Sa gitna ng masalimuot na pulitika ng bansa, isang bagong bugso ng maiinit na isyu ang muling sumabog. Kung dati ay tahimik at tila solidong nakapulupot ang suporta sa administrasyon, ngayon ay lumilitaw ang mga bulungan, alegasyon, at nagbabadyang pagkakawatak-watak sa loob mismo ng mga taong dating itinuturing na pinakamalapit sa kapangyarihan. At sa pagpasok ng mga panibagong kontrobersiya, marami ang napapaisip: may mas malalim bang pwersang kumikilos sa likod ng sunod-sunod na ingay?

Kabilang sa pinakamalakas na ugong-ugong ay ang umano’y paglayo ng ilang personalidad na dati’y matatag na kaalyado ng Pangulo. Hindi man kumpirmado at walang inilalabas na opisyal na pahayag, kumalat online ang mga kwentong nagsasabing nais na raw ng ilang kilalang politiko na tuluyan nang iwasan ang mga usaping may kinalaman sa umano’y anomalya sa pondo ng bayan. Ayon pa sa mga naglipanang ulat, may ilan daw na “ayaw nang madamay,” at handa umanong magsalita kung kinakailangan.

Sa kabilang banda, habang umiikot ang mga paratang na wala pang matibay na ebidensyang inilalabas, patuloy ang mahabang talakayan sa mga press briefing at public statements ng pamahalaan. Dito malinaw na nailatag ang maraming isyu — mula sa mga personalidad na pinaghahanap, hanggang sa mga kinakaharap na pagsisiyasat, at maging ang matinding sigaw ng taumbayan para sa pananagutan.

Isa sa binigyang-diin ng Department of the Interior and Local Government ay ang patuloy na pagtugis sa ilang personalidad na may standing warrant of arrest. Sa mga pahayag ng opisyal, malinaw ang sitwasyon: may mga pinaghahanap na indibidwal na nasa bansa pa, habang ang ilan ay pinaniniwalaang nasa abroad. Tumindi pa ang usapin nang mabanggit na maaaring may hawak silang higit sa isang passport—isang sitwasyong nagpapakomplikado sa proseso ng posibleng pagbabalik sa Pilipinas.

Sa kabila nito, tiniyak ng mga opisyal na “hindi pagtakas” ang problema kundi ang pamamaraang legal na kailangang sundin sa bawat hakbang. Ipinagdiinan na ang DFA ang may pangunahing papel sa repatriation, habang ang iba pang ahensya ay nakahandang tumulong. Gayunpaman, kapansin-pansing naging sensitibo ang publiko sa isyung ito, lalo’t lumalabas na tila sunod-sunod ang mga balitang may “malalaking isdang” posibleng sumabit sa mga kaso.

Kasabay nito, hindi rin nakaligtas sa mata ng publiko ang masigla at madalas tensiyosong talakayan tungkol sa nangyaring mga protesta. Sa national tally, 87 ang kabuuang protesta na naitala ng PNP, karamihan sa NCR. Libo-libo ang lumahok, bawat isa may dalang panawagan — laban sa korapsyon, para sa transparency, at para panagutin ang sinumang may sala, anuman ang posisyon.

Dito lalo pang uminit ang tensiyon, dahil ilang grupo at personalidad ang hayagang nanawagan na maging ang mismong Pangulo ay dapat harapin ang tanong ng command responsibility. Mabilis na sinagot ito ng Malacañang: walang tinatakasan, at kung may ebidensyang malinaw, hindi raw hahadlang ang Pangulo sa anumang imbestigasyon. Ipinunto pa ng Palasyo na mismong ang Pangulo ang nagbukas ng mga imbestigasyong ito — patunay umano na hindi siya lumalayo sa responsibilidad.

