Kung may akala ang marami na tahimik lang ang mga nakaraang linggo sa Kongreso, nagkamali sila. Sa gitna ng tila kalmadong pulitika, biglang sumabog ang balitang agad nagpasiklab ng usapan sa publiko: House Majority Leader Sandro Marcos at House Speaker Martin Romualdez (binanggit sa pinagmulan bilang “Faustino D. Derd”) ay sabay na naghain ng panukalang batas na posibleng gumiba sa matagal nang pundasyon ng political dynasties sa bansa.

At ang mas nakakagulat? Isa sa mga unang posibleng tamaan: mismong pamilya nila.

Ito ang kuwento sa likod ng House Bill 6771—isang panukalang maaaring wakasan hindi lang ang sabay-sabay na pag-upo ng magkakamag-anak sa gobyerno, kundi pati ang mahabang tradisyon ng malalaking political clans sa Pilipinas, kabilang ang mga Marcos, Duterte, at iba pang malalaking pangalan.

Pero paano nga ba umabot sa puntong mismong anak ng pangulo ang pumirma sa isang panukalang malinaw na tatama rin sa kanilang sariling pamilya?

Tahimik si Sandro, pero may binubuo palang ‘bomba’

Sa loob ng maraming linggo, halos walang maingay na isyu na inuugnay kay Sandro Marcos. Tahimik ang kaniyang pangalan—tila tipikal na pahinga mula sa maingay na mundo ng pulitika. Pero, ayon sa mga lumutang na detalye, may ginagawa pala siyang hakbang na maaaring yumanig sa buong landscape ng gobyerno.

Kasama ang House Speaker, naghain siya ng isang panukalang ipinakita bilang suporta sa priority ng pangulo: pagtigil sa political dynasties. Kung matagal nang sinasabi ng Konstitusyon na dapat ay mayroon tayong batas laban dito, ngayon lang tila nagkakaroon ng konkretong galaw mula sa mga nasa loob mismo ng malalaking pamilya.

Ang tanong: bakit ngayon?

At mas matindi: bakit mula mismo kay Sandro?

Ano ang laman ng House Bill 6771?

Sa unang tingin, simple lang ang panukalang ito. Ngunit sa mas malalim na pagtingin, halos literal itong nagbabawal sa sabay-sabay na pamamayani ng kahit anong political clan sa posisyon ng kapangyarihan.

Sa panukala, ipinagbabawal ang pag-upo ng magkakamag-anak hanggang fourth civil degree—kabilang ang:

magulang at anak

magkapatid

mag-asawa

magpinsan

tiyuhin/tiyahin at pamangkin

lolo/lola at apo

Habang mayroong isang kamag-anak na nasa posisyon, hindi maaaring tumakbo ang iba.

Sa madaling salita, tapos na ang panahon ng “isang buong pamilya sa gobyerno.”

At sa mas malinaw pang salita: tatamaan dito ang mga Marcos sa Ilocos Norte, kung saan sunod-sunod ang posisyong hawak ng magkakamag-anak.

Ito ang dahilan kung bakit maraming Pilipino ang nagagasgas ang isip sa tanong na:

“Bakit papayag si Sandro sa bill na tatama rin sa kanila?”

Ano ang mangyayari kung maipapasa ang batas?

Para sa maraming observer, isang malaking palaisipan ang posibleng epekto ng panukalang ito sa 2028 elections.

Kung sabay-sabay na hindi maaaring tumakbo ang mga magkakamag-anak, nangangahulugan ito na:

Hindi pwedeng sabay magkaroon ng Marcos na gobernador, congressman, senador, at mayor.

May kailangang umatras.

May kailangang magbigay-daan.

At may posibleng hindi na muling makatakbo.

At dito papasok ang pangalan na hindi maiwasang pag-usapan: Senator Imee Marcos.

Siya na matagal nang haligi ng pulitika sa Ilocos Norte, at patuloy na isa sa pinaka-impluwensyal na personalidad sa Senado. Ngunit kung magpapatuloy ang political ambitions ni Sandro, may naniniwalang siya ang posibleng unang maapektuhan.

Kung tatakbo si Sandro bilang senador o sa mas mataas pang posisyon, may mga nagsasabing maaaring hindi na makatakbo si Imee sa parehong panahon dahil sa panukalang batas na mismong kapatid ng kanyang kapatid na pangulo at pamangkin niya ang naghain.

Sa mas diretso na tanong ng publiko:

“Si Sandro ba ang magtatapos sa political career ni Manang Imee?”

Walang nakakaalam. Ngunit malinaw na mas mainit pa sa kumukulong tubig ang usapan ngayon sa Ilocos Norte.

Mas malalim bang laro?

May ilan namang nagsasabing baka mas malaki ang larong nagaganap sa likod nito. Baka raw political strategy ito upang makuha ang tiwala ng publiko. O kaya nama’y paraan upang ipakita na seryoso ang administrasyon sa reporma.

Pero may mga nagdududa rin, dahil ang dami nang panukalang anti-dynasty na naipasa sa mga nagdaang taon ngunit hindi natuloy. Kaya marami ang nag-iisip:

“Ito ba’y totoong reporma, o isa lang sa mga papeles na hindi rin naman gagalaw?”

Gayunman, ang katotohanan ay isa: hindi ordinaryo ang balitang ito. At dahil mula mismo sa dalawang malalaking political figures galing sa kilalang political clans ang panukalang ito, hindi maiiwasang mapuno ng spekulasyon ang publiko.

Sa gitna ng ingay ng pulitika, may paalala ang iba

Habang umiikot ang tanong tungkol sa kapangyarihan, impluwensya, at posisyon, may ilan ding nagpapaalala na may mas malalim pang plano ang buhay kaysa sa pulitika.

Binanggit ng pinagmulan ang mensaheng espiritwal na nagsasabing ang plano ng Diyos ay hindi nakatali sa apelyido o posisyon. Hindi ito nakadepende sa sinong nasa poder, kundi sa bawat indibidwal na marunong magtiwala at magbigay ng pananampalataya.

Para sa ilan, ito’y paalalang kahit paano’y nagbibigay pahinga sa bigat ng mga usaping pulitikal. Sa mundong puno ng sigawan ng mga kapangyarihan, may mga naniniwala na ang pag-asa ay matatagpuan hindi sa pulitiko, kundi sa pananampalataya.

Ano ang implikasyon sa bansa?

Kung papasa ang House Bill 6771, posibleng ito ang pinakamalaking balang tumama sa political dynasties sa kasaysayan ng Pilipinas. Hindi lamang mga Marcos ang tatamaan—kundi halos lahat ng malalaking pamilyang politika mula Luzon hanggang Mindanao.

Magbabago ang kampanya. Magbabago ang pagtakbo. Magbabago ang pagdedesisyon ng mga botante.

At higit sa lahat: mawawala ang konsepto ng “isang pamilya, maraming pwesto.”

Iba man sa pananaw ng iba, isang bagay ang tiyak: kung may panukalang kayang gumalaw ng pundasyon ng sistemang politikal, ito na yun.

Ang tanong na iiwan sa publiko

Kung talagang magiging batas ito, sino ang unang tatama? Sino ang maaapektuhan? Sino ang uunlad? Sino ang mawawala?

At ang pinakamabigat sa lahat:

Handa ba talaga ang Pilipinas sa isang gobyernong walang political dynasties?

Ito ang sagot na kailangan nating pagdesisyunan sa mga darating na buwan.