“Akala ko pera ang makakapagbalik sa akin sa puso ng mga anak ko. Mali pala ako.”

Ako ang ama sa kuwentong ito. Hindi ako naging perpekto. Kung tutuusin, maraming gabi na gusto kong balikan ang mga taon na lumipas at baguhin ang mga salitang binitawan ko, ang mga pagkakataong pinili kong manahimik kaysa umunawa. May mga araw na mas naging mahigpit ako kaysa dapat. May mga panahong inuna ko ang trabaho, ang paghahanap ng pera, kaysa yakapin ang mga anak kong uhaw sa presensya ko.

Habang tumatanda ako, mas malinaw kong nakikita ang mga pagkukulang ko. Sa bawat gabing mag-isa ako sa maliit kong silid, paulit-ulit kong sinisisi ang sarili. Tahimik ang paligid, pero maingay ang konsensya. Doon ko nararamdaman ang bigat ng pagiging ama na huli nang natutong magmahal sa tamang paraan.

Dumating ang araw na hindi ko inaasahan. Ang araw na tumama ako sa jackpot ng lotto. Isang daan at dalawampung milyon. Nanginginig ang kamay ko habang tinititigan ang resulta. Hindi agad pumasok sa isip ko ang saya. Ang unang pumasok ay takot. Takot sa pagbabago. Takot sa tanong kung para saan ang biyayang ito.

Maraming taon akong tumataya sa lotto. Hindi dahil sa pangarap kong yumaman. Kundi dahil sa lihim na pag-asang baka, sakaling magkaroon ako ng sapat na pera, maalala akong muli ng mga anak ko. Hindi ko hinangad ang marangyang buhay. Ang gusto ko lang ay muling maramdaman na may pamilya pa akong uuwian.

Pero nang hawak ko na ang pera, pinili kong itago ang lahat. Hindi dahil sa takot mapagsamantalahan, kundi dahil gusto kong subukin ang katotohanan. Gusto kong malaman kung sino sa apat kong anak ang tatanggap sa akin kahit wala akong maibigay.

Kasabay ng tagumpay ang paglala ng sakit ko. Unti-unti akong inuubos ng katawan kong napagod na rin sa mga taon ng pagsisisi. Alam kong hindi na mahaba ang oras ko. Kaya bago tuluyang maubusan ng hininga…. , nagpasya akong puntahan ang mga anak ko, isa-isa.

Una kong pinuntahan ang panganay kong si Roberto. Maunlad ang buhay niya. May kumpanya, may pangalan sa komunidad. Pero pagharap niya sa akin, malamig ang tingin. Para akong estrangherong walang karapatang kumatok sa pintuan nila. Hindi niya ako itinaboy, pero ramdam ko na hindi ako welcome. Umalis akong mas mabigat ang dibdib kaysa pagdating ko.

Sunod kong pinuntahan si Marites. Kilala siya sa negosyo at social media. Malaki ang bahay, makinang ang buhay. Pero ang pagtanggap niya sa akin ay puno ng paghamak. Isang mabilis na pagsara ng pinto ang sagot sa presensya ko. Doon ko naramdaman na hindi na ako bahagi ng mundong pinaghirapan kong buuin noon.

Sa ikatlong pagkakataon, si Liza naman. Isang propesyonal sa ospital. Maayos, disiplinado, kagalang-galang. Tinanggap niya ako, pero may distansya. May galang, pero walang init. Parang obligasyon lang ang pagharap sa akin. Tatlong anak. Tatlong sugat sa puso ko.

Habang naglalakad ako pauwi, dala ko ang lungkot na hindi ko inasahan. Wala man lang nag-alok ng upuan o tubig. Sa kalagitnaan ng paglalakad, unti-unting humina ang pag-asa ko. Naisip ko na baka tama ang desisyon kong ilihim ang panalo. Baka wala na talagang puwang ang pagiging ama ko sa buhay nila.

Ayaw ko na sanang puntahan ang bunso kong si Manuel. Siya ang pinakamasakit sa ulo noon. Palasagot, tamad, laging napapagalitan. Ang anak na tila laging kulang sa mata ng pamilya. Pero naalala ko ang balita tungkol sa kanya. Nangangalakal ng basura. May sariling pamilya pero halos walang makain.

Sa huling lakas na natira sa akin, nagpasya akong puntahan siya. Mabagal ang lakad ko. Mabigat ang bawat hinga. Nang makita ko ang tahanan niyang gawa sa pinagtagpi-tagping yero at kahoy, natigilan ako. Ngunit bago pa man ako makapag-isip, bumukas ang pinto.

Nakita ko si Manuel. Gusgusin. Payat. Pero may kislap sa mga mata. Nang makita niya ako, naluha siya. Lumuhod sa harap ko. Walang tanong. Walang sumbat. Doon ko unang naramdaman ang init na matagal kong hinahanap.

Tinanggap niya ako ng buong-buo kahit wala akong maibigay. Hindi niya alam ang tungkol sa pera. Ang gusto lang niya ay makita akong muli. Sa maliit na tahanang iyon, doon ko muling natagpuan ang salitang pamilya.

Lumalala ang sakit ko pero hindi ko ipinakita. Ayokong maging pabigat. Tahimik lang si Manuel. Walang tanong kung bakit ngayon lang ako dumating. Parang matagal na niyang hinihintay ang sandaling iyon.

Isang madaling araw, habang hirap akong huminga, may desisyong sumulpot sa isip ko. Kailangan kong umalis. May dapat akong tapusin. Tahimik akong umalis at bumalik sa dati kong bahay. Hindi na iyon tahanan. Isa na lang itong lugar na kailangan kong balikan para sa huling tungkulin.

Kinagabihan, bumalik ako sa barong-barong na mas mahina na. Hindi nagtagal, iyon na ang huling gabi ko. Hindi ako natakot. Alam kong natapos ko na ang dapat kong gawin.

Umaga na nang matagpuan ako ni Manuel na wala nang buhay. Sa burol, dumating ang tatlo kong anak. Nagulat sila sa kalagayan ko. Sa gitna ng katahimikan, dumating ang abogado. Inilahad niya ang huling habilin ko.

Ang buong halaga ng napanalunan ko sa lotto ay nakapangalan kay Manuel. Hindi bilang ganting-higanti, kundi bilang proteksyon. Dahil siya ang tumanggap sa akin nang wala akong dala.

Makaraan ang libing, hindi minadali ni Manuel ang pera. Sa halip, pinili niyang ibahagi ito. Binigyan niya ng bahagi ang mga kapatid. Nagbigay siya sa mahihirap. Tumulong sa kapwa nangangalakal.

Sa huli, natutunan kong hindi pera ang sukatan ng pagmamahal. Ang tunay na yaman ay ang pusong marunong tumanggap kahit walang kapalit. At doon nagtatapos ang kuwento ng isang amang huli nang natutong umuwi.