“May mga sugat na hindi nakikita, pero araw-araw mong dinadala papasok sa paaralan.”

Ako si Noel Arriaga, at bago pa tumunog ang alarm ng lumang cellphone kong may bitak ang screen, gising na ang katawan ko. Hindi dahil masipag ako sa paraang ipinagmamalaki, kundi dahil sanay na akong magising sa takot na baka may mangyari habang tulog ako. Sa maliit naming bahay na dikit-dikit sa iba sa eskinita, naririnig ko agad ang takure at ang mahinang ubo ng nanay kong si Lorna mula sa kabilang kwarto. Kahit pilit niyang pinapahina, ramdam ko iyon hanggang buto. Parang paalala na bawat araw, kailangan kong maging maingat sa kilos, sa salita, at sa gastos.

Anak, gising ka na ba? mahina niyang tawag, paos ang boses.

Opo, Nay, sagot ko habang inaayos ang buhok ko sa basag na salamin. Magbibihis na po ako.

Sa kusina, naroon si Lola Sabel. Payat na ang katawan, kulubot ang kamay, pero matalim pa rin ang tingin. Siya ang bantay ng lahat. Sa oras, sa pagkain, sa pera. Sa ibabaw ng lumang lamesang kahoy, may kanin sa maliit na lalagyan at katabi nito ang dalawang sachet, asin at toyo. Hindi na ako nagulat, pero parang may humaplos na malamig sa dibdib ko.

Yan lang muna, Noel, sabi ni Lola na parang humihingi ng paumanhin kahit hindi niya masabi nang diretso. Uubusin natin ’to hanggang makaraos. May bayarin pa sa gamot ng nanay mo.

Opo, sagot ko. Pilit akong ngumiti. Pero alam kong hindi talaga okay.

Sa Strigida Academy, hindi ganito ang baon ng karamihan. Maraming may lunchbox na may ulam na amoy pa lang nakakagutom na. May bumibili sa canteen, may pang-milk tea pa. Ako, may kanin na may asin at toyo. Hindi dahil gusto ko, kundi dahil kailangan. Maingat kong inilagay ang sachet sa bulsa ng bag ko para hindi agad makita.

Mag-ingat ka, anak, sabi ni Nanay mula sa pinto. Huwag kang masyadong magpuyat. Kung may mangyari sa school, sabihin mo sa akin.

Tumango ako, pero umiwas ang tingin. Ayokong mag-alala siya. Ayokong idagdag ang bigat sa dibdib niya.

Paglabas ko ng eskinita, sinalubong ako ng malamig na umaga. Normal ang mundo sa labas. May nagbibiro, may nagtatawanan. Pero sa loob ko, parang may kamay na humihila pababa sa bawat hakbang ko papuntang paaralan.

Sa gate ng Strigida Academy, bumati ako kay Mang Dado. Malaki siyang lalaki, seryoso ang mukha, pero mabait ang mata.

Maaga ka na naman, Noel. Kumain ka na ba?

Opo, sagot ko agad kahit hindi totoo. Ayokong maging kawawa sa paningin ng kahit sino.

Sa hallway, dumaan ako sa canteen. Kumaway si Aling Nena. Noel, ang payat mo na naman. Kumain ka ha.

Opo po, sagot ko sabay bilis ng lakad. Gusto kong makapasok agad sa classroom bago pa mapansin.

Sa loob, naroon na si Miss Carla, ang adviser namin. Mabait siya, pero alam kong hindi niya nakikita lahat. Umupo ako sa huling upuan, sa pwesto kong parang taguan. Doon pumasok si Brent Villaroza, kasama ang barkada niya. Matangkad, maayos, at may ngiting parang sanay na laging panalo.

O, andito na si… ano nga ulit? biro niya.

Tumawa ang iba. Yumuko lang ako. Binuksan ang notebook, nagkunwaring abala.

May baon ka ba mamaya? tanong ni Trixy, sinisilip ang bag ko.

Meron, maikling sagot ko. Nanginginig ang loob ko, pero pinili kong manahimik. Alam kong kahit ano ang sabihin ko, pagtatawanan pa rin nila.

