Mahigit isang buwan na ang lumipas mula nang huling makita sa Senado si Senator Ronald “Bato” dela Rosa, at ngayon ay mas lalo pang lumalalim ang mga tanong tungkol sa kanyang kinaroroonan. Mula nang ibunyag ni Ombudsman Jesus Crispin Remulla noong Nobyembre 8 na mayroon umanong arrest warrant mula sa International Criminal Court (ICC) laban sa senador — kaugnay ng imbestigasyon sa war on drugs ng nakaraang administrasyon — naging sentro siya ng matinding pambansang diskusyon.

Habang hindi pa opisyal na kinukumpirma ng Department of Justice (DOJ), Department of Foreign Affairs (DFA), o Department of the Interior and Local Government (DILG) ang pagdating ng naturang warrant, lumalakas naman ang usapan na may matinding paggalaw sa likod ng mga pangyayaring ito. Sa kabila ng kawalan ng pormal na dokumento, hindi na maitatangging nagdulot ito ng malaking pagkabahala sa hanay ng mambabatas at publiko.

Sa gitna ng mga balitang ito, may lumabas pang karagdagang impormasyon mula kay Justice Secretary Boying Remulla. Aniya, alam ng pamahalaan kung saan umiikot ang senador: palipat-lipat ito ng bahay, tumutuloy umano sa mga kaibigan at gumagamit ng iba’t ibang sasakyan upang hindi madaling matunton. Ayon sa kanya, anim na magkakaibang lokasyon na ang kanilang minomonitor nitong nagdaang tatlong linggo. Hindi rin niya ibinunyag ang eksaktong mga lugar, pero malinaw ang ibig ipahiwatig — hindi nananatili ang senador sa iisang lugar nang matagal.

Sa kabila ng mga ulat na ito, hindi pa raw maituturing na “pugante” si dela Rosa dahil wala pang opisyal na kopya ng ICC warrant na tinatanggap ang mga ahensiya ng gobyerno. Subalit sa mata ng publiko, mahirap hindi magduda, lalo na’t kapansin-pansin na hindi siya dumadalo sa Senado at halos sa social media na lamang lumilitaw.

Isang larawan ang nagpasiklab ng usapan kamakailan — isang post mula sa asawa ng senador, si Nancy dela Rosa. Sa larawan, makikitang nakatalikod ang mag-asawa, tila nagkita nang palihim. Maraming nagtanong kung saan at kailan ito kuha. Ilan ang nagsabing maaaring ito ay bahagi ng pagpapakita na ligtas siya, habang ang iba naman ay nagdududa kung ito ba’y patunay ng pagtatago. Ang malinaw lang: hindi pa rin siya humaharap sa publiko, lalo na sa Senado, kung saan inaasahan siyang nagsisilbi nang buong-panahon.

Habang umiikot ang atensyon sa senador, lumabas ang isang panayam kung saan tinalakay ang higit pang kontrobersya: ang posibleng kasunod pang mga personalidad na maaaring masangkot sa ICC investigation. Sa isang panayam, binanggit ang ilang apelyido na umano’y kabilang sa listahan ng mga “co-perpetrators.” Ayon sa nagbahagi ng impormasyon, maaaring magkaroon ng pagkakataon ang ilan sa kanila na makipagtulungan sa imbestigasyon — isang hakbang na maihahambing sa naging desisyon ng ilan na nauna nang tinanggap bilang testigo.

Mahalagang ipunto na ang mga pangalang nabanggit sa diskusyon ay bahagi ng mga ulat, pahayag, at komentaryo ng mga personalidad sa pampublikong espasyo. Wala pang pinal na anunsyo mula sa ICC tungkol sa opisyal na listahan ng mga akusado o testigo. Ngunit gaya ng inaasahan, sa bawat pahiwatig ay mas lumalaki ang agam-agam ng publiko at mas umiinit ang pulitika.

Kasabay nito, lumutang din ang pananaw na may ilang dating opisyal na sinasabing nagbabalik ng mga ari-arian o nakikipagtulungan sa mga imbestigasyon, gaya ng kontrobersya sa flood control project. Iminungkahi na maaaring makita dito ang “daan tungo sa pagtubos,” isang oportunidad na makapagbigay-linaw sa mga dating pangyayaring kinasangkutan nila. Bagama’t ito ay pananaw lamang ng mga nagbigay-pahayag, hindi maikakaila na naging sentro ito ng mahahabang diskusyon sa media.

Sa panig ni dela Rosa, nananatili ang katahimikan. Sa kabila ng kanyang sporadic na online appearances, hindi niya direktang sinasagot ang mga usapin tungkol sa umano’y warrant o ang kanyang biglaang pagkawala sa Senado. Marami ang nagtatanong: Bakit hindi siya humaharap? Bakit tila mas pinipili niyang lumayo sa mata ng publiko? Ano ang tunay niyang kalagayan?

Ang mas masakit para sa ilan ay ang ironiya ng sitwasyon. Si dela Rosa — dating PNP chief, dating lider ng agresibong kampanya kontra droga, at kasalukuyang senador — ay ngayo’y pinaghihinalaang umiilag sa parehong sistemang dati niyang pinaninindigan. Ito ang punong isu ng mga diskusyon, kasama ng tanong kung paano haharapin ng pamahalaan ang sitwasyong isang halal na opisyal ay matagal nang hindi nagpapakita sa Senado.

May mga nagpapaalala na nararapat pa ring igalang ang proseso ng batas. Kung may warrant man o wala, kung may kasalanan man o wala, umiikot ang usapin sa pananagutan — sa tamang lugar, tamang oras, at tamang paraan. Pero habang wala pang malinaw na tugon mula kay dela Rosa mismo, mananatiling bukas ang mga tanong, haka-haka, at diskusyon.

Ang pinakabuod ng lahat: may malaking kaganapang nagaganap sa likod ng katahimikan. At hanggang hindi humaharap ang senador, patuloy itong magiging mitsa ng mainit na usapan sa bawat tahanan at social media feed sa bansa.

Sa mga darating na araw, papasok ang isa sa pinakamahalagang bahagi ng kwentong ito: ang pormal na alokasyon ng katotohanan. Kailan lalabas ang opisyal na dokumento? Kailan haharap ang senador? Ano ang magiging tugon niya? At higit sa lahat, paano ito magbabago sa pulitika at hustisya sa Pilipinas?

Isang bagay ang malinaw: magbabago ang takbo ng mga susunod na pangyayari sa sandaling magpahayag siya. At hanggang hindi iyon nangyayari, marami ang mabibitin, mababahala, at magtatanong — dahil minsan, ang katahimikan ang pinakamalakas na mensahe.