Sa gitna ng papalapit na deliberasyon para sa 2026 national budget, muling uminit ang pulitika matapos maglabasan ang magkakaugnay na isyu laban sa ilang matataas na opisyal ng pamahalaan. Mula sa panibagong impeachment complaint laban kay Vice President Sara Duterte, panawagang magbitiw si Executive Secretary Ralph Recto, hanggang sa usap-usapang umano’y arrest warrant mula sa International Criminal Court para kay Senator Ronald “Bato” dela Rosa—tila sunod-sunod ang kontrobersiyang humihila sa atensyon ng publiko.

Sa harap ng mga pangyayaring ito, nagiging mas mataas ang tensiyon, mas maingay ang mga panawagan, at mas marami ang katanungang naghihintay ng malinaw na sagot.

Panibagong Impeachment Complaint laban kay VP Sara Duterte
Muling isinailalim sa matinding pagbusisi si Vice President Sara Duterte matapos kumpirmahin ng ilang House Deputy Minority Leaders na may inihahandang panibagong impeachment complaint laban sa kanya. Nakapokus ang reklamo sa umano’y P125 milyong confidential fund na nagmula sa Office of the Vice President (OVP), na sinasabing hindi naipaliwanag nang sapat kung paano ito ginamit.

Ayon kina Congressman Antonio Tinio at Congresswoman Leila de Lima, hindi umano sapat na dahilan ang pagiging pangalawang pangulo upang hindi sagutin nang malinaw ang isyu. Binigyang-diin nilang walang opisyal ang dapat maging “exempted” sa pananagutan, lalo na kung usapin ng pondo ng bayan ang nakataya.

Sinabi pa nila na hindi man lamang nabanggit ang nasabing confidential fund sa proseso ng budget deliberation. Wala rin daw indikasyon noon na hahantong ang usapin sa panibagong impeachment complaint. Sa kanilang pananaw, malinaw ang responsibilidad—magpaliwanag ang opisina ng pangalawang pangulo.

Sa kabilang banda, iginiit naman ni VP Duterte na tila ginagamit lang muli ang impeachment issue bilang leverage o panabla bago tuluyang maaprubahan ang pambansang budget. Ayon sa kanya, hindi na raw siya nagugulat dahil pamilyar na ang tiyempo at taktika ng ilang politikong naglalabas ng isyu tuwing papasok ang budget season.

Panawagan ng Pagbibitiw kay Executive Secretary Ralph Recto
Hindi rin ligtas sa kontrobersiya si Executive Secretary Ralph Recto, na kasalukuyang humaharap sa panawagang magbitiw sa puwesto. Nag-ugat ang panawagan nang ideklarang labag sa batas ng Korte Suprema ang paglilipat ng humigit-kumulang P89.9 bilyong pondo ng PhilHealth papunta sa National Treasury noong siya pa ang finance secretary.

Para sa mga health reform advocates at iba’t ibang grupo, malinaw na “unconstitutional” ang paglipat ng pondo, at dahil dito nawalan umano si Recto ng kredibilidad bilang mataas na opisyal ng pamahalaan. Giit nila, hindi maaring manatili sa puwesto ang isang opisyal na nasangkot sa paglabag na may kinalaman sa pondong pangkalusugan—lalo na’t milyon-milyong Pilipino ang umaasa sa PhilHealth.

May nagsabi pang tila mas ipinaprioritize daw nito ang “fiscal discipline” kaysa agarang pangangailangan ng publiko. Dahil dito, marami ang naniniwalang mas makabubuting bumaba siya sa posisyon para maiwasan ang pag-ulit ng ganitong klase ng isyu at maibalik ang tiwala ng publiko.

Sa kasalukuyan, wala pang direktang tugon si Executive Secretary Recto sa mga panawagang mag-resign.

Umano’y ICC Arrest Warrant Laban kay Senator Bato de la Rosa
Samantala, kumalat ang ulat na natanggap na ng Department of Justice (DOJ) at Department of the Interior and Local Government (DILG) ang umano’y arrest warrant mula sa International Criminal Court (ICC) laban kay Senator Bato de la Rosa. Kaugnay ito sa sinasabing papel ng senador sa war on drugs ng nakaraang administrasyon.

Ayon kay Ombudsman Boying Remulla, mayroon siyang hawak na “unofficial copy” ng nasabing warrant. Pinatotohanan din umano ito ni Atty. Harry Roque, na nagsabing kumpirmado raw ang impormasyon mula sa kanyang source.

Gayunpaman, taliwas ito sa pahayag ng Malacañang na nagsabing wala pa silang natatanggap na anumang dokumento mula sa ICC. Ganito rin ang posisyon ng DOJ at DILG bago pa ang ulat na kumalat kamakailan.

Nagbigay naman ng reaksiyon ang kampo ni Sen. de la Rosa sa pangunguna ng kanyang abogado, Atty. Israelito Toron. Ayon sa kanya, maaring “bluff” lamang ang mga pahayag upang guluhin si Bato o piliting lumabas ang kanyang kinaroroonan. Dagdag pa niya, mas mainam na hindi niya alam mismo kung nasaan ang kanyang kliyente upang hindi siya mapilit magbigay ng sagot na maaaring maging komplikado.

Sa kabila ng mga balitang ito, hindi pa rin naglalabas ng pinal na kumpirmasyon ang ICC. Nilinaw nila na ang tanging opisyal na basehan ng impormasyon ay ang mga dokumentong aprubado at naka-post sa kanilang public records.

Nasaan Nga Ba si Senator Bato?
Habang lumalakas ang usap-usapang may arrest warrant laban sa senador, mas marami pang tanong ang lumalabas—lalo na’t matagal na siyang hindi nakikita sa publiko. Ayon kay Ombudsman Remulla, huli raw siyang namataan sa Pampanga, pero agad itong pinabulaanan ng kampo ni Bato na sinabing maaaring taktika lang ito para lituhin ang publiko.

Sa isang panayam, sinabi pa ng abogado ng senador na kung sakali mang totoo ang warrant, umaasa siyang papayagan pa rin si Bato na makilahok sa anumang posibleng impeachment proceedings laban kay VP Sara Duterte. Para sa kanila, mahalaga pa ring igalang ang proseso at legal na karapatan ng senador.

Patuloy na Nagliliyab ang Pulitika
Habang papalapit ang budget season at papalalim ang mga investigasyon, lalong tumitindi ang mga kaganapan sa bansa. Mahirap malaman kung ano ang susunod na hakbang ng bawat kampo, kung paano tutugon ang Malacañang, at kung ano ang magiging pinal na direksiyon ng mga isyung bumabalot ngayon sa pambansang gobyerno.

Sa puntong ito, iisa lamang ang malinaw: mas maraming tanong kaysa sagot, at mas maraming mata ang nakatutok sa mga susunod na pangyayari. Sa isang bansa kung saan mabilis kumalat ang balita, mas mahalaga ngayon ang tamang impormasyon, malinaw na paliwanag, at tunay na pananagutan mula sa mga nasa kapangyarihan.

Hangga’t hindi nagsasalita nang diretso ang mga kinauukulan, mananatiling palaisipan para sa publiko ang buong katotohanan sa likod ng mga kontrobersiyang ito. At habang tumataas ang tensiyon, mas lalong tumitibay ang panawagan ng taumbayan: linaw, katapatan, at accountability mula sa kanilang mga pinuno.