”

Doon, tuluyan nang bumigay ang puso ko. Umiyak ako ng malakas, hindi dahil sa lungkot, kundi dahil sa sobrang saya.

Tatlong buwan ang lumipas. Ang bigat ng katawan ko, parang lumaki ng sampung beses. Pero higit pa roon, mas mabigat ang bigat ng responsibilidad.

“Honey, may almusal na ba?” Tanong ni Samson na abala na sa pagbuhay ng computer nito.

Nagsusuka ako kanina. “Nasa mesa na. Nakapagluto na ako.”

Umupo si Samson. Nag-scroll sa cellphone habang inaabot ang plato. “Han, sabi ni Samson habang nakatingin sa cellphone. “Mamaya pag-uwi mo, pa-fry na lang ng pork chop, ah. Cravings ko eh.”

Huminto ako sa paghuhugas. Kumapit ako sa sink ng mas mahigpit. “Samson, hindi ko alam kung kaya ko pa mamaya. Pagod na talaga ang katawan ko. Kung may mga gawain ka naman na kaya mong gawin, gawin mo na lang. Hindi ‘yung hihintayin mo pa akong umuwi.”

Doon lang siya tumingin sa akin. “Ha naman, pagod din ako sa trabaho. Akala mo ba hindi ako pagod sa trabaho dahil lang nasa bahay ako? Sobrang stressful din sa akin.”

Naparalisa ako. Ganito ba talaga? Ang mga pangako niya, hanggang salita na lang?

Isang gabi, pagbukas ko ng pinto, nadatnan ko si Samson na nakahilata sa sofa. Kumakain ng chichirya at nanonood ng TV. “Oh, nandiyan ka na pala,” sabi niya, at hindi man lang nag-angat ng katawan para tulungan ako sa aking mga pinamili. “Gutom na ako. Anong ulam?”

Huminga ako ng malalim. “Magluluto pa ba ako? Samson, galing pa akong trabaho. Inutusan mo pa ako mag-grocery. Ang sakit-sakit ng likod ko.”

“Ha naman. Reklamo agad ni Samson. Magluto ka na lang. Hindi na ako nakapag-lunch kanina. Sobrang naging abala ako sa trabaho. Magluto ka na lang ng masarap na dinner. Wala rin akong ganang kumain ng fast food.”

Parang tinamaan ng martilyo ang dibdib ko. Buong araw akong nasa trabaho. Buntis pa ako. Hindi man lang niya maisip ang kalagayan ko. Pero tumalikod ako at nagluto pa rin. Gusto ko ng tahimik.

Sa mga lumipas na buwan, naging mas tahimik ang pamumuhay ko. Tumigil na ako sa trabaho kaya nabawasan ang stress. Mas nakakapagpahinga ako.

“Samson,” mahinahon kong tawag, may listahan sa kamay. “Pwede ba tayong mamili ng gamit ng baby today? Gusto ko sanang kasama ka at samantalahin ang pagkakataon na nandito ka.”

Nag-angat siya ng tingin, pero halatang antok pa. “Ngayon talaga? Ayoko, ikaw na lang. Wala naman akong alam sa mga ganyan.”

“Wala kang pasok ngayon at bukas. Gusto ko sanang kasama ka. Bukas may check-up ako, remember?”

“Hindi ba pwedeng ikaw na lang muna? Naantok pa ako, Janella. Medyo mabigat ang katawan ko ngayon.”

“Samson,” mahinahon kong ulit. “Hindi lang naman kasi ‘to about sa pagpili. Gusto ko lang kasama ka.”

Bahagyang natigilan si Samson. Hindi ito nagsalita agad, pero bakas ang iritasyon sa mukha. “Sige na nga, sasama na ako. Teka lang, magbibihis ako.”

“Huwag na.” Kumunot ang noo ni Samson. “Ano ba? Sasama na nga ako, ‘di ba? Ngayong sasama na ako, saka ka naman aayaw.”

“Samson, gusto ko ng genuine. Naiinis ako sa reaksyon mo. Ayokong pilitin ka. Ayokong sumama ka na mainit ang ulo o half sleep. Masisira lang ang araw natin pareho. Baka mag-away lang tayo sa department store.”

Pinikit ni Samson ang mata at huminga ng malalim. “Janella, ang arte mo naman. Pinipilit ko na nga intindihin ka kasi buntis ka. Kaya nga…”

“…Hindi kita pinipilit, pero ayoko rin naman na parang ako lang ang nag-e-effort sa preparations. Pero kung ayaw mo talaga, sige at matulog ka na ulit. Kay Debora na lang ako magpapasama.”

Bago pa makasagot si Samson, lumabas na ako ng kwarto. Mas sasayang lang ang oras ko. Wala rin naman akong mapapala.

Habang nasa biyahe, nakiusap ako kay Debora na samahan ako. Pagkatapos ng pamimili, kumain kami sa food court. Habang umuupo, napatingin ako sa mga taong naglalakad—may mag-asawa, may magkasintahan. May kirot sa puso ko. Nami-miss ko ang panahon na si Samson ang masaya pang makipag-date sa akin.

Nang makalabas kami sa mall, madilim na. “Tara na,” Sabi ni Debora.

Paglapit namin sa sakayan, may biglang sumulpot mula sa gilid. “Samson!” Nakatayo siya sa may poste. Naka-t-shirt na itim at maong. May hawak na maliit na paper bag.

“Bakit ka nandito?” tanong ko. Medyo nagulat, medyo may halong kilig, at may halong tampo pa rin.

Lumapit siya, nakangiti, at kinuha ang mga pinamili namin. “Ako na ang sasama sa kanya pauwi, Debora,” saad ni Samson.

