Sa bawat pag-ikot ng orasan, ang pulitika sa Pilipinas ay patuloy na nagbibigay ng mga balita na sumasabog at nagpapainit sa mga debate, at wala nang mas nakakagulat at mas seryoso pa kaysa sa mga kumakalat na balita tungkol kay Zaldy Co. Kamakailan, ang social media at ilang sulok ng internet ay nabalutan ng balita na umano’y nahuli na sa Portugal ang isang susing personalidad, at ang pinaka-nakakagulat sa lahat, ay ang sinasabing hatol na bitay na ibinigay ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. (PBBM). Ang naturang balita ay kailangan suriin nang may matinding pag-iingat dahil ang implikasyon nito ay napakalaki at napakabigat.

Upang maintindihan ang bigat ng balitang ito, mahalagang alalahanin kung sino si Zaldy Co at kung bakit ang kanyang pangalan ay laging nasasangkot sa mga kontrobersiya. Si Co ay isang pangalan na nauugnay sa mga sensitibo at malalaking isyu, lalo na sa mga usapin tungkol sa krimen at posibleng paglabag sa batas na may malaking epekto sa pambansang ekonomiya o seguridad. Dahil sa high-profile na kalikasan ng kanyang mga koneksyon at mga kaso, ang bawat balita na may kinalaman sa kanya ay natural na nagdudulot ng matinding atensyon at spekulasyon. Sa konteksto ng pulitika at hustisya sa Pilipinas, ang sinumang indibidwal na konektado sa malawakang isyu ay laging tututukan ng publiko.

Ngunit ang tanong na bumabagabag sa lahat ay: Totoo ba ang balitang ito? Ang mga viral na headline, lalo na sa mga social media platforms, ay madalas na ginagamit ang mga salitang “KAKAPASOK LANG,” “YARI,” at “BITAY” upang maging clickbait—isang paraan para maging viral ang isang post at makakuha ng libu-libong views sa loob lamang ng ilang oras. Ito ang dahilan kung bakit napakahalagang tingnan ang opisyal at lehitimong pinagmulan ng impormasyon.

Una, ang isyu tungkol sa umano’y paghuli kay Zaldy Co sa Portugal. Sa oras na ito, walang opisyal na kumpirmasyon mula sa mga awtoridad ng Pilipinas (tulad ng Department of Justice o Pambansang Pulisya) o ng Interpol (International Criminal Police Organization) na nagpapatunay na si Zaldy Co ay nadakip sa Portugal. Ang extradition at paghuli ng mga indibidwal sa ibang bansa ay isang prosesong legal na kailangan ng inter-government cooperation at official pronouncements. Kung nagkaroon man ng paghuli, ito ay agad na iaanunsyo ng Malacañang o ng Department of Foreign Affairs dahil sa bigat ng kaso. Kung walang official confirmation mula sa lehitimong ahensya, ang balita ay nananatiling isang hindi kumpirmadong ulat o tsismis.

Pangalawa, ang usapin tungkol sa “BITAY NA ANG HATOL NI PBBM.” Ito ang pinaka-emosyonal at kontrobersyal na bahagi ng headline. Mahalagang alalahanin na WALANG death penalty o parusang bitay sa Pilipinas. Noong 2006, opisyal na inalis ang parusang kamatayan sa ilalim ng Republic Act No. 9346. Samakatuwid, hindi maaaring magbigay ng hatol na bitay si PBBM o sinumang hukom sa Pilipinas, dahil ito ay salungat sa kasalukuyang batas ng bansa. Ang executive branch, na pinamumunuan ni Pangulong Marcos Jr., ay walang kapangyarihan na magbigay ng death sentence; ang kapangyarihan sa paghatol ay nasa hudikatura (Judiciary) na sumusunod sa mga umiiral na batas. Ang paggamit ng salitang “BITAY” sa headline ay isang sensationalized na paraan upang magdulot ng takot at galit sa mga mambabasa, kahit pa ito ay factually incorrect.

Ang pagsama-sama ng mga unconfirmed na ulat at misleading na impormasyon ay isang taktika na ginagamit upang mag- trigger ng matinding emosyon sa publiko. Ang paghuli kay Co sa ibang bansa at ang parusang kamatayan ay mga isyu na sapat upang magdulot ng galit, kaba, at pagkabahala sa mga Pilipino, na siyang nagpapalakas sa sharing at engagement ng naturang post.

Kaya naman, sa harap ng ganitong mga headline, ang responsibilidad ng bawat mamamayan ay maging kritikal sa pagtanggap ng impormasyon. Sa pulitika, ang katotohanan ay laging mas mahalaga kaysa sa hype. Para sa mga nais malaman ang real status ni Zaldy Co at ang legal status ng kanyang mga kaso, ang pinakamahusay na paraan ay maghanap ng balita mula sa mga lehitimong news organizations na mayroong official source o press release mula sa gobyerno.

Ang kuwentong ito ay isang paalala na sa panahon ng digital age, ang labanan ay hindi lamang nasa pulitika, kundi nasa laban para sa katotohanan. Ang pagiging maingat sa mga viral na balita ay ang ating pinakamahusay na panangga laban sa fake news at misinformation.

