Ang pulitikal na tanawin ng Pilipinas ay patuloy na nagiging sentro ng mga kontrobersya na mabilis kumalat sa social media, na nagpapakita ng malalim na hati at matitinding damdamin ng mga mamamayan. Sa mga nagdaang araw, isang balita ang naging viral at trending, na nagbigay ng malaking pag-asa sa isang panig at pagdududa sa kabilang panig: ang umano’y pagtanggap ng Korte Suprema sa isang Habeas Corpus Petition na inihain para kay dating Pangulong Rodrigo Duterte. Ang balitang ito ay hindi lamang nag-iwan ng tanong tungkol sa legalidad; ito ay nagbukas ng matinding diskusyon tungkol sa soberanya, pulitikal na estilo, at ang papel ng media sa bansa.

Ang Habeas Corpus at ang Kaso ng Dating Pangulo

Ang Habeas Corpus Petition ay isang legal remedy na nagtatanong sa legalidad ng detensyon o pagkakakulong ng isang tao. Sa kaso ni dating Pangulong Duterte, ang petisyon, na inihain ng kanyang mga anak na sina Davao City Mayor Sebastian Duterte at Veronica Duterte, ay kumukwestiyon sa umano’y ilegal na pag-aresto at pagpapadala sa kanya sa The Hague, Netherlands, na may malaking implikasyon sa hurisdiksyon ng International Criminal Court (ICC) sa bansa.

Ayon sa mga ulat, ang petisyon ay itinuturing na “pinakaaantay-antay ng lahat” ng kanyang mga tagasuporta. Ang pagiging “trending” nito sa social media ay taliwas umano sa silence ng tinawag na “bayarang media,” na sinasabing pilit itong itinatago sa publiko. Ang gap sa pagbabalita ay lalong nagpalala sa kawalang-tiwala ng ilang sektor sa mainstream news.

Ang pinakamahalagang aspeto ng development na ito ay ang utos ng Korte Suprema sa siyam na ahensya ng gobyerno—kabilang ang Malacañang, DOJ, DILG, PNP, OSG, BI, AFP, at DFA—na magsumite ng kanilang komento sa loob ng 30 araw habang dinidinig ang petisyon. Ang utos na ito ay nagpapakita na sineseryoso ng Highest Court ng bansa ang legal na argumento sa likod ng petisyon, na nagbibigay-daan sa posibleng pagpapauwi kay Duterte mula sa The Hague.

Gayunpaman, ang balita ay umani rin ng pagdududa. May mga comment sa social media na nagpapahayag ng pagiging skeptical (“don’t expect much, wala rin yan”) at nagpapahiwatig ng pagkakasangkot ng malaking pera sa ICC, na nagpapakita ng cynicism ng publiko sa legal at pulitikal na proseso.

Ang “Reporter o Vlogger” na Pangulo at ang Kaso ni Saldico

Bukod sa usapin ni Duterte, binatikos din ang estilo ni Pangulong Marcos Jr. sa pagbabalita. Inilarawan siya bilang isang “pinakabagong reporter o vlogger” dahil sa paraan ng kanyang pag-uulat ng mga update sa gobyerno. Ang kritisismo ay nagmula sa pagkalito kung ano ang tunay na role niya—ang maging Chief Executive o ang maging public broadcaster.

Isang plus report ang inulat ni BBM tungkol sa kaso ni Saldico: ang pagkakansela ng kanyang pasaporte at ang pagbibigay ng instruksyon sa DFA at PNP na makipag-ugnayan sa mga embahada upang matiyak na hindi makapagtago si Saldico sa ibang bansa. Nabanggit din ang pagsuko ni Salacaya sa NBI.

Ang isyu ng pagkansela ng pasaporte ay nagbukas ng mas malalim na diskusyon tungkol sa soberanya at national security. Ang tagapagsalita ay nagbigay-diin sa panganib kung ang mga opisyal ng gobyerno ay may hawak nang ibang pasaporte o dual citizen. Sa ganitong sitwasyon, maaari silang protektahan ng ibang bansa laban sa hustisya ng Pilipinas, na nagpapahiwatig ng isang malaking butas sa batas ng Pilipinas. Ang pagpapahintulot sa mga opisyal na magkaroon ng ibang pagkamamamayan ay tinitingnan bilang pagiging loyal sa dalawang masters, na naglalagay sa panganib sa interes ng bansa.