Ngunit habang lumalalim ang usapan, mas dumarami ang hindi kumportable. May kumukwestiyon, may nagtatanggol, at may natuon ang tingin sa mas malalaking alon ng pulitika na maaaring kasalukuyang humahampas sa bansa. Maging ang panawagang pagpasa ng anti-dynasty bill ay muling nabuhay. Tanong ng ilan: magiging bukas ba ang Pangulo sa ganitong panukala? Sagot ng Palasyo: pag-aaralan, hindi isasara ang pinto.

Kasunod nito, muling binuhay ng media ang matagal nang isyu ukol sa paggamit ng confidential at intelligence funds — lalo na sa tanggapan ng Bise Presidente. Muling sumiklab ang tanong: bakit tila tahimik na ang usaping ito? Ayon sa Palasyo, ang tamang proseso ang dapat gumalaw. Kung may ebidensiya, maghain ng kaso. Kung may reklamo, tukuyin at kumpirmahin. Hindi raw dapat mawala sa isip ng publiko ang kahalagahan ng due process.

Samantala, isang hiwalay na isyu ang agad na pumutok: ang suspensiyon kay Congressman Kiko Barzaga. Sa harap ng ethics committee, malinaw ang pahayag: hindi political opinion ang dahilan ng parusa. Hindi umano ito dahil sa pagiging oposisyon o sa kritisismo sa pamahalaan. Ang kanilang batayan, ayon sa committee, ay conduct unbecoming — kabilang ang mga umano’y bastos na larawan, pagpapakita ng ostentatious display of wealth, at iba pang kilos na hindi raw naaayon sa isang halal na opisyal.

Sa usaping ito, muling tinanong ang ethics panel kung may kinalaman ba ang Pangulo sa naging desisyon. Mabilis ang tugon: wala. Ipinunto ng komite na marami sa mga ipinakita laban sa mambabatas ay hindi kategorya ng protected political speech. Sa madaling salita, ang problema raw ay asal, hindi pananaw.

Pero hindi doon natapos ang diskusyon. Maraming kongresista ang nagtulak na busisiin ang mas malalim na problema—ang umano’y laganap na korapsyon sa ilang proyekto. Ilang miyembro ng Kamara ang nagtanong: bakit mas mabilis umusad ang ethics complaint kaysa sa mga alegasyong may kinalaman sa bilyon-bilyong pondo? Para sa ilan, malinaw ang priyoridad; para sa iba, may dapat pang pag-usapan.

Habang nagpapatuloy ang mga debate, inamin ng ethics chair na maaari silang magsagawa ng motu propio investigation, ngunit marami raw sa miyembro ng panel ang nag-aalangan dahil isa silang quasi-judicial body. Sa madaling sabi, hindi pwedeng sila ang magsampa, mag-imbestiga, at humusga nang sabay. Ngunit nang tanungin kung handa ba silang tumanggap ng reklamo laban sa mga mambabatas na nasasangkot sa isyu ng korapsyon, ang sagot ay malinaw: oo.

Sa kabila ng lahat, lumilitaw ang isang mas malalim na kwento: isang administrasyon na hinahagupit ng ingay mula sa loob at labas, isang sambayanang gutom sa klaridad at pananagutan, at isang pulitikang tila nagbabago ang ihip kada linggo. At sa gitna nito, ang pinakamalaking tanong ay hindi kung sinong susunod na makakasuhan o kung sinong susunod na magsasalita—kundi kung saan tayo papunta bilang bansa kapag nagsimulang magsalpukan ang lahat ng pwersang ito.

Sa ngayon, malinaw lang ang isang bagay: hindi pa tapos ang istorya. Ang bawat pahayag, bawat panawagan, at bawat press briefing ay tila piraso lamang ng mas malaking larawan na unti-unting nabubuo. At habang lumalakas ang mga tanong tungkol sa pagkakabiyak, pananagutan, at kapangyarihan, isang bagay ang tiyak—mas magiging maingay, mas magiging mainit, at mas magiging malalim ang mga susunod pang kabanata.