Matingkad ang sikat ng araw ngunit malamig ang simoy ng hangin sa probinsya ng Batangas. Sa loob ng isang maliit na bahay, abalang-abala si Nanay Luring sa pagtutupi ng kanyang mga damit. Sa ibabaw ng kanyang kama ay nakalatag ang isang malaking maleta at dalawang kahon ng mga pasalubong—kapeng barako, tablea, at mga damit na tinahi pa niya para sa kanyang mga apo. Ang mga ngiti sa kanyang labi ay abot hanggang tainga. Sa wakas, matapos ang ilang taong pag-iisa mula nang mamatay ang kanyang asawa, makakasama na niya ang kanyang kaisa-isang anak na si Adrian at ang pamilya nito sa Maynila.

Si Adrian ay isang successful na Architect. Ang asawa nitong si Marga ay galing sa mayamang pamilya. Matagal nang pangarap ni Nanay Luring na makasama sila, lalo na’t tumatanda na siya. Noong nakaraang buwan, tumawag si Adrian. “Ma, ibenta mo na ang lupa diyan. Lumipat ka na sa amin sa Maynila. Tutal, malaki naman ang bagong bahay na nakuha namin. Tapos, magbu-book kami ng flight pa-Hong Kong. Sama ka, Ma. Birthday gift namin sa’yo.” Tuwang-tuwa si Nanay Luring. Agad niyang ibinenta ang lupaing minana pa niya sa kanyang mga magulang. Mabilis itong nabili ng isang developer dahil gagawin daw itong resort. Ang halaga? Walong Milyong Piso.

Hindi pa alam ni Adrian na ganoon kalaki ang nakuha niya. Ang gusto ni Nanay Luring, sorpresahin ang anak. “Ibibigay ko ito sa kanya para mabayaran agad ang bahay nila, at para may ipon ang mga apo ko,” bulong niya sa sarili habang itinatago ang cheke sa loob ng kanyang lumang pitaka na nakasilid sa ilalim ng bag.

Dumating ang araw ng pagluwas. Maagang-maaga pa lang, nasa terminal na ng bus si Nanay Luring. Nakasuot siya ng bestidang bulaklakin, naglagay ng kaunting polbo at lipstick. Gusto niyang maging presentable sa harap ng kanyang manugang na si Marga, na kilala sa pagiging maselan at mapanghusga. Habang hinihintay ang oras ng byahe, panay ang tingin niya sa litrato ng kanyang mga apo sa cellphone. “Makikita ko na kayo,” masaya niyang sabi.

Biglang tumunog ang kanyang cellphone. Isang text message mula kay Adrian.

Binuksan niya ito nang may kasabikan. Pero habang binabasa niya ang mensahe, unti-unting nawala ang ngiti sa kanyang mga labi. Nanlabo ang kanyang paningin dahil sa luhang mabilis na namuo. Nanikip ang kanyang dibdib. Parang may kamay na pumiga sa puso niya nang napakahigpit.

Ang text: “Ma, sorry. Nasa airport na kami. Hindi ka sasama sa amin. Sa tingin ng asawa ko, mas mabuting kami na lang muna. Family bonding kasi namin ‘to eh. Tsaka masikip daw sa bahay kung dadagdag ka pa. Baka hindi ka rin maging komportable sa lifestyle namin. Umuwi ka na lang muna diyan. Padalhan na lang kita ng 5k pang-grocery. Ingat.”

Nabitawan ni Nanay Luring ang cellphone. “Bakit… bakit ganito?” bulong niya. Pinagtitinginan siya ng mga tao sa terminal. Ang matandang kanina ay masigla, ngayon ay nakalugmok sa upuan, humahagulgol. Ang sakit. Sobrang sakit. Hindi dahil sa hindi siya nakasama sa Hong Kong, kundi dahil sa pakiramdam na “extra” lang siya. Na siya ay pabigat. Na ang pamilyang inakala niyang uuwian niya ay wala palang puwang para sa kanya.

