Matingkad ang sikat ng araw at tila sumasayaw ang mga dahon ng niyog sa probinsya ng Batangas nang pumasok ang isang makintab na itim na luxury SUV sa makipot na kalsada ng Barangay San Isidro. Ang mga bata sa kalsada ay huminto sa paglalaro, at ang mga nag-iinuman sa tindahan ay napanganga. Bihira silang makakita ng ganitong sasakyan. Sa loob nito ay nakaupo si Dr. Marco de Guzman, 35-anyos, isang matagumpay na Neurosurgeon na nakabase sa New York. Matapos ang isang dekada, sa wakas ay nakauwi na siya. Ang kanyang puso ay punong-puno ng sabik at pasasalamat. Ang pakay niya: sorpresahin ang taong naging dahilan ng kanyang tagumpay, si Tatay Berto.

Si Tatay Berto ay hindi niya kadugo. Isa itong matandang binata na kapitbahay nila noon. Nang maulila si Marco sa mga magulang sa edad na sampu, walang kamag-anak ang gustong kumupkop sa kanya. Si Tatay Berto, sa kabila ng pagiging mahirap na magsasaka, ang nagbukas ng pinto para sa kanya. “Halika, iho. Hangga’t may mais ako, may kakainin ka,” iyon ang sabi ng matanda. Hindi lang siya pinakain; pinag-aral siya nito. Naalala ni Marco noong nasa kolehiyo siya, ibinenta ni Tatay Berto ang kaisa-isa nitong kalabaw para lang may pang-tuition siya sa medisina. “Mag-aral kang mabuti, Marco. Ikaw ang gagamot sa mga mahihirap balang araw,” bilin nito. Iyon ang naging gasolina ni Marco para magsumikap.

Nang maging doktor siya at makapunta sa Amerika, hindi siya nakalimot. Ipinagkatiwala niya si Tatay Berto sa kanyang pinsan na si Rico (na biglang sumulpot noong mayaman na siya). Buwan-buwan, nagpapadala si Marco ng 150,000 pesos para sa maintenance, pagkain, at luho ni Tatay Berto. Nagpadala rin siya ng 10 Milyon para ipatayo ang dream house nila. Ayon kay Rico, masayang-masaya daw si Tatay. “Naku Insan, si Tatay Berto parang hari dito! Laging naka-aircon, may private nurse, at laging lechon ang ulam!” iyon ang laging sabi ni Rico sa video call. Pero tuwing gusto makausap ni Marco ang matanda, laging “tulog” daw o “nasa therapy.” Dahil sa tiwala at busy sa trabaho, naniwala si Marco.

Huminto ang sasakyan sa tapat ng isang malaking bahay na bato. Kulay puti at ginto, may malawak na gate, at halatang mamahalin. “Ito na ‘yun,” bulong ni Marco. Bumaba siya, inayos ang kanyang coat, at pinindot ang doorbell. Lumabas ang isang kasambahay. “Sino po sila?” tanong nito. “Ako si Marco. Nandiyan ba si Rico?”

Maya-maya, lumabas si Rico. Nakasuot ng mamahaling relo, merong gintong kwintas na kasing kapal ng kadena, at medyo lumaki ang tiyan. Nang makita niya si Marco, namutla siya. Parang nakakita ng multo. “M-Marco?! Insan?! Bakit nandito ka? Akala ko next year pa ang uwi mo?!” utal na bati ni Rico. Halatang hindi ito masaya, kundi takot.

“Surprise, Insan!” ngiti ni Marco sabay yakap kay Rico. “Gusto ko lang makita si Tatay Berto. Nasaan siya? Nasa kwarto ba niya sa taas?”

Nagkatinginan si Rico at ang asawa nitong si Gina na kararating lang din, suot ang mga alahas na halatang galing sa padala ni Marco. “Ah… eh… Marco, ano kasi… Si Tatay Berto… wala dito,” nauutal na sabi ni Gina. “Nasa… nasa farm! Oo, sa farm! Gusto daw niyang magpahangin. Alam mo naman ‘yun, ayaw ng aircon.”

Kumunot ang noo ni Marco. “Farm? Diba sabi niyo hindi na siya makalakad dahil sa rayuma? Paano siya nakapunta sa farm? At tanghaling tapat, mainit!”