Facebook Caption: GRABE! Kakapasok lang ng balita: Zaldy Co, nahuli na raw sa Portugal?! Pero ang mas nakakagulat, bakit may hatol na BITAY mula kay PBBM? Alamin ang katotohanan sa likod ng usap-usapan! Tiyaking basahin ito bago maniwala.

Headline: NAIBAKAS ang LUNES! Mayor Alice Guo, Hindi Napigilan ang Luha sa Gitna ng Hatol! Si Harry Roque, Nabuking sa POGO Raid? Ang Reaksyon ni Raffy Tulfo!

Article: Ang pulitika at krimen sa Pilipinas ay hindi kailanman nagpapahinga, at ang mga pangalan nina Mayor Alice Guo, Harry Roque, at Senador Raffy Tulfo ay muling umikot sa social media sa isang headline na nagdudulot ng matinding kaba at pagkabahala. Ang balita na umano’y napaiyak si Mayor Guo dahil sa hatol na kanyang natanggap, kasabay ng di-umano’y pagka-buking ni Atty. Harry Roque at ang reaksyon ni Senador Raffy Tulfo sa POGO raid, ay isang compilation ng mga seryosong isyu na kailangan ng masusing pagbusisi. Ang headline na ito, na punung-puno ng matinding emosyon at akusasyon, ay nagpapakita ng lumalaking thirst ng publiko sa mga kontrobersyal na balita.

Si Mayor Alice Guo ng Bamban, Tarlac, ay nanatiling sentro ng kontrobersiya sa loob ng maraming buwan. Ang kanyang pagkakakilanlan, kasama na ang kanyang koneksyon sa mga POGO (Philippine Offshore Gaming Operator) hub sa kanyang nasasakupan, ay naging paksa ng malawakang imbestigasyon sa Senado. Ang kanyang kuwento ay isang maze ng mga tanong, pagdududa, at mga legal na usapin. Kaya naman, ang balita na siya ay “napaiyak sa hatol” ay agad na umakit ng atensyon.

Subalit, kailangan nating linawin ang konteksto ng hatol. Sa oras na ito, walang pinal at kriminal na hatol na inilabas ang Court of Appeals o ang Supreme Court laban kay Mayor Guo na may kinalaman sa POGO o sa kanyang pagkakakilanlan na magdudulot ng kanyang pag-iyak sa publiko. Bagama’t siya ay humaharap sa matitinding administrative cases at patuloy ang mga suspension order, ang criminal conviction na may hatol ay ibang usapin. Kung mayroon man siyang kinaharap na judgment kamakailan, ito ay administrative o procedural na desisyon lamang. Ang paggamit ng salitang “Napaiyak” ay isang emotional appeal na naglalayong magpakita ng downfall at suffering ng isang high-profile na personalidad.

Pangalawa, ang isyu tungkol sa umano’y “Harry Roque Buking Na.” Si Atty. Harry Roque, ang dating Presidential Spokesperson, ay kilala sa kanyang pagiging lantad at direkta sa mga pahayag. Ang kanyang pangalan ay laging nasasangkot sa mga debate at mga high-profile na kaso. Ang salitang “Buking” ay nagpapahiwatig na mayroong natuklasan o nalantad na koneksyon niya sa mga ilegal na gawain. Ang balitang ito ay kailangang tingnan nang may matinding pag-aalinlangan. Dahil sa pagiging public figure niya, ang anumang epektibong pagka-buking na may kinalaman sa POGO raid ay agad na iaanunsyo ng lehitimong media at mga ahensya ng gobyerno. Kung walang opisyal na affidavit, testimony, o evidence na nag-uugnay sa kanya sa krimen, ang pahayag na ito ay nananatiling isang spekulasyon o paninira.

Pangatlo, ang usapin tungkol sa “POGO Raid” at si Raffy Tulfo. Ang POGO raid sa Bamban at iba pang lugar sa Pilipinas ay isang seryosong isyu na may kinalaman sa human trafficking, money laundering, at national security. Si Senador Raffy Tulfo, bilang isang hard-hitting na broadcaster at mambabatas, ay isa sa mga main drivers ng imbestigasyon laban sa POGO at kay Mayor Guo. Ang kanyang reaksyon ay laging tutukan ng publiko dahil sa kanyang influence at authority. Kung mayroong bagong development sa raid, tiyak na siya ang isa sa mga unang magre-react, at ang kanyang reaction ay karaniwang may malaking impak sa public opinion. Ang pagbanggit sa kanya ay nagdaragdag ng credibility at excitement sa headline dahil kilala siya sa paglalantad ng katotohanan.

Ang pagkakabit-kabit ng mga pangalan nina Mayor Guo, Harry Roque, at Raffy Tulfo sa isang headline ay isang matagumpay na estratehiya para maging viral. Ito ay isang taktika na naghahalo ng emosyon, kontrobersiya, at public accountability. Sa gitna ng labis na impormasyon na kumakalat, ang tungkulin ng mga mambabasa ay maging vigilant at critical sa pagpili ng pinagmulan ng kanilang balita. Ang paghahanap ng official statement mula sa Senado, sa Department of the Interior and Local Government (DILG), o sa mga mainstream news networks ay laging mas mahalaga kaysa sa pagtanggap ng mga sensationalized na headline. Ang kuwentong ito ay nagpapaalala sa lahat na ang digital age ay nangangailangan ng mas mataas na antas ng critical thinking upang ihiwalay ang katotohanan mula sa misinformation.