Sa loob ng kotse, tahimik muna. “Han,” mahina niyang sabi. “Kanina pa kita gustong i-text ulit. Gusto ko sanang humabol kaso late na at baka patapos na rin kayo.”

“Okay lang. Nabili ko naman ang mga kailangan para sa baby. Ginamit ko ang card mo. Hindi naman ako galit. Medyo malungkot lang.”

Napabuntong-hininga ang asawa ko. “Alam ko at nararamdaman ko kanina. Kaya ako pumunta. Hindi ko kayang i-end ang araw mo na masama ang loob mo. Sorry.”

Nag-init ang mga mata ko pero hindi ako umiyak. Gusto kong maiyak dahil sa relief. Gusto kong maiyak dahil sa pagod. At gusto kong maiyak dahil kahit papaano, naiintindihan naman pala niya ako. Sa gabing ‘yon, naramdaman kong hindi ako nag-iisa.

Isang araw, nakayuko ako habang pinupunasan isa-isa ang mga bote gamit ang malinis na lampin. Naghahanda na kasi ako ng mga gamit na dadalhin sa ospital. Sa kabilang side ng kwarto, si Samson ay nakahiga. Hawak ang cellphone at naka-headphones pa.

“Han,” tawag ko. “Pwede mo ba akong abutan ng storage box na nasa taas ng cabinet?”

Hindi tumingin si Samson. “Sandali lang.”

Naghintay ako ng ilang segundo, pero wala itong ginawa. Pinikit ko ang mata. Huminga ako ng malalim. Siya na mismo ang umakyat sa maliit na stool para kunin ang box, kahit ramdam ko ang kirot sa balakang.

Nang makababa na ako, saka pa lang nagtanong si Samson. “Oh, nakuha mo na?”

“Oo.” Mahina kong sagot.

Nang gabing ‘yon, habang nakahiga ako, nakapamulsa si Samson sa bulsa at kinuha ang isang singsing na ibinigay niya. Napatingin ako sa singsing. Maganda. Nangako siya.

“Samson,” mahina kong sabi. “Hindi ko alam kung kaya ko pa.”

Biglang tumingin sa akin ang kasintahan ko. “Anong hindi mo kaya?”

“Ayoko na maulit ang mga nangyayari. Nag-e-effort ako. Nag-e-expect ako. Pagkatapos magugulat ka, magpapakita ka ng effort, at magiging masaya tayo, tapos babalik lang sa dati. Paulit-ulit. Hindi ako makahinga.”

Huminga si Samson ng malalim. “Iniisip ko na ‘yan, Han. Kaya ako umuwi kanina.”

Bumangon ako at dahan-dahang lumapit sa kanya. “Ako na lang ba ang lalaban para sa ‘atin, Samson? Kasi kung oo, aaminin ko, hindi ko na kaya. Gusto ko ng maging masaya sa buhay na ‘to kasama ka. Pero parang hindi ko na rin kaya ‘yung pagiging mag-isa sa relasyon na ‘to. Gusto ko ng maging asawa mo. Pero ayoko ring maging full-time na ina ng mga anak mo at kasabay noon ay pagiging ina mo. Hindi mo ba nakikita ang pagod ko? Hindi mo ba nararamdaman ang sakit sa likod ko? Hindi mo ba nararamdaman ang effort ko?”

Lumabas ang luha sa mata ko. Ngayon, wala na akong pakialam sa magiging reaksyon niya.

“Gusto ko lang sabihin, kapag hindi ka magbabago, kapag hindi mo aayusin ang sarili mo, hindi kita kayang pakasalan. Hindi mo ako kayang pakasalan dahil hindi mo kayang panindigan ang pagiging partner ko. Hindi lang ako ang magiging asawa mo. Magiging ina rin ako ng mga anak mo.”

Niyakap niya ako. “Sorry, Han. Aayusin ko na. Simula ngayon, wala nang ganyan. Sorry.”

“Hindi mo kailangang mag-alala kung kailan ako ready maging nanay. Ang kailangan mong alalahanin ay kung kailan ka ready maging tatay at asawa.”

Naghiwalay kami ng yakap. Pinunasan niya ang luha ko. Pero hindi ako sumagot sa mga pangako niya. Ngayon, ang tanging pag-asa ko ay hindi ang salita niya, kundi ang gawa. Kung hindi siya kikilos, handa akong lumaban nang mag-isa para sa anak ko. At ang pagmamahal ko sa kanya ay hindi hadlang para umalis. Hindi na ako magiging martir.

Hindi siya umalis kinabukasan. Siya na mismo ang naghugas ng plato. Inayos niya ang mga gamit na dadalhin ko sa ospital. Sa gabi, hinaplos niya ang tiyan ko. Alam kong hindi siya perpekto, pero nagawa niyang ipakita na handa siyang lumaban kasama ako. At iyon ang sapat na senyales na hinihintay ko.

Nakalipas ang ilang linggo. Nang magsimulang sumakit ang tiyan ko, handa na kami. Si Samson na mismo ang nagmaneho patungo sa ospital. Hawak ang kamay ko, hawak ang mga bag ni baby. Alam kong magiging maayos ang lahat dahil hindi na ako nag-iisa.

Sa dulo ng lahat, ang kuwento namin ay hindi tungkol sa fairytale o perpektong pag-ibig, kundi tungkol sa dalawang taong natutong maging matapat sa isa’t isa—hindi lang sa salita, kundi sa gawa. Ang pag-ibig, gaya ng pagiging magulang, ay hindi tungkol sa mga pangako, kundi sa araw-araw na pagpili na maging present at maging handang magsakripisyo. At sa wakas, nakita ko na ang pagpiling iyon kay Samson.