“Ah… eh… gumaling na siya! Oo, miracle! Kaya nagpumilit pumunta sa bukid. Next week pa ang balik,” palusot ni Rico na pinagpapawisan na nang malapot.

May naramdamang kakaiba si Marco. Lukso ng dugo. Hindi siya naniwala. “Pupuntahan ko siya sa farm. Saan ‘yan?”

“Huwag na Insan! Kami na lang susundo! Dito ka na lang, magpahinga ka muna!” pigil ni Rico.

Pero hindi nagpapigil si Marco. Sa halip na pumasok sa loob ng bahay, naglakad siya paikot sa likuran papunta sa lumang dirty kitchen at bodega. Gusto niyang tignan ang kabuuan ng bahay na ipinagawa niya. Habang naglalakad siya sa may likod, may narinig siyang mahinang ungol. Parang aso na umiiyak. Pero parang tao rin.

Sinundan niya ang tunog. Nanggagaling ito sa isang maliit na kubol sa tabi ng kulungan ng mga baboy at manok. Ang amoy ay masangsang—halo-halong amoy ng dumi ng hayop at nabubulok na basura.

Lumapit si Marco. Sumilip siya sa butas ng tagpi-tagping yero. At sa sandaling iyon, tumigil ang pagtibok ng puso niya. Nabitawan niya ang kanyang mamahaling bag.

Sa loob ng madilim, mainit, at mabahong kubol, nakahiga sa isang karton ang isang matandang lalaki. Walang damit pantaas, kita ang mga buto sa sobrang kapayatan. Ang buhok at balbas ay mahaba at nangingitim sa dumi. Ang kanyang paa ay may kadena na nakatali sa poste. Sa tabi niya ay may isang plastik na mangkok na may lamang kanin na kulay dilaw na at nilalangaw—pagkain ng aso.

“Tubig… tubig…” mahinang daing ng matanda.

Kilala ni Marco ang boses na iyon. Kahit paos, kahit mahina, iyon ang boses na nagpatahan sa kanya noong umiiyak siya sa pagkamatay ng magulang niya.

“Tay Berto?!” sigaw ni Marco.

Sinipa ni Marco ang pinto ng kubol. “BLAG!”

Pumasok siya at lumuhod sa tabi ng matanda. Niyakap niya ito nang mahigpit, walang pakialam sa dumi at baho. “Tay! Diyos ko! Tay, anong ginawa nila sa inyo?!”

Dahan-dahang iminulat ng matanda ang kanyang mga mata. Maputi na ang itim nito—bulag na siya dahil sa katarata na hindi naipagamot. Nangangapa siya sa hangin. Hinawakan niya ang mukha ni Marco. “M-Marco? Anak? Ikaw ba ‘yan? O sinusundo na ako ng anghel?”

Napahagulgol si Marco. Ang luha niya ay pumatak sa maruming mukha ng tatay-tatayan niya. “Ako ‘to, Tay. Si Marco. Ang anak niyo. Nandito na ako. Sorry… sorry kung natagalan ako… sorry kung hinayaan kitang ganituhin nila…”

“Anak… gutom na ako… hingi ako tubig…” bulong ng matanda.

Mabilis na kinuha ni Marco ang bottled water sa bag niya at pinainom ang matanda. Habang umiinom ito nang parang uhaw na uhaw, dumating sina Rico at Gina, kasama ang ilang bodyguard na binabayaran nila gamit ang pera ni Marco.

“Marco! Anong ginagawa mo diyan?! Ang dumi diyan!” sigaw ni Rico.

Tumayo si Marco. Ang kanyang mukha, na kanina ay puno ng luha, ngayon ay napalitan ng isang nakakatakot na galit. Ang doktor na sanay magligtas ng buhay ay parang handang pumatay sa oras na iyon.

“Dumi?!” bulyaw ni Marco na yumanig sa buong bakuran. “Ang dumi na sinasabi mo ay ang taong nagpakain sa akin at sa inyo! Siya ang nagpaaral sa akin! Siya ang dahilan kung bakit may pera kayong winaldas!”

