Subo ug puno sa pagpangayo og hustisya ang tibuok dakbayan sa Digos karong adlawa, Biyernes, samtang ihatod sa iyang kataposang pahulayan si Barangay Kapitan Oscar Bukol Jr. sa Digos Memorial Park. Ang kapitan, nga naila sa iyang walay kukahadlok nga pagbutyag sa mga kahiwian sa lokal nga gobyerno, gipatay sa usa ka mangilngig nga pagpamusil niadtong miaging bulan—usa ka insidente nga nasaksihan sa tibuok kalibutan tungod kay nahitabo kini samtang siya nag-Facebook Live.

Ang kamatayon ni Kapitan Bukol dili lamang usa ka krimen batok sa usa ka opisyal, kondili usa ka dakong hagit sa seguridad ug demokrasya sa probinsya. Hangtod karon, bisan pa sa mga gihimo nga imbestigasyon sa Philippine National Police (PNP) ug ang pagpagula og mga subpoena sa pipila ka “persons of interest,” nagpabilin nga gawasnon ang mga kamot nga nagpislit sa gatilyo.

Ang Tingog sa Kamatuoran: Unsa ang Gibutyag ni Kapitan Bukol?
Sa wala pa ang katingalahang pagtapos sa iyang kinabuhi, si Kapitan Bukol nahimong “whistleblower” sa social media. Sa iyang mga Facebook Live, dili siya mahadlok nga mosinggit sa kamatuoran bahin sa pundo sa katawhan. Usa sa iyang mga gihisgutan mao ang giingong “substandard projects” ug ang kadudahang “insertions” sa budget sa dakbayan.

“Ang problema mga project sama barangay hall… 3 million pagkahuman ayo sa city government 6 million na. Mas dako pa ang pagpaayo kaysa sa pagpatukod, times 2 na,” matod pa sa kapitan sa usa sa iyang mga video. Kini nga mga pamahayag naghatag og mantsa sa integridad sa pipila ka mga proyekto sa gobyerno, diin iyang gikuwestiyon ngano nga nagdoble ang gasto sa rehabilitasyon kaysa sa orihinal nga konstruksyon.

Pagbutyag sa Katingalahang Pagdato
Dili lamang mga proyekto ang gituki ni Kapitan Bukol, kondili lakip na ang personal nga kinabuhi ug mga kabtangan sa pipila ka mga lokal nga lider. Iyang gihisgutan ang kalit nga pag-usab sa lifestyle sa pipila ka opisyal—gikan sa paggamit og multicab kaniadto, ngadto na sa pagbaton og daghang nindot nga sakyanan, mga farm, ug uban pang mga kabtangan karon.

Gikuwestiyon usab niya ang kalampusan sa pipila ka negosyo taliwala sa mga krisis sama sa African Swine Fever (ASF). Alang kaniya, imposible nga sa panahon nga daghan ang nangapukan nga mga negosyante, adunay pipila nga mas natingala pa sa ilang pag-asenso. Kini nga mga pagbutyag gituohan sa kadaghanan nga maoy nagbutang kaniya sa peligro.

Ang Baruganan sa Usa ka Public Servant
Si Kapitan Bukol usa ka lider nga nagtuo nga ang usa ka elected official kinahanglan nga “open for criticism.” Alang kaniya, ang pagserbisyo dili mahitungod sa posisyon o kwarta, kondili mahitungod sa dungog. Sa usa ka makapatandog nga bahin sa iyang video, iyang giingon: “Mas maayo pa mamatay na lang kaysa patay ang dungog sa pagkatao… ang dungog mo magbaklay ka sa ulo sa katawhan… mas maayo pa na kaysa kwarta.”

Iyang gipaneguro nga ang iyang pamilya adunay kaugalingong negosyo sa Davao del Sur ug wala siya mosulod sa pulitika aron lamang mangurakot. Kini nga prinsipyo ang iyang gihuptan hangtod sa iyang katapusang ginhawa.

Hustisya: Ang Singgit sa Pamilya ug sa Katawhan
Karong hapon, human sa misa sa San Isidro Labrador Church sa alas-una sa hapon, usa ka taas nga convoy ang gipaabot nga mosunod sa iyang patay’ng lawas paingon sa Digos Memorial Park. Apan luyo sa kasubo sa lubong, anaa ang nagdilaab nga kasuko sa katawhan nga nangita og tubag.

Ngano nga hangtod karon wala pa’y nadakpan? Aduna ba’y nagpaluyo niini nga gamhanang mga tawo? Ang pamilya Bukol nanawagan sa publiko nga dili mahadlok sa paghatag og impormasyon. Ang PNP sa pagkakaron nagpadayon sa pag-analisar sa mga CCTV footage ug sa “digital footprint” sa kapitan sa wala pa ang krimen.

Ang kamatayon ni Kapitan Oscar Bukol Jr. nagsilbing pahinumdom nga sa pakigbisog alang sa kamatuoran, ang kinabuhi mao ang usahay mahimong bayad. Apan samtang adunay mga tawo nga mosinggit alang sa hustisya, ang iyang kabilin dili gayod malubong uban kaniya.