“Family bonding? Hindi ba ako pamilya?” tanong niya sa hangin. “Masikip sa bahay? Pero kasya ang mga kaibigan ni Marga kapag nagpa-party sila?”

Kinuha ni Nanay Luring ang kanyang maleta. Mabigat ito, pero mas mabigat ang nararamdaman niya. Gusto niyang tawagan si Adrian, pero nakapatay na ang telepono nito. Siguro ay nasa ere na sila papuntang ibang bansa, masaya, habang siya ay iniwan sa ere sa terminal ng bus.

Sa mga sandaling iyon, nagbago ang isip ni Nanay Luring. Tiningnan niya ang pitaka na may lamang 8 Milyong Piso. Ang pera na dapat sana ay para sa kinabukasan ni Adrian.

“Kung hindi nila ako kailangan, hindi ko rin sila kailangan,” matigas na bulong ni Nanay Luring. Pinunasan niya ang kanyang luha. Tumayo siya nang tuwid. Sa halip na sumakay ng bus pabalik sa baryo kung saan wala na siyang bahay (dahil naibenta na nga), pumara siya ng taxi.

“Saan po tayo, Lola?” tanong ng driver.

“Sa pinakamagandang hotel sa Tagaytay,” sagot ni Nanay Luring.

Sa loob ng isang linggo, namuhay si Nanay Luring na parang donya. Kumain siya sa masasarap na restaurant, nagpa-spa, at bumili ng mga bagong damit. Pero sa kabila ng luho, nandoon pa rin ang lungkot. Hanggang sa makilala niya si Mrs. Consuelo, isang biyudang may-ari ng isang malaking flower farm sa Tagaytay na naka-check in din sa hotel. Naging magkaibigan sila. Nalaman ni Mrs. Consuelo ang kwento ni Nanay Luring at ang tungkol sa pera.

“Luring,” sabi ni Mrs. Consuelo. “May business proposal ako sa’yo. Ang galing mong mag-alaga ng halaman, nakita ko sa mga kwento mo. Bakit hindi ka mag-invest sa expansion ng flower farm ko? Maging partner kita.”

Dahil wala naman siyang gagawin at ayaw niyang maubos lang ang pera sa wala, pumayag si Nanay Luring. Ginamit niya ang 5 Milyon bilang puhunan. Ang natirang 3 Milyon ay inilagay niya sa bangko para sa kanyang sarili.

Lumipas ang isang taon. Naging napakatagumpay ng partnership nila. Ang “L&C Flower Farm” ay naging supplier ng mga malalaking hotel at events sa Maynila. Si Nanay Luring ay hindi na yung matandang kawawa sa terminal. Siya na ngayon ay isang sopistikadang negosyante, laging maayos ang bihis, at tinitingala ng marami.

Samantala, sa Maynila, kabaligtaran ang nangyari kina Adrian at Marga. Ang kumpanyang pinapasukan ni Adrian ay nagbawas ng tao, at isa siya sa natanggal. Si Marga naman ay nalulong sa online casino at nabaon sa utang. Ang kanilang “dream house” ay nanganganib na maremata ng bangko. Nagkaka-problema na rin sila sa pag-aaral ng mga bata.

“Wala na tayong pera, Adrian! Gumawa ka ng paraan!” sigaw ni Marga.

Naalala ni Adrian ang kanyang ina. “Si Mama! May lupa si Mama sa Batangas! Baka pwede nating ibenta ‘yun o sanla!”

Agad na tinawagan ni Adrian ang numero ng ina, pero “cannot be reached” na ito. Nagdesisyon silangumuwi ng Batangas. Laking gulat nila nang makitang iba na ang may-ari ng lupa at may nakatayo nang resort doon.

“Nasaan ang Nanay ko?!” tanong ni Adrian sa guard.

