Matagal nang bahagi ng usaping pampulitika sa Pilipinas ang pagpaslang kay dating Senador Benigno “Ninoy” Aquino Jr. noong 1983. Hanggang ngayon, hindi pa rin natatapos ang mga tanong, teoriyang lumulutang, at sari-saring pananaw tungkol sa kung sino nga ba ang tunay na nasa likod ng isa sa pinakamalaking trahedya sa kasaysayan ng bansa. Gayunman, mas lalong uminit ang diskusyon matapos lumabas ang isang video ni Norman Mangusin, na mas kilala sa pangalang Francis Leo Marcos, kung saan nagbitaw siya ng napakabigat at kontrobersyal na pahayag—isang paninindigan na agad nagpasiklab ng matinding debate sa social media.

Sa naturang video, mariing itinanggi ni Mangusin ang mga lumang paratang na ang pamilya Marcos ang nasa likod ng pagpaslang kay Ninoy. Ngunit hindi doon nagtapos ang kanyang pahayag—binato niya ang pinakamabigat na akusasyon sa mismong mga anak ni Aquino, isang alegasyong walang kahit anong opisyal na ebidensya o imbestigasyon na sumusuporta. Mabilis na nag-viral ang video, nagdulot ng pagkabigla sa publiko, galit sa ilan, at pagtataka sa iba. Ang ilan, tahimik na napatanong kung bakit ngayon muli binubuhay ang isang sugat na hanggang ngayon ay hindi pa rin lubusang naghihilom.

Sa pag-usbong ng kontrobersyang ito, maraming netizens ang nagbalik-tanaw sa nakaraan ni Mangusin. Kilala siya bilang isang personalidad na naging usap-usapan noong panahon ng pandemya dahil sa kanyang mga viral videos at mga pangakong tulong na paulit-ulit na kinuwestiyon. Marami ang naniwala noon, marami ring nagduda. At nang humarap siya sa iba’t ibang kaso at kontrobersya, lalo pang tumindi ang paghingi ng klaripikasyon mula sa publiko kung ano ang totoo sa likod ng kanyang mga pahayag at pagkatao.

Sa video, ipinakita ni Mangusin ang kanyang galit, pagmamaktol, at paulit-ulit na deklarasyong matagal na raw siyang nagtatago dahil sa umano’y pagkakabit sa isyu ng pagpaslang kay Aquino—isang pahayag na lalong nagdulot ng kalituhan sa marami. Hindi rin naiwasan ng kanyang pananalita ang mga pag-atake sa kredibilidad ng pamilya Aquino, isang bagay na agad na tinutulan ng ilang manonood na naniniwalang hindi dapat basta-basta maniwala sa sinumang nagbibigay ng mabibigat na akusasyon na walang sapat na basehan.

Sa kabilang banda, may ilang naniniwalang ang pagsulpot muli ng ganitong kontrobersya ay patunay na hanggang ngayon, malayo pa sa pagkakatapos ang kwento ng 1983. Maraming sugat ang hindi pa rin natatapos, maraming tanong ang hindi pa rin nabibigyan ng malinaw na sagot, at maraming Pilipino ang naghahangad ng konkretong katotohanan—hindi haka-haka, hindi personal na salvaging, at hindi kwento ng intriga na walang solidong basehan.

Gayunpaman, hindi maikakaila ang epekto ng video sa kasalukuyang pulso ng lipunan. Habang ang ilan ay natuon sa galit at pagkadismaya, marami rin ang tumawag ng pag-iingat—na ang bawat pahayag, gaano man ka-emotional, ay dapat suriin nang maigi at tingnan sa tamang konteksto. Ang pagpaslang kay Ninoy ay bahagi ng pambansang kasaysayan at dapat tratuhin nang may respeto at responsibilidad. Hindi ito dapat maging laruan ng pansariling dramatismo o paraan upang pag-alabin ang hidwaan sa halip na maghanap ng tunay na resolusyon.

Habang patuloy ang pag-usad ng diskusyong ito online, nananatiling tahimik ang pamilya Aquino, at wala ring inilalabas na opisyal na pahayag mula sa kampo ng Marcos. Marami ang nag-aabang kung ito ba ay kikilalaning isang simpleng pagbatikos mula sa isang kontrobersyal na personalidad, o kung may mga institusyong magpapasya na imbestigahan ang pagkalat ng isang pahayag na may potensyal na makasira ng reputasyon ng mga taong wala namang pinatutunayang pagkakasangkot.

Sa huli, nananatiling isang maselang usapin ang pagpaslang kay Ninoy Aquino—isang bahagi ng kasaysayan na dapat pag-usapan nang may paggalang, hindi batayan para sa walang ingat na akusasyon. At sa paglabas ng panibagong video na ito, ang pinakamahalagang tanong ay hindi lamang kung sino ang nagsabi, kundi kung bakit ito sinabi ngayon, at sino ang tunay na makikinabang sa pagbalik muli ng lumang sugat na bumakat nang malalim sa kasaysayan ng bansa.