Para sa unang pagkakataon, maraming Pilipino—kahit yaong hindi kapanalig ni Senador Ronald “Bato” dela Rosa—ay nagsisimulang mag-alala. Mula nang lumabas ang balitang may hawak nang kopya ng umano’y ICC warrant ang kalihim ng DOJ, bigla na lamang nawala sa eksena ang senador. Halos isang buwan na siyang hindi pumapasok sa Senado, walang komunikasyon sa mga kapwa senador, at walang malinaw na impormasyon kung nasaan siya ngayon. Sa isang bansa kung saan ang pulitika ay madalas puno ng sigalot at bangayan, bihira ang sandaling nag-aalala ang magkakaibang panig para sa isang tao. Pero iba ang kasong ito.

Ayon sa mga senador mismo, mula pa noong Nobyembre 11 ay hindi na pumapasok si Dela Rosa sa Senado. Hindi siya sumipot sa plenary sessions, hindi rin dumalo sa committees kung saan inaasahan siyang manguna—lalo na sa pagdedepensa sa budget ng Department of National Defense. Maging ang Senate President ay nagsabing wala siyang natanggap na kahit anong pahayag, paliwanag, o mensahe mula kay Dela Rosa. Sa madaling salita, bigla itong naglaho.

Sa kabila ng kawalan niya, tuloy pa rin ang kanyang sweldo. At ito marahil ang isa sa pinakamabigat na pinag-uusapan. Habang ang karaniwang Pilipinong manggagawa ay madaling tanggalin sa trabaho kapag ilang araw lang nawala, ang isang senador ay maaari palang hindi pumasok nang halos isang buwan at patuloy pa ring sumasahod. Para sa maraming Pilipino, ito ay hindi lang nakakapagtaka—kundi nakakapagpainit ng ulo.

May depensa namang ibinigay si dating Senate President Tito Sotto. Aniya, matagal nang ganito ang patakaran sa Kongreso: walang “no work, no pay” para sa mga mambabatas. Kahit ang mga nakulong na senador noon, tulad nina Antonio Trillanes at Leila de Lima, ay patuloy na tumanggap ng sweldo. Pero sa kaso ni Bato, may malaking kaibahan: sina De Lima at Trillanes, kita ng sambayanan kung nasaan—nasa kulungan. Si Bato? Hindi alam. Walang opisyal na ulat. Walang paliwanag. Tahimik. At ang katahimikang ito ang nagdudulot ng mas matinding pagdududa at pag-aalala.

Ayon kay dating senador Panfilo Lacson, minsan pa raw niyang minensahe si Dela Rosa upang kumustahin. Biro umano ni Bato, babasagin daw niya ang “record” ni Lacson sa pagtatago noon sa gitna ng kontrobersiya. Parang biro sa umpisa, pero ngayong bigla siyang naglaho, nagmukhang seryoso ang dating patawa.

Kung totoo mang may nakaabang na ICC warrant para sa kanya, hindi ito basta-bastang isyu. “Crimes against humanity” ang kinasasangkutan—isang kasong may bigat na hindi maikukumpara sa karaniwang kontrobersiya sa pulitika. At dahil dito, marami ang nangangamba kung ano ang maaaring maramdaman o pinagdaraanan ngayon ng senador.

Naglabasan tuloy ang mga paghahambing, kabilang ang isa sa pinakamasakit na parte ng diskusyon: ang kwento ng yumaong dating AFP Chief of Staff Angelo Reyes. Matatandaang nagpakamatay si Reyes matapos madiin sa imbestigasyon tungkol sa katiwalian sa militar. Sa gitna ng pagdinig at ng matinding pambabatikos, pinili niyang kitilin ang sariling buhay sa puntod ng kanyang mga magulang. Kasama sa tumuligsa noon si dating senador Antonio Trillanes—ang parehong taong naging pangunahing nagbigay-paraan sa mga reklamo laban sa administrasyong Duterte na nagdala sa ICC case.

Hindi maiiwasang magtanong: nagdudugo na rin ba ang isipan ni Bato? May sapat bang suporta o gabay ang nakukuha niya ngayon? Kung sa isang heneral tulad ni Reyes ay nagdulot ng matinding bigat ang akusasyon at hiya, paano pa kaya para sa isang kilalang personalidad na araw-araw binabatikos sa social media?

Hindi kailangan maging kapanalig ni Bato para mag-alala. Sa puntong ito, usapin na ito ng pagiging tao. Walang sinumang Pilipino—politiko man o hindi—ang karapat-dapat mawalan ng pag-asa o maramdaman na wala nang malalapitan. At kung totoo ngang stress, depresyon, o matinding takot ang dahilan ng kanyang pagkawala, nararapat lamang na maagapan ito bago pa maging huli ang lahat.

Sa kabilang banda, kailangan ding sagutin ang kritikal na tanong ng publiko: hanggang saan ang konsiderasyon na dapat ibigay sa isang senador na hindi pumapasok, hindi nagpapakita, at patuloy na sinasahuran mula sa buwis ng taumbayan? Makatarungan ba ito? Makatuwiran ba ito? O panahon na para pag-usapan ang malinaw na patakarang magbibigay ng wastong pananagutan sa lahat ng opisyal ng bayan—posisyon man o ranggo?

Hindi maikakailang lumalalim ang tensyon: ang Senado ay naghihintay ng paliwanag, ang publiko ay nag-aalala at naiirita, at si Bato ay nananatiling hindi matagpuan. Kung magpapatuloy ang kanyang pananahimik, mas lalo lamang lalakas ang mga haka-haka at pagdududa. Sa panahong ito ng mabilis na impormasyon, ang kawalan ng sagot ay mas delikado kaysa sa anomang malinaw na pahayag.

Sa dulo, may dalawang realidad. Una, may karapatan ang publiko na malaman ang tunay na kalagayan ng isang halal na opisyal. Ikalawa, may karapatan din si Dela Rosa bilang tao na maramdaman ang pagkapagod, pangamba, at takot. Pero pareho itong kailangang tugunan nang responsable, malinaw, at makatao.

Kung nasaan man si Senador Bato ngayon, sana ay ligtas siya, maayos ang kanyang kalooban, at handa siyang humarap muli sa tungkulin at sa katotohanan. Hindi man tayo laging nagkakasundo sa pulitika, pero sa usapin ng buhay at kapakanan ng isang tao, dapat manatili ang pagiging makatao.

Hangad ng marami na sa mga susunod na araw ay magkaroon na ng malinaw na sagot: nasaan si Bato? Ano ang tunay na kalagayan niya? At ano ang susunod na mangyayari sa isang kasong maaaring baguhin ang takbo ng kanyang buhay—at ng pulitika sa bansa?