Sa gitna ng patuloy na imbestigasyon ng International Criminal Court (ICC) sa madugong “drug war” o “tukhang” sa ilalim ng administrasyon ni dating Pangulong Rodrigo Duterte, ang tensyon sa pulitikal na tanawin ng Pilipinas ay umabot na sa boiling point. Ang paglabas ng reports at speculations tungkol sa listahan ng mga tinatawag na “co-perpetrators” ay nagdulot ng matinding kaba sa mga matataas na opisyal, lalo na sa mga Duterte allies. Ang pinakamatinding patunay ng fear na ito ay tila ang biglaang pagtatago ng isa sa pinakamaingay na tagasuporta ng drug war—si Senador Bato Dela Rosa.

Ang Biglaang Paglaho at ang “Sureball” na Pangalan

Ang talakayan tungkol sa mga co-perpetrators ay lalong nag-init nang mapansin ang matagal na pagliban ni Senador Bato Dela Rosa sa Senado. Ayon sa mga ulat, si Dela Rosa ay mahigit 22 araw nang absent (mula Nobyembre 11 hanggang Disyembre 2) at inaasahang mag-iisang buwan na sa Disyembre 11. Ang pagliban na ito ay kinitilisan ng mga kritiko, lalo na’t siya ay hindi lamang isang simpleng mambabatas; siya ang arkitekto ng kampanyang Tokhang at isa sa mga pinakamaingay na tagapagtanggol nito.

Ang timing ng kanyang pag-absent ay nagpapatindi sa mga haka-haka na siya ay “sureball” na kasama sa listahan ng mga co-perpetrators na nakalista sa “pre-confirmation brief” ng ICC. Mula sa kanyang dating matapang na pahayag na “bring it on, make my day” sa ICC, ang kanyang biglaang pagtatago ay nagbigay-daan sa mga katanungan tungkol sa kanyang tapang at paninindigan. Ang pagliban ni Dela Rosa, na tila walang parusa kumpara sa ordinaryong empleyado na agad matatanggal, ay nagpakita ng isang “special treatment” sa mga senador na nagdudulot ng pagkadismaya sa publiko.

Ang Listahan ng mga Co-Perpetrators at ang Malalim na Sabwatan

Ang pre-confirmation brief ng ICC ay sinasabing naglalaman ng siyam na indibidwal bilang co-perpetrators. Sa opisyal na dokumento, pito sa mga pangalan ay “redacted” o tinakpan para sa kanilang seguridad, na nagpapahiwatig ng malaking sensitivity at posibleng panganib sa kanilang buhay.

Gayunpaman, naglabas ng listahan ng walong posibleng co-perpetrators ang political analyst na si Jesus Palsis, na nagbigay-linaw sa mga Duterte allies na may malalim na papel sa drug war:

Bato Dela Rosa: Bilang dating PNP Chief, siya ang nag-isyu ng “National Memorandum OPL Double Barrel” (Tokhang). Ang kanyang pangalan ay diumano’y hindi binura sa listahan, na nagpapalakas sa claim na siya ang pangunahing target.

Bong Go: Tinawag na “7-in-1” ang kanyang papel bilang “Special Assistant to the President.” Ang kanyang mga role ay kinabibilangan ng pagiging liaison officer, gatekeeper, “Bagman,” at “disbursement officer” sa drug war. Ang pagiging multi-faceted ng kanyang papel ay nagpapakita ng malawak na access at influence niya sa operasyon.

Sara Duterte: Ang kanyang partisipasyon umano ay sa pagpapalibing ng mga biktima para palabasin na “missing person” at hindi murder case. Ang akusasyong ito ay naglalagay sa kanya sa gitna ng conspiracy na layuning pagtakpan ang excesses ng drug war.

Royina Garma: Naging bahagi ng “OPL Tokhang” sa “team planning and organizing” ng modus, pagbabayad, at “quota system.” Bilang unang “anti-vice unit head ng pulisya sa Davao” noong Mayor pa si Duterte at naging “CIDG chief” noong 2017, ang kanyang role ay nagpapakita ng operasyonal na involvement.

Oscar Albayalde: Pumalit kay Bato Dela Rosa bilang PNP Chief at nagpatuloy ng operasyon ng Tokhang, na nagpapakita ng institusyonal na commitment na ipagpatuloy ang madugong kampanya.

Binanggit din si Vicente Danao (dating hepe ng PNP sa Davao City) bilang bahagi ng kaso, na posibleng punan ang isa sa tatlong bakanteng posisyon sa listahan ni Palsis.

Ang Malabong Kinabukasan ni Sara Duterte: ICC at Impeachment

Ang implication ng listahang ito ay malaki, lalo na para kay Sara Duterte. Ayon sa Juan Luna Vlog, may posibilidad na arestuhin siya ng ICC bago mag-2028. Ang deadline na ito ay nagpapakita na ang oras ay nauubos para sa mga political players na sangkot.

Bukod pa rito, ang Makabayan Bloc ay nakatakdang maghain ng panibagong impeachment complaint laban kay Sara Duterte sa 2026. Matapos matuto sa mga “technical” na isyu ng nakaraang complaint, ang bloc ay naghahanda ng isang mas matibay na kaso.

Ipinahiwatig na ang pagmamadali ni Sara Duterte na maupo sa kapangyarihan ngayon ay dahil malabo na siyang makakatakbo sa 2028 dahil sa posibleng pag-aresto ng ICC o impeachment. Ang kanyang political dynasty ay nasa bingit ng extinction, na nagpapahiwatig na ang kanilang kapangyarihan ay tila nauubos na.

Konklusyon: Ang Pagkawala ng Pag-asa ng mga DDS

Ang kuwentong ito ay nagtatapos sa isang malungkot na konklusyon para sa mga tagasuporta ng DDS. Ang malabong kinabukasan ni Sara Duterte—na posibleng makulong sa Netherlands, maaresto ng ICC, o magtago tulad ni Bato Dela Rosa—ay nangangahulugan na wala na silang maaasahan. Ang mga natitirang Duterte siblings na sina “Basti at Pulong” ay hindi raw kasing lakas ng kanilang ama at kapatid.

Ang epekto ng ICC imbestigation ay hindi lamang legal; ito ay politikal at sikolohikal. Ito ay nagpapakita na ang pananagutan ay dumarating, anuman ang taas ng posisyon. Ang katahimikan at pagtatago ng mga dating matatapang na opisyal ay nagpapatunay na ang katotohanan at hustisya ay may kapangyarihang magpabago ng political landscape at magdala ng fear sa mga taong umabuso sa kanilang kapangyarihan. Ang bawat isa ay kailangang maghanda sa posibleng fallout ng nalalapit na ICC warrant of arrest.