“Ah, si Ma’am Luring? Matagal na pong wala dito. Mayaman na po ‘yun. Nasa Tagaytay na,” sagot ng guard.

Nagkatinginan sina Adrian at Marga. “Mayaman?”

Hinanap nila si Nanay Luring. Nakarating sila sa L&C Flower Farm. Namangha sila sa ganda at lawak nito. Nakita nila si Nanay Luring sa gitna ng hardin, nagbibigay ng utos sa mga empleyado. Mukha itong bago, masigla, at masaya.

“Ma!” sigaw ni Adrian habang tumatakbo palapit. “Ma! Ikaw ba ‘yan?”

Napalingon si Nanay Luring. Nakita niya ang anak at manugang. Gusgusin ang itsura, halatang problemado.

“Adrian?” kalmadong bati ni Nanay Luring.

“Ma! Ang yaman niyo na pala! Bakit hindi kayo nagpaparamdam? Hirap na hirap na kami sa Maynila!” sumbat agad ni Marga, na parang may karapatan.

“Oo nga Ma,” dagdag ni Adrian. “Nawalan ako ng trabaho. Kailangan namin ng tulong. Pwede ba kaming tumira dito? Tutal malaki naman ang lugar.”

Tinitigan ni Nanay Luring ang anak. Naalala niya ang text. Naalala niya ang sakit sa terminal.

“Tumira?” tanong ni Nanay Luring. “Masikip dito, Adrian. Sa tingin ko, mas mabuting kayo na lang muna. Family bonding niyo ‘yan sa hirap.”

Namutla si Adrian. Alam niya ang linyang iyon. Iyon ang text niya sa ina noong iniwan nila ito.

“Ma… sorry na… nagkamali ako…” lumuhod si Adrian. “Patawarin mo ako. Anak mo ako.”

“Pinatawad na kita, anak,” sagot ni Nanay Luring. “Noon pa. Pero hindi ibig sabihin nun ay hahayaan kong abusuhin niyo ulit ako. Noong mayaman kayo at masaya, tinalikuran niyo ako. Ngayong gipit kayo, saka niyo ako naalala?”

“Ma, may mga apo ka! Maawa ka sa kanila!” sigaw ni Marga.

“Ang mga apo ko, welcome dito,” matigas na sabi ni Nanay Luring. “Sagot ko ang pag-aaral nila. Pwede silang tumira dito kasama ko. Pero kayong dalawa? Hindi. Matatanda na kayo. Matuto kayong tumayo sa sarili niyong paa.”

“Ma! Huwag naman ganyan!”

“Guards,” tawag ni Nanay Luring. “Paki-escort sila palabas. Bawal ang stress sa mga bulaklak.”

Walang nagawa sina Adrian at Marga kundi umalis. Iniwan nila ang mga bata kay Nanay Luring dahil wala na silang mapakain. Si Nanay Luring ang nagpalaki sa mga apo, tinuruan ng tamang asal at pagmamahal, habang sina Adrian at Marga ay namuhay sa hirap, nagsisisi araw-araw sa ginawa nilang pagtatakwil sa taong dapat sana ay kasama nila sa tagumpay.

Ang kwentong ito ay paalala sa lahat: Ang gulong ng palad ay umiikot. Ang taong tinataboy mo ngayon dahil tingin mo ay pabigat, baka siya ang may hawak ng susi ng iyong kaligtasan bukas. Huwag ipagpalit ang pamilya sa panandaliang ginhawa o kapritso ng asawa. Dahil sa huli, ang pagmamahal ng magulang ay ginto, at kapag ito ay sinayang, baka hindi na ito muling matagpuan.

Kayo mga ka-Sawi, kung kayo si Nanay Luring, patutuluyin niyo pa ba ang anak at manugang niyo? O tama lang ang ginawa niyang leksyon? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing babala sa mga anak na nakakalimot! 👇👇👇