Sa recess, dumiretso ako sa library. Doon naroon si Ate Marga, ang librarian. Inabot niya sa akin ang scholarship form. Pagkakataon daw. Pag-asa. Pero kasabay nun, takot.

May balak daw magtaas ng project fee, sabi niya. Parang may humigpit sa sikmura ko.

Sa canteen, hinila ako ni Aling Nena sa gilid. Inabot niya ang maliit na cup ng sabaw.

Mainit pa ’yan. Inumin mo kahit sabaw lang.

Tinanggap ko. Nahihiya, pero mas malakas ang gutom. Sa unang higop, parang may bumalik na lakas sa katawan ko. Parang may nagsabing, buhay ka pa.

Pagbalik ko sa corridor, nandoon na naman sila. Si Brent, si Trixy, si Raffy. Tinawag nila ako, pinagtawanan, pero dumiretso lang ako. Pinili kong hindi lumaban. Hindi dahil duwag ako, kundi dahil alam kong wala akong lakas para sa gulo.

Sa lunch, sinubukan nilang silipin ang bag ko. Pinrotektahan ko ito na parang doon nakatago ang buong pagkatao ko. Nang dumating si Miss Carla, saka lang sila umatras.

Sa garden, mag-isa akong kumain. Kanin, asin, toyo. Nanginginig ang kamay ko habang binubuhos ang asin. Parang ritwal ng kahirapan na araw-araw kong inuulit. Hindi dahil gusto ko, kundi dahil wala akong choice.

Sa hapon, inassign ang groups para sa science project. Isa-isa silang napabilang. Hanggang sa ako na lang ang natira.

May mga hindi naman masyadong useful sa group, biro ni Brent.

Tumawa ang ilan. Parang may kutsilyong dumaan sa dibdib ko. Sinaway sila ni Miss Carla, pero huli na. Narinig ko na. Ramdam ko na.

Pagkatapos ng klase, kinausap ako ni Miss Carla. Tinanong kung may bumubully. Gusto kong sabihin ang totoo, pero pinili kong manahimik. Takot akong mas lumala.

Pag-uwi ko, inabutan ko ang ubo ni Nanay at ang pagod na mukha ni Lola. Nang gabing iyon, hindi ako makatulog. Paulit-ulit sa isip ko ang tawa nila, ang salitang asin at toyo.

Pumasok si Lola sa kwarto ko. Umupo sa gilid ng kama. Hinaplos ang buhok ko.

Pinagtawanan po ako, sabi ko sa wakas. Iniwan po nila ako. Wala po akong group.

Nanahimik si Lola. Kita ko ang panginginig ng kamay niya. Hindi dahil mahina siya, kundi dahil galit na pinipigilan.

Ayusin natin ’to, sabi niya. Magpapadala ako ng sulat.

Kanino po? tanong ko.

Sa tatay mo.

Parang may malamig na dumaloy sa katawan ko. Matagal na siyang wala. Pero alam kong desperado na kami.

Kinabukasan, mas maaga akong nagising. Sa mesa, may kanin pa rin, pero may kalahating itlog. Maliit na himala.

Kainin mo ’yan, sabi ni Lola. Para may lakas ka.

Habang naglalakad ako papuntang school, dala ko ang baon, ang takot, at ang munting pag-asang baka may magbago. Hindi ko alam kung paano haharapin ang araw, ang mga mata, ang mga salita. Pero alam kong kailangan kong magpatuloy.

Dahil kahit araw-araw akong pinaparamdam na maliit ako, may mga taong tahimik na nag-aabot ng tulong. At sa gitna ng lahat ng hiya at sakit, iyon ang pinanghahawakan ko.

Hindi ko alam kung kailan matatapos ang laban ko. Pero alam kong hindi ako titigil. Kahit asin at toyo lang ang baon ko, dala ko pa rin ang pangarap na balang araw, hindi na ako kakapit sa bag ko para itago ang hiya, kundi para ipagmalaki ang kung sino ako.