Matagal nang mainit ang usapin tungkol sa posibilidad na may inilabas na warrant of arrest ang International Criminal Court (ICC) laban kay Senador Ronald “Bato” dela Rosa. Pero sa halip na malinawan ang publiko, mas lalo lang itong lumabo nang mismong si Ombudsman Samuel “Boying” Remulla ang nagbunyag na mayroon umanong “unofficial” warrant na hindi pa napapatunayan o nakikita ng kahit sinong opisyal na ahensya ng pamahalaan. At ang mas nakakagulat, maging ang Department of Justice (DOJ) ay umamin na wala pa silang natatanggap na pormal na dokumento mula sa ICC.

Sa gitna ng magulong sitwasyong ito, hindi napigilan ni Senadora Imee Marcos—kapatid ni Pangulong Bongbong Marcos—na supalpalin si Remulla. Para kay Imee, hindi dapat ginagawang “pananakot” ang mga ganitong impormasyon, lalo na’t hindi pa naman beripikado. Ang pangamba niya: baka maulit ang nangyaring kalituhan at kontrobersiya na humantong sa pagkakadakip kay dating Pangulong Rodrigo Duterte nitong mga nakaraang buwan.

Kung may warrant, ilabas. Kung wala, tumigil. Ito ang punto ni Imee Marcos—isang diretsong pahayag na tumama sa sentro ng lumalalang pagkalito sa publiko.

Isang Pampublikong Pagbubunyag na Walang Dokumento
Ayon kay Remulla, mayroon na raw warrant ang ICC laban kay Bato. Ngunit nang hingin ang kopya, wala siyang naipakita—hindi raw umano siya pinadalhan. Sa madaling salita, ang tanging basehan niya ay balitang “narinig” at impormasyon na tila hindi pa opisyal.

Para kay Senadora Imee, napakadelikado ng ganoong klase ng anunsyo. “Ano ba naman ‘yan? Kung may warrant, ilabas. Kung wala, tantanan niyo kami,” ani ng senadora. Dismayado siya na mismong Ombudsman, na dapat modelo ng maingat at tumpak na paglabas ng impormasyon, ang nangunguna pa sa pagpapakalat ng balitang hindi pa kumpirmado.

Sa kabilang banda, may ilan namang nagsasabing posibleng “nakabuti” pa nga ang pagkakalantad ni Remulla. Isang abogado ang nagsabi na kung totoong may banta ng pagdakip, ang maagang pagkalaman ng panig ni Bato ay maaaring magsilbing “blessing in disguise”—dahil magkakaroon sila ng sapat na panahon para maghanda, maghain ng legal na hakbang, at ayusin ang kanilang seguridad.

Naging Blangko ang DOJ at Iba Pang Ahensya
Habang umiinit ang diskusyon, malinaw ang sagot ng DOJ: wala silang natanggap na warrant mula sa ICC. Wala rin umano sa kanilang pipeline ang anumang extradition o pormal na request mula sa international court.

Gayunpaman, sinabi ng DOJ na kung sakaling may dumating na request, may dalawang posibleng ruta:

Isuko si Bato sa ICC

O ilagay siya sa proseso ng extradition

Dito na kumambyo ang kampo ni Bato. Ayon sa abogado niyang si Atty. Israelito Torion, hindi puwedeng gamitin ang RA 9851 bilang basehan ng pagsuko sa ICC dahil wala itong implementing rules and regulations (IRR). Kung walang IRR, hindi raw ito self-executing, at anumang pwersahang turnover sa international tribunal ay magiging labag sa Saligang Batas.

Ang argumento ng kampo ni Bato: kung isusuko ng gobyerno ang isang Pilipino sa isang internasyonal na hukuman na wala namang malinaw na proseso sa ilalim ng batas, ito ay direktang paglabag sa karapatan ng nasasakdal.

Isang Argumentong Hindi pa Tapós
Pero sa kabilang panig, iginiit ng DOJ na ang mga probisyon ng RA 9851 ay sapat at hindi na nangangailangan ng IRR. Ito raw ay parehong umiiral at maaaring gamitin anumang oras kung sakaling kailangan.

Dahil dito, lalong lumawak ang “grey area” kung ano ba talaga ang puwedeng gawin ng pamahalaan kung may darating na arrest order mula sa ICC.

Habang nagbabanggaan ang interpretasyon ng batas, nananatiling hindi nagpupunta sa Senado si Bato. Hindi rin malinaw kung kailan siya babalik, pero ayon sa Senado, hindi naman obligado ang sinuman na ipaalam kung sila ay mag-aabsent. Huling nakita ang senador sa Cebu, nagbibigay ng tulong sa mga nasalanta ng bagyo—malayo sa mga mata ng media.

Ang Iba’t Ibang Paliwanag at Nagkakataliwas na Posisyon ng Gobyerno
Isa pang ikinagugulat ng publiko ay ang mabilis na pag-iba-iba ng paliwanag ng mga opisyal ng gobyerno sa aking kung paano nila hinawakan ang kaso ni dating Pangulong Duterte.

Ayon sa ilang legal experts, mismong DOJ ang naglabas ng magkakasalungat na paliwanag noong una pa lang. Noong una, sinabi nilang sumusunod sila sa Article 59 ng Rome Statute, na nagsasabing dapat dalhin sa local judicial authority ang sinumang inaaresto. Kalaunan, binalikan nila ang paliwanag at sinabing RA 9851 naman ang basehan.

Para sa mga abogado, ito ang naglalagay ng gobyerno sa alanganin—tila nagmamadali at napipilitang humanap ng legal na batayan kahit kulang sa malinaw na interpretasyon.

Ano ba talaga ang totoong sitwasyon?
Sa kasalukuyan, ito ang malinaw:
• Walang opisyal na kopya ng ICC warrant na nailalabas o natatanggap.
• Ang Ombudsman lamang ang nagsabing meron siya “narinig.”
• Hindi pinagtitibay ng DOJ ang pahayag ni Remulla.
• Naniniwala ang kampo ni Bato na unconstitutional kung isusuko siya ng gobyerno.
• May mga abogado namang naniniwalang posibleng nakabuti ang pagkalantad ng impormasyon.

Kaya habang wala pang dokumentong inilalabas mula sa ICC, mananatili ang tanong: may warrant nga ba? O ito ba ay political messaging lamang na nakadagdag sa tensyon at pangamba ng publiko?

Senadora Imee Marcos: Ang Boses na Kumakampanya Laban sa “Takutan”
Kilala si Imee bilang isa sa iilang kaalyado ng pamilya Duterte sa Senate. Kaya hindi na nakapagtataka na siya ang unang tumindig upang kwestyunin ang pahayag ni Remulla.

Para sa kanya, malinaw itong panggugulo at hindi patas na pagtrato sa isang senador na hindi pa naman nahaharap sa pormal na kaso. Ang panawagan niya: huwag gawing sentro ng pulitika ang isang seryosong usapin na may legal na implikasyon hindi lang sa isang tao, kundi sa soberanya ng bansa.

Sa gitna ng kontrobersiya, nananatiling nakatingin ang publiko. Kung may warrant talaga, kailangang mailabas ito. Kung wala, kailangan nang manahimik ng mga nagpapakalat nito.

Sa huli, ang pinakamahalagang tanong ay hindi kung may warrant ba o wala—kundi kung sino ang may responsibilidad na sabihin ang totoo, sa tamang oras, at sa tamang paraan.

At sa ngayon, tila iyon pa ang pinakamahirap sagutin.