Mainit na naman ang pulitika, at mas lalong umiinit ang mga balitang kumakalat ngayon tungkol sa umano’y posibilidad ng pag-aresto kay Senator Ronald “Bato” dela Rosa. Mula nang pumutok ang usapin tungkol sa International Criminal Court (ICC) at sa mga kaso kaugnay ng drug war noong nakaraang administrasyon, lalong sumisidhi ang interes ng publiko. At nitong huli, mas lalo pang umigting ang mga haka-haka nang kumalat ang balitang tila “naiyak” umano si Bato habang pinag-uusapan ang posibleng pag-aresto sa kanya.

Mahaba na ang kontrobersiyang kinasasangkutan ng dating PNP chief. Siya ang naging mukha ng Oplan Tokhang, ang kampanya laban sa droga na noong panahong iyon ay itinanghal bilang matapang at diretsong aksyon ng estado. Ngunit pagkalipas ng ilang taon, ang parehong programang ipinagmamalaki noon ay ngayon ay sinusuri ng ICC bilang posibleng paglabag sa karapatang pantao.

Sa lumalabas na ulat at pahayag ng mga personalidad na bantay-sarado sa isyu, sinasabing kasama si Bato sa mga “next in line” na maaaring maharap sa proseso ng ICC. Ayon sa ilang tala, hindi siya kasama sa isyu bilang accessory lang—kundi bilang dating opisyal na may direktang ugnayan sa operasyong nagbunsod ng libo-libong insidente ng umano’y extrajudicial killings.

Sa parehong panahon, umingay din ang ulat na posibleng sumunod si Bato kay dating Pangulong Rodrigo Duterte sa The Hague, Netherlands, kung sakaling tuloy ang pag-usad ng kaso. Kahit pa malinaw na sinabi ng Department of Justice na wala pang natatanggap ang pamahalaan na opisyal o certified copy ng umano’y arrest warrant, hindi nito napigilan ang pag-usbong ng samu’t saring interpretasyon.

Kasabay nito, nagbigay ng paliwanag si ICC Assistant Counsel Atty. Christina Conte. Aniya, kung sakali at may hiwalay na kasong isasampa laban kay Bato, hindi ito magiging dependent sa magiging desisyon o resulta ng kaso ni Duterte. Sa madaling salita, magkakahiwalay ang pananagutan, at magkakaibang proseso ang tatahakin ng bawat akusado.

Nang tanungin pa tungkol sa umano’y kasong nakasampa laban kay Bato, sinabi ni Conte na hindi maaaring tumakbo ang isang kaso sa ICC kung hindi present ang akusado. Hindi maaaring magpatuloy ang paglilitis nang wala siya—hindi sa spirit, at lalong hindi sa physical presence. Sa ganitong pahayag, mas lalo lamang lumaki ang tanong ng publiko: ano ang maaaring mangyari kung patuloy na hindi nagiging visible si Bato sa Senado? May maaaring bang mangyaring hindi inaasahan?

Dagdag pa rito, may impormasyon ding lumabas na may iba pang walo katao na nakalista umano bilang posibleng target ng ICC warrants. Hindi pa inilalabas ang kanilang identidad, at binura sa mga dokumento ang ilang detalye. Ngunit ang mga pahiwatig ni Conte ay nagbigay ng matinding diskusyon: may ilang police officers, may ilang appointed officials, at may isang tinawag na “close friend,” na lalo pang nagpasiklab ng espekulasyon.

Sa kabilang banda, patuloy na ipinapaalala ng legal experts na kahit napakaraming impormasyon ang kumakalat online, hindi pa rin matatanggal ang katotohanang wala pang pinal na dokumento mula sa ICC na opisyal na natatanggap ng gobyerno ng Pilipinas. Ang lahat ay nananatiling bahagi ng mas malaking proseso—mahaba, komplikado, at legal na lubusang sinusuri.

Sa timeline ng ICC, may mga nakalatag nang petsa. Ayon kay Conte, sa December 5 ang deadline ng expert opinion tungkol sa fitness to stand trial ni Duterte. Pagkatapos nito, may pagkakataon pang magbigay ng komento ang prosecution, defense, at maging ang grupo ng mga biktima sa December 12. Malamang, sa Enero pa raw maaaring maging malinaw ang magiging direksyon ng kaso, kasunod ang confirmation of charges sa Pebrero.

Sa gitna ng lahat ng ito, muling bumabalik kay Bato ang tanong ng publiko: ano ang magiging papel niya sa susunod na phase ng proseso? At bakit tila patuloy na lumalakas ang usap-usapang nagiging emosyonal umano siya kapag naririnig ang salitang “ICC arrest”?

Kung tutuusin, hindi madaling dalhin ang ganitong klase ng bigat. Mula sa pagiging matapang na pinuno ng PNP, hanggang sa pagiging senador, hindi maiiwasang kwestyunin kung paano niya hinaharap ngayon ang posibleng pananagutang nakasabit sa kanyang pangalan.

Habang lumalalim ang usapin, may iba pang dimensyon ang nagbubukas. Kung si Duterte at Bato ay parehong magkakaroon ng hiwalay na kaso, paano haharapin ng bansa ang posibilidad na dalawa sa pinaka-kilalang personalidad ng nakaraang administrasyon ay kapwa nasa gitna ng international trial? Ano ang magiging epekto nito sa pulitika? Sa justice system? Sa reputasyon ng bansa?

At higit sa lahat, paano haharapin ni Bato ang pagdating ng mga susunod pang buwan—lalo na kung ang ICC mismo ang nagsasabing hindi uusad ang kaso kung patuloy siyang hindi haharap sa proseso?

Sa ngayon, malinaw lang ang isang bagay: hindi pa tapos ang storya. Habang walang inilalabas na opisyal na dokumento, patuloy ang tensiyon, patuloy ang ingay, at patuloy ang pag-aabang ng sambayanan.

Ano ang susunod na mangyayari? Yan ang pinakaaabangan ng lahat.