Sa gitna ng patuloy na galit ng publiko laban sa katiwalian, muling uminit ang isang isyung matagal nang ibinubulong sa likod ng mga pinto ng kapangyarihan. Isang serye ng mabibigat na pahayag, dokumento, at alegasyon ang muling nagbukas ng tanong: sino nga ba ang tunay na mastermind sa likod ng umano’y bilyong pisong anomalya sa mga proyekto ng gobyerno?

Nagsimula ang lahat sa isang tila simpleng panawagan—hanapin ang katotohanan, huwag ilihis ang usapan, at ituro ang dapat managot. Ngunit habang lumalalim ang imbestigasyon, mas nagiging malinaw na hindi ito karaniwang isyu ng pulitika. Ayon sa mga lumulutang na pahayag, maaaring umaabot sa mahigit pitong bilyong piso ang halaga ng mga proyektong pinag-uusapan, at ang mga pangalang sangkot ay kabilang sa pinakamakapangyarihan sa bansa.

Ang Salitang “Mastermind” at ang Bigat Nito
Hindi biro ang paggamit ng salitang “mastermind.” Para sa marami, ito ang taong hindi lantaran, hindi nasa harap ng kamera, ngunit siyang nagdidikta ng galaw sa likod ng sistema. Ayon sa mga nagsasalita laban sa umano’y anomalya, malinaw raw ang direksyon ng imbestigasyon. Hindi ito hulaan. Hindi ito tsismis. Ito raw ay base sa mga dokumento, timeline, at ugnayan ng mga tao sa loob ng maraming taon.

Sa gitna ng maiinit na pahayag, iginiit ng isang dating mambabatas na hindi niya inililihis ang usapin. Aniya, kung sino ang tinuturo ng ebidensya, siya ang dapat harapin ng publiko. Para sa kanya, mas delikado ang magkamali ng tinuturo dahil mas lalo lamang gugulo ang bayan at lalong magagalit ang taumbayan.

Ang Panahon ng Pag-angat at ang mga Tanong
Isa sa mga binibigyang-diin sa isyu ay ang biglaang pag-angat ng isang construction company na umano’y nakakuha ng sunod-sunod at malalaking kontrata simula 2017. Ayon sa mga nagsusuri, dito raw makikita ang pattern—ang panahong iyon ang siyang rurok ng mga proyektong nakuha ng kompanya.

Lumabas din sa mga pahayag na may mga lokal na opisyal na dati nang nagbanggit ng koneksyon ng kompanyang ito sa mga makapangyarihang tao sa gobyerno. May mga nagsabing hindi raw basta-basta makakakuha ng ganitong kalalaking proyekto kung walang impluwensyang ginagamit sa loob.

Mga Pangalan, Posisyon, at Ugnayan
Isa pang puntong pinagtutuunan ng pansin ay ang pagkakatalaga ng ilang matataas na opisyal sa mga ahensya ng gobyerno. Tanong ng publiko: sino ang nag-appoint sa kanila, at kanino sila tunay na nagrereport? Ayon sa mga akusasyon, may isang opisyal sa DPWH na itinuturong may mahalagang papel sa pag-apruba at daloy ng mga proyekto.

Kung babalikan ang mga appointment at referral, may mga nagsasabing malinaw ang linya ng koneksyon—mula sa mga kaibigan, dating kaalyado, hanggang sa mga taong matagal nang malapit sa sentro ng kapangyarihan. Para sa mga kritiko, dito raw nagsisimula ang tunay na problema: kapag ang sistema ay nagiging personal, at ang pondo ng bayan ay nagiging gantimpala sa mga malalapit.

Ang Sagot ng Inaakusahan
Sa kabilang panig, mariing itinanggi ng inaakusahan ang lahat ng paratang. Sa isang press conference, mahinahon ngunit matatag niyang sinabi na wala siyang itinatago. Para sa kanya, ang mga akusasyon ay isa lamang political diversion—isang paraan para ilihis ang atensyon at sirain ang pangalan ng mga taong matagal nang nasa serbisyo publiko.

Anya, hayaan ang bawat isa na magsalita para sa kanilang sarili. Hindi raw siya natatakot sa imbestigasyon, at bukas umano siya sa anumang pagsusuri ng mga awtoridad. Ngunit para sa publiko, ang tanong ay nananatili: kung walang kinalaman, bakit patuloy na bumabalik ang parehong pangalan sa iba’t ibang isyu?

Mga Dokumento at Ebidensyang Ipinagmamalaki
Ayon sa mga nagsusulong ng imbestigasyon, hindi raw madaling burahin ang mga papeles. Mayroon umanong mga kontrata, ulat mula sa COA, at mga rekord na malinaw na nagpapakita kung paano napunta ang mga proyekto sa iisang grupo. Para sa kanila, kapag pinagsama-sama ang lahat ng ito, hindi simpleng anomalya ang lalabas kundi posibleng plunder.

Mas lalo pang naging kontrobersyal ang usapin nang mabunyag ang pangalan ng isang kompanya na ang acronym umano ay kapareho ng buong pangalan ng isang mataas na opisyal. Coincidence lamang ba ito, o isa itong palatandaan ng mas malalim na koneksyon? Para sa ilan, maaaring nagkataon lamang. Para sa iba, isa itong tanong na hindi dapat balewalain.

Isang Mas Malawak na Pattern?
Hindi lang umano ito tungkol sa mga kalsada at flood control projects. Ayon sa mga paratang, may mas malawak na pattern ng katiwalian noong nakaraang administrasyon—mula sa procurement ng mga kagamitan, hanggang sa iba pang sensitibong usapin. Bagama’t mabigat ang mga salitang ito, naniniwala ang mga kritiko na kailangang ilantad ang lahat upang tuluyang matapos ang kultura ng impunity.

Ngunit kasabay ng mga rebelasyon ay ang biglaang pag-atras ng ilang testigo. Tanong ng marami: bakit? May takot ba, may pressure, o may mas malakas na puwersang gumagalaw sa likod? Para sa publiko, ang katahimikan ng ilang personalidad ay mas lalong nagpapalakas ng hinala.

Pulitika o Katotohanan?
Sa huli, nahahati ang opinyon ng bayan. May mga naniniwalang ito ay purong pulitika—isang bangayan ng mga dating magkalaban. Ngunit may mga nagsasabing kung walang katotohanan, bakit may mga dokumento, pangalan, at pattern na patuloy na lumilitaw?

Sa gitna ng sigawan, panawagan ng marami ang malinaw at patas na imbestigasyon. Hindi raw ito laban ng personalidad kundi laban ng bayan kontra katiwalian. Ang tanong ngayon: may haharap ba talaga sa pananagutan, o muli na namang malulunod sa ingay ang katotohanan?

Habang patuloy ang diskusyon at mainit ang emosyon ng publiko, isang bagay ang malinaw—hindi pa tapos ang kuwentong ito. At para sa maraming Pilipino, ang sagot sa tanong kung sino ang tunay na mastermind ay hindi lamang usapin ng pulitika, kundi usapin ng hustisya at kinabukasan ng bansa.