“Insan, let me explain! Si Tatay kasi, ulyanin na! Nagwawala siya sa loob ng mansyon kaya dito namin nilagay para safety niya!” katwiran ni Gina.

“Safety?!” sigaw ni Marco. “Nakatali siya! Nakakadena! Ang pagkain niya panis! Bulag siya at buto’t balat! Ito ba ang safety?! Ito ba ang kapalit ng 150 thousand na pinapadala ko buwan-buwan?! Nasaan ang nurse?! Nasaan ang gamot?! Nasaan ang kunsensya niyo?!”

“Eh kasi… nagipit kami…” mahinang sagot ni Rico.

“Nagipit? Pero naka-gold necklace ka? May bago kang sasakyan sa garahe? Nagipit kayo habang ang tatay ko ay namamatay sa gutom sa sarili niyang bakuran?!”

Kinuha ni Marco ang kanyang telepono. Tinawagan niya ang Chief of Police ng probinsya na dati niyang pasyente at naging kaibigan.

“General, I need you here. Now. I want to file a case of Serious Illegal Detention, Elder Abuse, and Qualified Theft. Ipakukulong ko ang mga kamag-anak ko.”

Lumuhod si Rico. “Marco! Huwag! Pinsan mo ako! Kadugo mo ako! Maawa ka! Pamilya tayo!”

“Pamilya?” tinitigan ni Marco si Rico nang may pandidiri. “Ang pamilya, hindi itinatrato ng ganito ang isa’t isa. Ang pamilya, nagdadamayan, hindi nanlalamang. Si Tatay Berto, hindi ko siya kadugo, pero minahal niya ako nang higit pa sa sarili niya. Kayo? Kadugo ko kayo, pero mas masahol pa kayo sa hayop.”

“Wala na kayong lugar sa buhay ko. At sisiguraduhin kong mabubulok kayo sa kulungan.”

Dumating ang mga pulis. Binitbit sina Rico at Gina na nagmamakaawa at umiiyak. Walang naawa sa kanila. Ang mga kapitbahay na nakasaksi ay nagpalakpakan pa dahil alam nila ang kalupitan ng mag-asawa sa matanda.

Binuhat ni Marco si Tatay Berto na parang isang sanggol. Dinala niya ito sa kanyang sasakyan. “Tay, aalis na tayo dito. Hinding-hindi ka na babalik sa lugar na ‘to.”

Dinala ni Marco si Tatay Berto sa pinakamagandang ospital sa Maynila. Siya mismo ang nag-opera sa mata nito. Sa awa ng Diyos at sa galing ni Marco, naibalik ang paningin ni Tatay Berto. Nang unang idilat ng matanda ang kanyang mata, ang una niyang nakita ay ang mukha ng anak na pinaghirapan niyang itaguyod.

“Ang gwapo mo na, anak. Doktor ka na talaga,” ngiti ni Tatay Berto habang hinahawakan ang mukha ni Marco.

Binili ni Marco ang isang malaking farm sa Tagaytay. Doon niya dinala si Tatay Berto. May mga tagapag-alaga, may sariwang hangin, at higit sa lahat, nandoon si Marco. Hindi na bumalik si Marco sa Amerika. Itinayo niya ang kanyang sariling ospital sa Pilipinas para makasama ang kanyang ama sa mga huling taon nito.

Ang bahay at lupa sa Batangas na pugad ng kasamaan nina Rico? Ibinenta ni Marco at ang pera ay idinonate niya sa “Home for the Aged” para makatulong sa ibang matatanda na inabandona.

Napatunayan ni Marco na ang utang na loob ay hindi nababayaran ng pera, kundi ng pagmamahal at pagkalinga. At ang karma, kahit minsan ay mabagal, ay siguradong dumarating para singilin ang mga walang puso.

Si Tatay Berto ay namuhay nang masaya at mapayapa, habang sina Rico at Gina ay nagsisisi sa loob ng rehas, inaalala ang araw na ipinagpalit nila ang ginto para sa basahan.

Kayo mga ka-Sawi, lalo na sa mga OFW, anong gagawin niyo kung malaman niyong niloloko kayo ng pinagkatiwalaan niyo sa Pinas? Mapapatawad niyo ba sila? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing babala sa lahat! 👇👇👇