Soberanya Laban sa Foreign Power: Ang Paninindigan ni Robin Padilla

Ang diskusyon ay lumipat sa isyu ng hurisdiksyon ng ICC sa Pilipinas. Ang tagapagsalita ay matapang na nagtanggol kay Senador Robin Padilla at sa kanyang payo kay Senador Ronald “Bato” dela Rosa na “huwag susuko sa foreign power.”

Ang payo ni Padilla ay sinagot ni Claire Castro (na tinawag na “unofficial na tagapagsalita ng Malacañang”) na nagsabing ito ay nagpapakita ng ayaw sumunod sa batas. Ngunit iginiit ng tagapagsalita na ang ICC ay walang hurisdiksyon sa Pilipinas, at ang anumang warrant of arrest na inilabas nila ay hindi dapat kilalanin.

Ibinigay ang matitinding halimbawa ng mga bansa na hindi kumilala sa kapangyarihan ng ICC:

Vladimir Putin ng Russia: Hindi kinilala ang warrant laban sa kanya.

Benjamin Netanyahu ng Israel: Tahasan ding hindi kinilala ang warrant laban sa kanya.

Ang paninindigan ay malinaw: Dapat ipagtanggol ng Pilipinas ang bawat mamamayan nito mula sa “foreign power.” Ang pagkilala sa warrant ng ICC ay tinitingnan bilang pagbaba ng dignidad at soberanya ng bansa. Ang argument ay nakasentro sa ideya na ang Pilipinas ay may sapat na judicial system upang litisin ang sarili nitong mamamayan, at ang pagsuko sa ICC ay isang pagpapakita ng kakulangan ng tiwala sa sariling sistema ng hustisya.

Flood Control, Anti-Dynasty, at ang Kritisismo sa mga Pulitiko

Hindi rin nakaligtas sa kritisismo ang iba pang pulitikal na personalidad at usapin. Pinag-usapan ang pagbiyahe ni Congressman Paolo Duterte sa 17 bansa, na umani ng puna mula kay Terry Ridon. Ayon kay Ridon, dapat maging available si Duterte para sa mga imbestigasyon ng Ombudsman tungkol sa mga flood control project sa kanyang distrito.

Kinontra ng tagapagsalita ang pahayag na ito, sinabing hindi “bobo” ang Ombudsman at alam nito ang mga travel order at proseso. Pinuna rin ang pagiging “house speaker” ni Ridon sa kanyang mga pahayag, na nagpapahiwatig na tila masyado siyang nagbibigay ng payo sa gobyerno. Binanggit din ang nakaraang pagtatangka ni Ridon na imbestigahan ang Dolomite Beach, na tinawag na walang “logic,” na nagpapahiwatig ng bias at kawalan ng kredibilidad sa kanyang mga kritisismo.

Dagdag pa rito, binatikos ang pagtutok ng “dilawan at kakampink” sa “anti-dynasty bill” sa halip na sa “matinding problema ng corruption” sa bansa. Para sa mga kritiko, ang anti-dynasty bill ay isang diversionary tactic na inililihis ang atensyon ng publiko mula sa mas seryosong isyu ng katiwalian na nagaganap sa kasalukuyan.

Pagtatapos: Panawagan sa Pag-aaral at Pagkakaisa

Ang mga balitang ito ay nagpapakita na ang pulitika sa Pilipinas ay isang web ng legal na usapin, personal drama, at ideolohikal na labanan. Ang petisyon ng Habeas Corpus para kay dating Pangulong Duterte, ang isyu ng soberanya laban sa ICC, at ang kritisismo sa style ng kasalukuyang administrasyon ay nag-iwan ng malaking hamon sa mga Pilipino.

Ang panawagan ng tagapagsalita ay para sa mga mamamayan na maging kritikal at hindi magpabulag sa media narrative. Mahalaga ang pag-unawa sa mga prosesong legal tulad ng Habeas Corpus at ang mga implikasyon ng mga desisyon ng gobyerno sa soberanya ng bansa. Sa huli, ang lahat ng ito ay dapat pag-usapan at pag-aralan upang makamit ang isang mas matalinong pampublikong diskurso at upang ipagtanggol ang karapatan at dignidad ng bansa. Ang pag-like at pag-share ng “makabaluhang videong ito” ay hinihikayat upang mas maraming Pilipino ang maging aware at maging bahagi ng laban para sa katotohanan at soberanya.